Έως και 90% έχει μειωθεί η κίνηση λόγω της πανδημίας του κοροναϊού, σύμφωνα με τις αεροπορικές εταιρείες, με τις ζημιές να ξεπερνούν τα 300 δισ ευρώ. Οι κυβερνήσεις επιμένουν οι αερομεταφορές είναι στρατηγικός τομέας για τις οικονομίες των χωρών τους – λόγω της συνεισφοράς τους στο ΑΕΠ και την απασχόληση – και ορισμένες ετοιμάζουν πακέτα διάσωσης για να βοηθήσουν τις αεροπορικές εταιρείες να επιβιώσουν, άλλες τα έχουν ήδη συμφωνήσει και εγκρίνει.

Σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο της Κομισιόν – όπως αναφέρει το Euractiv – η κρατικοποίηση επιχειρήσεων σε ζωτικούς τομείς της οικονομίας «μπορεί να είναι απαραίτητη», τουλάχιστον προσωρινά, ενώ πρόσθετο κεφάλαιο μπορεί να χορηγηθεί σε άλλες εταιρείες και τομείς. Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποιεί ότι η παροχή ρευστότητας σε εταιρείες που έχουν φορτωθεί «κόκκινα δάνεια» μπορεί να τορπιλίσει τις προσπάθειες ορισμένων αερογραμμών να επιβιώσουν. Δεν έχει επίσης διασαφηνιστεί από την Επιτροπή εάν θα υπάρχουν «πράσινες», περιβαλλοντολογικές προϋποθέσεις για τη χορήγηση κρατικής βοήθειας. 

Η κατάσταση στην Ευρώπη

Γαλλία

Στήριξη χωρίς προϋποθέσεις: Η Air France διατηρεί περισσότερες από 350.000 θέσεις εργασίας και οι επιχειρήσεις της αποτελούν το 1% του ΑΕΠ της χώρας, πράγμα που σημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν είχε πολλές επιλογές. Η απόφαση λοιπόν ήταν να στηριχθεί με ένα πακέτο 7 δισ. ευρώ εκ των οποίων 4 δισ. σε δάνεια κατά 90% με κρατικές διασφαλίσεις που θα χορηγηθούν από κονσόρτιουμ τραπεζών, έξι Γαλλικών και άλλων διεθνών. Τα δάνεια αυτά θα έχουν λήξη σε 12 μήνες, με το δικαίωμα δυο συνεχών παρατάσεων ενός έτους η κάθε μια. Τα υπόλοιπα χρήματα (3 δισ. ευρώ) θα είναι απευθείας δάνειο από το κράτος.

«Τα αεροπλάνα της Air France έχουν καθηλωθεί και πρέπει να τη στηρίξουμε», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Μπρούνο ΛεΜερ, προσθέτοντας ότι ο δανεισμός συνοδεύεται από όρους που θα κάνουν «την Air France την πιο φιλική προς το περιβάλλον αεροπορική εταιρεία στον πλανήτη». Όσο για την KLM – το άλλο σκέλος του αεροπορικού κολοσσού στον οποίο η Ολλανδία έχει ποσοστό περίπου 13%- η Χάγη ακόμα συζητά με τι ποσό θα συνεισφέρει. Υπόσχεται πάντως να είναι από 2 έως 4 δισ. ευρώ με τη μορφή δανείων. Η εταιρεία υπολογίζεται ότι χάνει περίπου 25 εκατομμύρια την ημέρα, οι μετοχές της έχουν καταγράψει απώλειες περίπου 55%, ενώ έχουν τεθεί 45.000 εργαζόμενοί της σε εκ περιτροπής εργασία.

Γερμανία

Οι συζητήσεις συνεχίζονται: Η Lufthansa έχει αναγκαστεί να καθηλώσει 700 από τα 760 αεροσκάφη της- συμπεριλαμβανομένων και των super-jumbos- και να μειώσει κατά δυο τρίτα τις ώρες εργασίας των υπαλλήλων της. «Τα δρομολόγιά μας, μας πηγαίνουν πίσω στο 1955» είχε πει χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος Κάρστεν Σπόρ στα μέσα Μαρτίου. Η εταιρεία βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση στο Βερολίνο για ένα πακέτο στήριξης, ενώ συζητήσεις γίνονται και με τις κυβερνήσεις σε Αυστρία, Βέλγιο και Ελβετία για την στήριξη των εκεί θυγατρικών της.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι συζητήσεις οδηγούν σε ενέσεις κεφαλαίου και αγορά μετοχών ύψους μερικών δισεκατομμυρίων ευρώ. Παρότι φαίνεται να αποκλείεται ολική κρατικοποίηση της εταιρείας- που έχει περάσει κατά 100% στον ιδιωτικό τομέα από τη δεκαετία του 1990- το Der Spiegel έγραψε ότι πιθανός όρος για τη χορήγηση βοήθειας είναι να γίνει η κυβέρνηση «σιωπηλός εταίρος» και να μπορεί να κατέχει μετοχές με σταθερό επιτόκιο αλλά όχι δικαίωμα ψήφου. Ο τομέας των αερομεταφορών αποτελεί περίπου το 2,5% του ΑΕΠ της Γερμανίας, ενώ η τουριστική βιομηχανία το 8,8%.  

Βέλγιο

Η Brusssels Airlines και η Tui Fly έχουν ζητήσει από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση 290 εκατομμύρια και 250 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Το ίδιο αναμένεται να κάνουν κι άλλες εταιρείες όπως η Air Belgium και η Sabena Aerospace. Λέγεται ότι η Brussels Airlines αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της χρεοκοπίας εάν δεν της χορηγηθεί βοήθεια και έχει αποφασίσει να καθηλώσει τα αεροσκάφη της μέχρι τις 15 Μαΐου. ´Ηδη πάντως, ανακοίνωσε ότι καταργεί ορισμένες διαδρομές, τουλάχιστον για ένα χρόνο. Η μητρική της, Lufthansa, ανακοίνωσε τον Μάρτιο ότι επίκειται «εντατικοποίηση» της αναδιάρθρωσης. Η εταιρεία είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία του Βελγίου καθώς απασχολεί 3.500 εργαζόμενους, ενώ πολλές άλλες επιχειρήσεις και τομείς εξαρτώνται άμεσα από αυτήν. 

Αυστρία

Η κυβέρνηση θα «υποστηρίξει με κάθε τρόπο» τις επιχειρήσεις σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών της χώρας, ωστόσο έχει δείξει δισταγμούς μέχρι τώρα για την ενίσχυση των Αυστριακών Αερογραμμών, που είναι θυγατρική της  Lufthansa από την ιδιωτικοποίησή της το 2009. Οι διαπραγματεύσεις λοιπόν γίνονται όχι μόνο με τη διοίκηση των Αυστριακών Αερογραμμών, αλλά και με τη Lufthansa. Όπως αναφέρει το Euractiv, δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα νούμερα, αλλά εκτιμάται ότι η εταιρεία θα χρειαστεί περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ. Το 2018, ο τομέας του τουρισμού αποτελούσε το 15,3% του ΑΕΠ της χώρας. 

Ισπανία

Η ισπανική κυβέρνηση έχει ήδη συμφωνήσει στην αναβολή πληρωμής ορισμένων δασμών για να διευκολύνει τις αεροπορικές μετακινήσεις, που είναι ο βασικός τρόπος εισόδου τουριστών στη χώρα, ωστόσο μέχρι τώρα δεν έχει δεσμευτεί σε συγκεκριμένο πλάνο διάσωσης των αερογραμμών. Η Iberia- που ανακοίνωσε τον περασμένο Νοέμβριο και την απόκτηση της  Air Europa για 1 δισ. ευρώ- είναι 100% ιδιωτική εταιρεία και ανήκει στον Ισπανο-Βρετανικό όμιλο IAG. Σύμφωνα με την AENA, τη δημόσια εταιρεία που έχει τη διαχείριση των αεροδρομίων σε όλη τη χώρα, από τα 83,7 εκατομμύρια τουρίστες που επισκέφτηκαν την Ισπανία πέρσι, το 82% έφθασε αεροπορικώς. Ο τομέας αποτελεί το 12,3% του  ΑΕΠ και φέτος η απώλεια εισοδήματος εκτιμάται ότι μπορεί να ισούται με 100 δισ. ευρώ. 

Ιταλία

Η Ρώμη είχε χορηγήσει οικονομική βοήθεια στην Alitalia πριν ξεσπάσει η κρίση. Η Κομισιόν δεν έχει ακόμα αποφανθεί εάν το πακέτο αυτό συνάδει με τους κανόνες κρατικής βοήθειας προς επιχειρήσεις, αν και η κυβέρνηση επιμένει ότι ο στόχος είναι να «επιζήσει» η εταιρεία μέχρι να βρεθεί αγοραστής. Η πανδημία μπορεί να είναι και ευκαιρία να αποκτήσει πάλι το κράτος τον έλεγχο της προβληματικής επιχείρησης και η κυβέρνηση σκέφτεται την επανακρατικοποίησή της και τη δημιουργία στη συνέχεια μιας νέας εταιρείας με μικρότερο στόλο (25-30 αεροσκάφη, περίπου δηλαδή το ένα τέταρτο του σημερινού). Το σχέδιο αυτό έχει διασφαλίσει την έγκριση της επιτρόπου Ανταγωνισμού Μάργκρετ Βεστάγκερ.

Βρετανία

Η κυβέρνηση ακόμα διαπραγματεύεται με τη μητρική της British Airways, την IAG και με την Virgin Atlantic. Και οι δυο εταιρείες ενημερώθηκαν ότι θα πρέπει πρώτα να εξαντλήσουν τους άλλους τρόπους χρηματοδότησης πριν ζητήσουν κρατική βοήθεια. Έκτακτη δανειοδότηση ύψους 690 ευρώ, έχει ήδη συμφωνηθεί για τη χαμηλού κόστους easyJet, η οποία βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα όταν έγινε γνωστό ότι ενέκρινε μερίσματα για τους μετόχους της. Αυτό που ελπίζουν οι αερογραμμές είναι να αποφύγουν την τύχη της FlyBe που κήρυξε χρεοκοπία στην αρχή της κρίσης.

Ελλάδα

Η βασική αεροπορική εταιρεία της χώρας η Aegean Airlines, λέγεται ότι μπορεί να ανταπεξέλθει της κρίσης. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της διοίκησής της και τις δηλώσεις των μετόχων, είναι καλά χρηματοδοτημένη και μπορεί να επιβιώσει επί έξι μήνες μόνο με το 10% των προγραμματισμένων πτήσεών της και τα γενικά μέτρα στήριξης της οικονομίας. οι υπόλοιπες επιχειρήσεις του τομέα, κυρίως μικρομεσαίες, αγωνίζονται να σταθούν στην επιφάνεια και πιθανότατα αρκετές θα ζητήσουν τη βοήθεια του κράτους.  Τα έσοδα- άμεσα και έμμεσα- από τον τουρισμό αποτελούν έως το 20,6% του ΑΕΠ. Οι περισσότεροι από τους τουρίστες, που ξεπέρασαν τα 30 εκατομμύρια τα τελευταία χρόνια- φθάνουν στη χώρα μέσω των πέντε διεθνών αεροδρομίων, ενώ σε 3 εκατομμύρια υπολογίζονται οι αφίξεις με πλοία.

Φινλανδία

Από τις 19 Μαρτίου αποφάσισε η κυβέρνηση να χορηγήσει διασφαλίσεις έως 600 εκατομμυρίων ευρώ για να καλυφθούν οι ανάγκες της Finnair. Η απόφαση απλώς περιμένει την τυπική έγκριση της Βουλής. Μέχρι τώρα το κράτος κατέχει το 55,8% των μετοχών της εταιρείας  Οι επιπτώσεις από τη διακοπή των αερομεταφορών υπολογίζονται στο 3% – 4% του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι πτήσεις προς την Κίνα για τον τουρισμό, που αποτελεί το 2,5% του ΕΑΠ.

Σουηδία

Η απόφαση της Σουηδίας να στηρίξει με μισό δισεκατομμύριο ευρώ τις αεροπορικές εταιρείες εγκρίθηκε ήδη από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες για τον ανταγωνισμό από τις 11 Απριλίου και ήταν ένα από τα πρώτα πακέτα στήριξης που χορήγησε χώρα μέλος. Το σχήμα αφορά κυρίως εγγυήσεις δανείων και η κυβέρνηση εκτιμά ότι περίπου 20 εταιρείες πληρούν τα κριτήρια, μεταξύ αυτών και η Scandinavian Airlines (SAS), η οποία ανήκει εν μέρει στις κυβερνήσεις Σουηδίας και Δανίας. Η SAS ήδη έχει ενισχυθεί με 137 εκατομμύρια από την Δανίας.

Λετονία

Η airBaltic, στην οποία η κυβέρνηση είναι μεγαλομέτοχος, λειτουργεί στις χώρες της Βαλτικής και όχι μόνο. Σε αντίθεση με άλλες αεροπορικές, η εταιρεία επιθυμεί τη γρήγορη παράδοση αεροσκαφών και βρίσκεται σε συνομιλίες με την Airbus για μια παραγγελία ακόμα 50 A320. Το σκεπτικό είναι ότι θα πρέπει να είναι έτοιμη όταν αρθούν τα μέτρα και αυξηθεί η ζήτηση για φθηνά ταξίδια. Στα τέλη Μαρτίου, η Κομισιόν ενέκρινε το πακέτο κρατικής βοήθειας ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την πανδημία, αλλά δεν είναι σαφές εάν η airBaltic θα προσφύγει σε αυτό. 

Εσθονία
Η αερογραμμές Nordica, στις οποίες είναι μέτοχος το κράτος, υπέβαλε αίτημα για βοήθεια ύψους 20 εκατομμυρίων, παρότι μια διαφωνία με την πολωνέζικη LOT, η οποία επίσης έχει μετοχές στην Nordica, έχει περιπλέξει τη διαδικασία. Η κυβέρνηση της Εσθονίας θεωρεί την εταιρεία στρατηγικής σημασίας και επιθυμεί να ξαναρχίσουν το συντομότερο οι πτήσεις από την πρωτεύουσα Τάλιν.

Πηγή: Euractiv/Εφ.Συν.