Ύστερα από τέσσερις μήνες ακυβερνησίας η Γερμανία τα κατάφερε. Συγκροτεί μια κυβέρνηση που για τρίτη φορά από το 2005 απαρτίζεται από Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες υπό την Α. Μέρκελ. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά.

Ads

Παρά το αίσιο τέλος των διαπραγματεύσεων και τη συμφωνία σχηματισμού κυβέρνησης συνασπισμού, η Μέρκελ και ο Σουλτς βρίσκονται σε πολύ δυσάρεστη θέση.  Μπορεί εκ πρώτης να φαίνεται κερδισμένο το SPD που εξασφάλισε τα τρία σημαντικότερα υπουργεία (Οικονομικών, Εργασίας και Εξωτερικών) και ηττημένη των διαβουλεύσεων η Γερμανίδα καγκελάριος, Ανγκελα Μέρκελ, αφού υποχρεώθηκε σε «επώδυνες υποχωρήσεις», ωστόσο και οι δυο ηγέτες βλέπουν την πόρτα της εξόδου ενώ τα αντίστοιχα κόμματά τους με θυμό και πικρία βλέπουν αβέβαιο το μέλλον.

Ο Μάρτιν Σουλτς μετά τις αντιδράσεις της αριστερής πτέρυγας, παραιτήθηκε από τις αξιώσεις για το υπουργείο Εξωτερικών, παρέδωσε την προεδρία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος στην Αντρέα Νάλες, ενώ η βάση είναι τόσο θυμωμένη που είναι ασαφές αν θα εγκρίνει τη συμφωνία συνασπισμού σε όλα.

Από την άλλη πλευρά, η Μέρκελ έχει πουλήσει «τα ασημικά της οικογένειας» για να παραμείνει στην εξουσία και τώρα αντιμετωπίζει έντονη εσωκομματική γκρίνια.
«Θα στοιχημάτιζα πως ούτε το SPD δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να πάρει το υπουργείο Οικονομικών όταν άρχισαν οι διαπραγματεύσεις», δήλωσε ο βετεράνος πολιτικός του CDU Βόλφγκανγκ Μπόσμπαχ (συστηματικός πολέμιος των πακέτων βοήθειας προς την Ελλάδα) στα Γερμανικά μέσα ενημέρωσης. «Το CDU θα έπρεπε να επιμένει να διατηρήσει τις θέσεις που είχε ήδη».

Ads

Εν τω μεταξύ, καταποντίζονται στις δημοσκοπήσεις και τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της Γερμανίας μετά την απόφασή τους για τη συγκρότηση μεγάλου κυβερνητικού συνασπισμού, με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) να προηγούνται μόνο 1,5 μονάδες από το ακροδεξιό κόμμα AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανίας).

Σε δημοσκόπηση της Insa για την εφημερίδα Bild, το ποσοστό του SPD υποχώρησε στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο – ρεκόρ του 16,5%, ενώ το ποσοστό της Χριστιανικής Ένωσης (CDU/CSU) περιορίζεται πλέον στο 29,5%.

«Το CDU και το SPD θα έπρεπε να φοβούνται νέες εκλογές. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο μη δημοφιλής ο μεγάλος συνασπισμός», δήλωσε ο επικεφαλής της Insa, Χέρμαν Μπίνκερτ στη Bild.

Ένα δυστυχισμένο τέλος

Με βάση τις εξελίξεις θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι η γερμανική εθνική πολιτική βιώνει ένα δυστυχισμένο τέλος, σύμφωνα και με το Spiegel.  

Η θέση του Σουλτς στην ηγεσία του κόμματος ήταν επισφαλής από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου που το SPD κατάφερε μόλις το 20,5%, το χαμηλότερο μεταπολεμικό αποτέλεσμα του κόμματος σε εθνικές εκλογές. Η αρχική αίσθηση ευφορίας που είχε περιβάλει τον σοσιαλδημοκράτη πολιτικό μετά την ολοκλήρωση της καριέρας του στις Βρυξέλλες, όπου διετέλεσε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με στόχο να ηγηθεί στη Γερμανία, χάθηκε γρήγορα στον αποτυχημένο αγώνα ενάντια στη Μέρκελ. Αμέσως μετά τις εκλογές, ο Σουλτς υποσχέθηκε ότι το κόμμα του δεν θα συμμετάσχει ως εταίρος σε μια κυβέρνηση της Μέρκελ ως κατώτερο εταίρο του συνασπισμού, μια υπόσχεση που επανέλαβε μετά την πρώτη προσπάθεια της Μέρκελ, για να το πάρει πίσω το Νοέμβριο. Είπε επίσης ότι ποτέ δεν θα συμμετάσχει σε υπουργικό συμβούλιο υπό την ηγεσία της Μέρκελ για να το πάρει πίσω κι αυτό στην πρώτη μεγάλη ευκαιρία.

image

Ο Σουλτς άρχισε να συνειδητοποιεί το τέλος του τον Ιανουάριο. Όταν ανακοίνωσε ότι το SPD αναστρέφει την πορεία του και θα ξεκινήσει διερευνητικές συνομιλίες με τους συντηρητικούς της Μέρκελ για τη σύσταση νέου κυβερνώντος συνασπισμού, αφού βέβαια υποσχέθηκε ότι το SPD θα ψηφίσει για να εγκρίνει οποιαδήποτε συμφωνία προέκυπτε. Εάν απέρριπταν τη συμφωνία, ο Σουλτς ήξερε ότι θα ήταν παρελθόν. Αλλά ακόμα και όταν οι συνομιλίες προχώρησαν, άρχισε να μιλάει με την Αντρέα Νάλες για να της παραδώσει την ηγεσία του κόμματος, ένα σχέδιο που έγινε πιο ρεαλιστικό με την παθιασμένη ομιλία του στις 21 Ιανουαρίου στη Βόννη.

Σουλτς και Νάλες άρχισαν να συζητούν το ακριβές χρονικό σημείο της αλλαγής της ηγεσίας και την ιδέα ότι ο Σουλτς αντι αυτής θα αναλάβει τη θέση του υπουργού Εξωτερικών στο νέο υπουργικό συμβούλιο της Μέρκελ. Ο Σουλτς ενημέρωσε τον πρώην φίλο και τον προκάτοχό του Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο οποίος σήμερα κατέχει το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Εξωτερικών και έχει δηλώσει την επιθυμία του να παραμείνει στη θέση του.

Τα μέλη του SPD εξέφρασαν την αποδοκιμασία τους για το deal ενώ ο άσπονδος φίλος του Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, είχε φροντίσει να δηλώσει ότι θέλει να συνεχίσει να κατέχει αυτό το αξίωμα και τον είχε κατηγορήσει για «αθέτηση υποσχέσεων». Η κατακραυγή για την απόφασή του τόσο μεγάλη, που τον ανάγκασε τελικά την Παρασκευή το απόγευμα να ανακαλέσει, πριν θέσει σε κίνδυνο ολόκληρη τη συμφωνία συνασπισμού.

Υπήρχε μόνο μία διέξοδος και ο Σουλτς απρόθυμα την ακολούθησε. «Δηλώνω ότι αποσύρω το ενδιαφέρον μου να πάρω μέρος στην κυβέρνηση και ελπίζω να τερματιστεί έτσι η συζήτηση μέσα στο κόμμα για τα πρόσωπα (που θα αναλάβουν υπουργεία)» είπε.

Ετσι ο άνθρωπος που ξεκίνησε με το φιλόδοξο σχέδιο να ξαναδώσει στο SPD την παλιά του αίγλη και να αποκαθηλώσει την Ανγκέλα Μέρκελ, αφήνει πίσω του ένα κόμμα σε αναβρασμό, με τα ποσοστά του σε ιστορικό χαμηλό και τους «συντρόφους» να αλληλοκατηγορούνται για το ποιος τελικά φταίει για όλη αυτή την παρακμή.

Όλα του γάμου δύσκολα κι η Μέρκελ ηττημένη

Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι η κρίση στο SPD θα έκανε το CDU να το γιορτάσει. Αλλά η απόφαση της Μέρκελ να θυσιάσει όλα τα βασικά υπουργεία στο SPD έχει οδηγήσει σε κρίση και το CDU.

Η Μέρκελ πίστευε ότι δεν είχε άλλη επιλογή παρά να κάνει τις παραχωρήσεις για το υπουργικό συμβούλιο ώστε να εξασφαλίσει ότι τα 464.000 μέλη του SPD θα εγκρίνουν τελικά τη συμφωνία. Μετά την αποτυχία της πρώτης προσπάθειάς της να σχηματίσει έναν συνασπισμό, ήξερε ότι μια δεύτερη αποτυχία θα σήμαινε πιθανώς το τέλος της πολιτικής της σταδιοδρομίας και ακόμα περισσότερο πολιτικό χάος στη Γερμανία.

image

Ωστόσο, παραμένει ασαφές αν στην πραγματικότητα έχει αποφύγει το τέλος της θητείας της ή απλώς την επιτάχυνε. Κάθε εδραιωμένο κόμμα στη Γερμανία πέρασε μια φάση ανανέωσης και ανατροπής τα τελευταία χρόνια, με εξαίρεση τους χριστιανοδημοκράτες. Τώρα, όμως, μετά από 18 χρόνια υπό την ηγεσία της Μέρκελ και 12 από τη θέση της ως καγκελάριος, πληθαίνουν οι φωνές για αντικατάστασή της και ήδη πολλοί στο κόμμα της σχεδιάζουν ανοικτά τη μετά τη Μέρκελ εποχή.

Ο θυμός αυτή τη φορά δεν περιορίζεται σε μεμονωμένες φωνές, όπως συνηθίζεται στην περίπτωση της κριτικής της Μέρκελ.«Εμείς στο CDU πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε αμέσως τώρα μια νέα σύνθεση -χωρίς τη Μέρκελ», είπε ο Klaus-Peter Willsch, βουλευτής των Χριστιανοδημοκρατών.

«Το κόμμα χρειάζεται να “αναζωογονηθεί”», είπε ο Daniel Günther, ανερχόμενο αστέρι του CDU, στο γερμανικό ραδιόφωνο. «Χρειαζόμαστε νέα πρόσωπα…, ταλαντούχους, νεότερους ανθρώπους».

Αργότερα αυτόν τον μήνα, η Μέρκελ θα αποκαλύψει τα ονόματα των πέντε υπουργών του CDU, που πιθανότατα θα πάρουν μία θέση στο νέο υπουργικό συμβούλιο. Ο D. Günther και άλλοι θέλουν να αδράξουν την ευκαιρία για να προωθήσουν νέους πολιτικούς, οι οποίοι μπορεί μια μέρα να είναι οι δυνητικοί διάδοχοί της.

«Αυτό θα ήταν ένα πρώτο βήμα προς μια οργανωμένη μετάβαση εξουσίας», είπε ο Daniel Hackenjos, επικεφαλής επιχειρηματικής οργάνωσης του CDU στο μεγάλο νότιο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης. «Τώρα είναι η ώρα για να το κάνει. Χρειαζόμαστε δράση».

Ενας πιθανός υποψήφιος, είπε, είναι ο Jens Spahn, υφυπουργός Οικονομικών που θεωρείται ο βασικός φορέας της «δεξιάς» στο CDU. Η προαγωγή του στο ίδιο του το υπουργείο θα ήταν, είπε ο Δ. Hackenjos, «ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση».

Ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο αν ακόμη και αυτό θα ήταν αρκετό για να καθησυχάσει τους πιο σκληρούς επικριτές της Μέρκελ. Ο θυμός για την καγκελάριο χτίζεται εδώ και χρόνια, είπε ο Armin Schuster, βουλευτής του CDU. «Τώρα έχει φτάσει σε ένα σημείο όπου το αίσθημα του κόμματος ξεχειλίζει», είπε.

Για ανθρώπους όπως ο Schuster, η λίστα με τα παράπονα είναι μεγάλη και γίνεται μεγαλύτερη. Ξεκινάει με την απόφαση της Α. Μέρκελ το 2015 να δεχθεί περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες. Μετά ήρθαν οι εκλογές πέρυσι τον Σεπτέμβριο, όταν το CDU, μαζί με το αδελφό κόμμα CSU της Βαυαρίας, είχαν το χειρότερο αποτέλεσμα από το 1949 και το ακροδεξιό λαϊκιστικό «Εναλλακτική για τη Γερμανία» εισέβαλε στην Μπούντεσταγκ για πρώτη φορά -ένα γεγονός ορόσημο για το οποίο πολλοί θυμωμένοι Χριστιανοδημοκράτες κατηγόρησαν την Μέρκελ.

Τα πράγματα δεν έχουν βελτιωθεί από τότε. Οι συνομιλίες για τον συνασπισμό με τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες κατέρρευσαν το Νοέμβριο, και όταν τελικά τα CDU/CSU έκλεισαν τη συμφωνία με το SPD την περασμένη εβδομάδα, η Μέρκελ κατηγορήθηκε αμέσως ότι έκανε πάρα πολλές παραχωρήσεις στους αριστερο-κεντρώους αντιπάλους της.

Σε συνέντευξή της στο γερμανικό τηλεοπτικό κανάλι ZDF την Κυριακή η Α. Μέρκελ είπε ότι ήθελε «να δώσει στους ανθρώπους που ακόμη έχουν πολιτικό μέλλον μπροστά τους… μία ευκαιρία».

«Θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν σκεφτόμαστε μόνο όσους είναι πάνω από 60 ετών αλλά και τους νεότερους», είπε για το νέο υπουργικό συμβούλιο, την ίδια ώρα που δήλωνε πως θα εξαντλήσει τη θητεία της.

Το SPD λοιπόν περνά στα χέρια της Νάλες, το υπουργείο Οικονομικών στα χέρια του Ολαφ Σολτς, στον οποίο ο συντηρητικός τύπος βιάστηκε να χαρίσει το εύσημο του «μεταρρυθμιστή», υπουργός Εξωτερικών πιθανότατα και πάλι ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ.

Όσο για την Μέρκελ, η πίεση θα μπορούσε να την κάνει να δράσει νωρίτερα. Ο Roland Koch, υψηλόβαθμο στέλεχος και πρώην πρωθυπουργός του κρατιδίου της Έσσης, προέτρεψε την Μέρκελ να σκεφτεί σήμερα για τον διάδοχο: «Ποια είναι η επόμενη γενιά που θα αναλάβει την ευθύνη;».