Η Βρετανία είναι αντιμέτωπη με ένα λογαριασμό ως και 20 δισ. ευρώ για το διαζύγιο από την Ε.Ε., σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times που δείχνει πως ο κοινός προϋπολογισμός του μπλοκ αναδεικνύεται ως ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά εμπόδια σε μια συμφωνία για το Brexit.

Πάνω από 300 δισ. ευρώ κοινών υποχρεώσεων θα πρέπει να ρυθμιστούν στο διαζύγιο, με βάση τους λογαριασμούς της Ε.Ε.

Είναι η κληρονομία κοινών οικονομικών υποχρεώσεων που φτάνουν δεκαετίες πίσω – από πληρωμές συντάξεων και πολυετών συμβολαίων μέχρι δεσμεύσεις για την χρηματοδότηση έργων υποδομής – τις οποίες οι Βρυξέλλες θα επιμείνουν ότι πρέπει να τηρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το τεράστιο μέγεθος του προβλεπόμενου ποσού, που για κάποιους αξιωματούχους της Ε.Ε. είναι πολύ χαμηλό, απειλεί να δηλητηριάσει τις διαπραγματεύσεις για την αποχώρηση της χώρας και να εκτροχιάσει τη μετάβαση στο Brexit και σε μια εμπορική συμφωνία, σύμφωνα με διάφορους ανώτατους Ευρωπαίους αξιωματούχους που μετέχουν στη διαδικασία.

Η πρόβλεψη των 20 δισ. ευρώ περιλαμβάνει το μερίδιο της Βρετανίας σε πολυετείς υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένων απλήρωτων πιστώσεων στον κοινοτικό προϋπολογισμό ύψους 241 δισ. ευρώ, υποχρεώσεων για συντάξεις που αγγίζουν τα 63,8 δισ. ευρώ και μελλοντικών συμβατικών και άλλων δεσμεύσεων για δαπάνες που ανέρχονται σε 32 δισ. ευρώ.

Oι Βρετανοί ευρωσκεπτικιστές βουλευτές πιθανότατα θα αντιδράσουν με άσχημο τρόπο στην είδηση ότι οι φορολογούμενοι θα πρέπει να πληρώσουν δισεκατομμύρια στερλίνες στην Ευρώπη για το Brexit. Ένας υπουργός δήλωσε: «Θα πρέπει να τους το εξηγήσουν με προσεκτικό τρόπο, να τους εξηγήσουν τι θα πάρουμε ως αντάλλαγμα για την πρόσβαση στις αγορές».

Η στερλίνα βούτηξε σε ιστορικό χαμηλό την Τρίτη, σύμφωνα με έναν σταθμισμένο δείκτη της Τράπεζας της Αγγλίας, καθώς οι αγορές προεξοφλούν την πιθανότητα ενός σκληρού Brexit και την προοπτική δύσκολων διαπραγματεύσεων με την υπόλοιπη Ε.Ε.

Ο Iain Begg, ειδικός του London School of Economics σε ζητήματα προϋπολογισμού της Ε.Ε. που περιέγραψε τη βάση των υπολογισμών των FT για το λογαριασμό των 20 δισ. ευρώ ως «απολύτως λογική», ανέφερε ότι η μάχη για τον προϋπολογισμό θα είναι ένα «battle royal».

H ανάλυση των FT είναι η πρώτη απόπειρα να υπάρξει μια πλήρης ποσοτικοποίηση των υποχρεώσεων του Ηνωμένου Βασιλείου στον προϋπολογισμό της Ε.Ε., ένα ζήτημα που αναμένεται να αποτελέσει σημείο τριβής στις επίσημες διαπραγματεύσεις για την έξοδο.

Mέχρι σήμερα, οι οικονομικές αναλύσεις που έχουν γίνει για το Brexit από οντότητες όπως το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών δεν έχουν λάβει πλήρως υπόψη το κόστος της ρύθμισης των υποχρεώσεων για τον προϋπολογισμό της Ε.Ε.

Είναι αδύνατο να υπολογιστεί ο ακριβής λογαριασμός και θα εξαρτηθεί από την πολιτική συμφωνία που θα γίνει. Ωστόσο, αξιωματούχοι από τέσσερις χώρες της Ε.Ε. που εξέτασαν τους υπολογισμούς των FT ανέφεραν πως αποτελούν μια εύλογη αποτύπωση των ποσών που διακυβεύονται. Ορισμένοι αμφισβήτησαν κάποιες υποθέσεις που μειώνουν τον τελικό λογαριασμό, υποστηρίζοντας πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να καλύψει όλες τις δεσμεύσεις του για τις δαπάνες, όχι μόνο ως το 2019, αλλά ως τη λήξη του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της Ε.Ε. το 2020.

Το Brexit ανοίγει μια τρύπα στο λογαριασμό της Ε.Ε., με δυνητικά βαθιές πολιτικές συνέπειες. Φέρνει τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και άλλες χώρες με καθαρή συνεισφορά αντιμέτωπες με το δίλημμα να καλύψουν το κενό που θα δημιουργηθεί ή να ακυρώσουν προγράμματα που οι Βρυξέλλες και οι χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης βλέπουν ως νομικά δεσμευτικές υποσχέσεις.

Τα 20 δισ. ευρώ της Βρετανίας θα καλύψουν μόνο τις δαπάνες που έχουν ήδη εγκριθεί για έργα εντός της Ε.Ε., όχι το μελλοντικό έλλειμμα που θα δημιουργηθεί μετά το 2019 από την αποχώρηση της Βρετανίας από το προϋπολογισμό της Ε.Ε.
Δεν περιλαμβάνουν επίσης τις δαπάνες της Ε.Ε. για οργανισμούς του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών, Philip Hammond, έχει υποσχεθεί ότι θα προστατεύσει την χρηματοδότηση για τα περισσότερα αλλά όχι αναγκαστικά για όλα τα προγράμματα στα οποία εμπλέκεται κάποιος βρετανικός οργανισμός.

Οι υποστηρικτές του Brexitισχυρίζονταν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να εξοικονομήσει 350 εκατ. στερλίνες με την αποχώρηση του από την Ε.Ε.

Ο προϋπολογισμός θα είναι ένας σημαντικός παράγοντας σε πολλές πτυχές των διαπραγματεύσεων για την αποχώρηση της χώρας.

Ανώτατοι διπλωμάτες της Ε.Ε. αναμένουν ότι οι 27 της Ε.Ε. θα συνδέσουν τον διακανονισμό για τον λογαριασμό από τον προϋπολογισμό με οποιαδήποτε συμφωνία για το Brexit, που αποτελεί προτεραιότητα για τις βρετανικές επιχειρήσεις που θέλουν να διατηρήσουν την πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές όταν θα υπάρξει συμφωνία για μια εμπορική συμφωνία.

Ο Jean Arthuis, επικεφαλής της επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον προϋπολογισμό, δήλωσε ότι η Βρετανία πρέπει να τιμήσει τα έργα που υπέγραψε όταν ήταν μέλος. «To Hνωμένο Βασίλειο μπορεί να αποχωρήσει από την Ε.Ε. αλλά δεν μπορεί να αποφύγει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο, ειδικά αν θέλει να γίνει ηγετική δύναμη στο παγκόσμιο εμπόριο» σημείωσε. «Αυτό είναι θέμα αξιοπιστίας. Το Brexit δεν είναι τραπέζι του πόκερ».

Εκτός από την τήρηση των υποσχέσεων του παρελθόντος, η Ε.Ε. θα απαιτήσει και μελλοντικές συνεισφορές στον κοινοτικό προϋπολογισμό ως προϋπόθεση για την πρόσβαση στην ενιαία αγορά.
Μια τέτοια στάση αναμένεται να εξοργίσει πολλούς από τους υπέρμαχους του Brexit.

O Conor Burns, ένα ευρωσκεπτικιστής συντηρητικός βουλευτής τόνισε: «Η αποχώρηση από την Ε.Ε. δεν σημαίνει την καταβολή περισσότερων χρημάτων στην Ε.Ε., την διατήρηση της ελεύθερης διακίνησης στην Ε.Ε. και την εφαρμογή του νόμου της Ε.Ε. Νομίζω ότι ο βρετανικός λαός απέρριψε αυτά τα τρία πράγματα στις 23 Ιουνίου».  

Αλλά ένας πρώην Βρετανός υπουργός τόνισε: «Μπορεί τελικά να καταλήξουμε να πληρώνουμε περισσότερα στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Αυτό θα είναι ένα μεγάλο θέμα τα επόμενα ένα με δύο χρόνια».

Η ανάλυση των FT για τους δημόσιους λογαριασμούς της Ε.Ε. έχει σαν στόχο να ποσοτικοποιήσει και να μοιραστεί τις υποχρεώσεις για πληρωμές στις οποίες έχει συμφωνήσει το Ηνωμένο Βασίλειο ως μέλος της Ε.Ε., αλλά οι οποίες φτάνουν πέρα από το 2019, την ημερομηνία εξόδου που αναμένει η Downing Street. Αθροίζοντας υποχρεώσεις όπως απλήρωτες πιστώσεις και συντάξεις και δεσμεύσεις για δαπάνες που ανέρχονται συνολικά στα 337 δισ. ευρώ, καταδεικνύει το τεράστιο μέγεθος του λογαριασμού στον οποίο μπορεί να αναγκαστεί να συμφωνήσει η Βρετανία πριν φύγει από το μπλοκ.

Αν υπολογιστεί με βάση την καθαρή συνεισφορά του Ηνωμένου βασιλείου στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. – περίπου 12%, αν ληφθεί υπόψη η ρήτρα για επιστροφές που εξασφάλισε η Margaret Thatcher όταν ήταν πρωθυπουργός – το μερίδιο της Βρετανίας αγγίζει τα 40 δισ. ευρώ. Μετά από άλλες αναγωγές, όπως οι αναμενόμενες δαπάνες της Ε.Ε. στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο λογαριασμός προς την Ε.Ε. βρίσκεται κοντά στα 20 δισ. ευρώ.

Δεν λαμβάνονται υπόψη κοινές υποχρεώσεις εκτός ισολογισμού ύψους 57,8 δισ. ευρώ και άλλες εγγυήσεις για δάνεια ύψους 21,4 δισ. ευρώ. Αυτές οι υποχρεώσεις και εγγυήσεις αποτελούν κοινές δεσμεύσεις για τη στήριξη δανείων και δραστηριοτήτων, από τα εκκρεμή δάνεια διάσωσης προς την Πορτογαλία και την Ουκρανία ως το κόστος της απενεργοποίησης ενός εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας.

Το πιο σημαντικό μέρος του λογαριασμού είναι μια κατηγορία γνωστή και ως reste à liquider (RAL), που μεταφράζεται ως «δεν έχει ακόμα πληρωθεί» και αντιστοιχεί σε πιστώσεις στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για συγκεκριμένα έργα που θα πληρωθούν στο μέλλον. Η επιτροπή περιγράφει τις πιστώσεις αυτές ως νομικά δεσμευτικές υποσχέσεις.

Η Βρετανία έχει μέχρι σήμερα αγνοήσει τις υποχρεώσεις αυτές. Αντίθετα, έχει επικεντρωθεί στο να κρατήσει χαμηλά τις ετήσιες πληρωμές, μια στρατηγική που είναι ένας από τους λόγους που οι εκκρεμείς υποχρεώσεις της Ε.Ε. – το ανάλογο ενός απλήρωτου λογαριασμού πιστωτικής κάρτας – έχουν εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια, καθώς υπογράφονται προγράμματα αλλά δεν πληρώνονται οι λογαριασμοί.

Στο τέλος του 2015 η κατηγορία RAL βρισκόταν στα 217,7 δισ. ευρώ, πάνω από τέσσερις φορές υψηλότερα σε σχέση με το 2000. Το μέγεθος της δεν είναι σταθερό, αλλά οι FT υπολογίζουν ότι μπορεί να ανέλθει στα 241 δισ. ευρώ ως το τέλος του 2018. Διάφοροι ανώτατοι διπλωμάτες της Ε.Ε και πολιτικοί επιβεβαίωσαν ότι στις διαπραγματεύσεις για το Brexit θα απαιτηθεί από τη Βρετανία να καταβάλλει το μερίδιο της.

Ο κ. Arthuis, επικεφαλής της επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον προϋπολογισμό, ανέφερε πως η Βρετανία έχει «δεσμεύσεις να τηρήσει». «Στο τέλος είναι ζήτημα των διαπραγματευτών του Brexit να αποφασίσουν, αλλά πιθανότατα η διευθέτηση των απλήρωτων υποχρεώσεων (RAL) θα είναι χαμηλότερη από ότι προβλέπει η συμφωνία αποχώρησης με βάση το άρθρο 50» σημείωσε.

Αυτοί είναι παράγοντες που μειώνουν το κόστος σε καθαρούς όρους. Το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να διεκδικήσει μερίδιο σε στοιχεία ενεργητικού της Ε.Ε., τα οποία, με βάση τη λογιστική αξία, υπολογίζονται στα 22,5 δισ. ευρώ. Αυτό θα μείωνε το λογαριασμό του Brexit κατά περίπου 2,7 δισ. ευρώ. Το Λονδίνο θα μπορούσε να ζητήσει μια επανεκτίμηση της περιουσίας.

Συνολικά, περίπου το 45% των συνεισφορών της Βρετανίας μετά τη συμφωνία της Thatcher επιστρέφει πίσω στο Ηνωμένο Βασίλειο με τη μορφή δημόσιων ή ιδιωτικών εσόδων, σύμφωνα με υπολογισμούς των FT. Αυτός είναι ο λόγος που τα 40 δισ. ευρώ καθαρής συνεισφοράς θα πέσουν στα 20 δισ. ευρώ.

Yπάρχει ένα ακόμα πρόβλημα. Καθώς οι επιστροφές με βάση τη συμφωνία της Thatcher θα καταβληθούν στη Βρετανία το επόμενο έτος, η χώρα έχει να περιμένει επιπλέον 6 δισ. ευρώ επιστροφή από την συνεισφορά της στον προϋπολογισμό του 2018.
Η απαίτηση να πληρώσει η Βρετανία τα χρέη της στην Ε.Ε. είναι ένα ζήτημα που ενώνει τους 27. Ο Francois Hollade, ο Γάλλος πρόεδρος, επισήμανε την περασμένη εβδομάδα πως η «Thatcher ήθελε να μείνει στην Ευρώπη» αλλά ζήτησε «μια επιταγή ως αντάλλαγμα». «Τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο θέλει να φύγει και να μην πληρώσει τίποτα» σημείωσε. «Δεν είναι δυνατό».

Ωστόσο υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το λογαριασμό. Η επιτροπή κρατάει σκληρή στάση απέναντι στη Βρετανία για τις υποχρεώσεις που υπέγραψε ως μέλος, σύμφωνα με υψηλόβαθμους Ευρωπαίους αξιωματούχους. «Έχουν ξεκινήσει σταυροφορία» τόνισε ένας εξ αυτών.

Χώρες με καθαρή συνεισφορά όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ολλανδία αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα: θα κληθούν να καλύψουν το έλλειμμα που θα προκύψει στον προϋπολογισμό από το Brexit, αλλά γνωρίζουν πως αν απαιτήσουν πολλά από τη Βρετανία θα θέσει σε κίνδυνο την επίτευξη συμφωνίας.

Την ίδια στιγμή, ορισμένοι μεγάλοι αποδέκτες πόρων της Ε.Ε. – μεταξύ των οποίων και κάποιες χώρες της Βαλτικής και της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης – περιμένουν ότι η Βρετανία θα πρέπει να καλύψει ακόμα μεγαλύτερη απόσταση. Oρισμένες χώρες θέλουν το Ηνωμένο Βασίλειο να διακανονίσει υποσχέσεις που έγιναν όταν υπογράφθηκε ο προϋπολογισμός του 1 τρισ. ευρώ, για την περίοδο 2014 με 2020. Υπάρχει μια τάση υποστήριξης αυτής της άποψης εντός της επιτροπής. Κάτι τέτοιο θα διπλασίαζε το λογαριασμό.

Η απειλή έχει γίνει ορατή από κάποιους κύκλους στο Γουέστμινστερ. Ο Andrew Tyrie, επικεφαλής της επιτροπής που εξετάζει οικονομικές υποθέσεις, έγραψε ότι ακόμα και αν το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσιζε ενάντια στην συμμετοχή των προγραμμάτων της Ε.Ε., «θα έπρεπε να φτάσουμε στο 2023» προτού η Βρετανία ρυθμίσει όλες τις υποχρεώσεις «από δεσμεύσεις που έγιναν όταν ήμασταν μέλος».

Ο Nick Clegg, πρώην αντιπρόεδρος της βρετανικής κυβέρνησης, δήλωσε πως η πρωθυπουργός Theresa May έχει ήδη υποσχεθεί να συνεχίσει να καταβάλλει πληρωμές στην Ε.Ε. για την συμμετοχή στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και σε μέτρα καταπολέμησης της εγκληματικότητας.

 «To ότι η κυβέρνηση ακολουθεί δύο μέτρα και δύο σταθμά φαίνεται από το ότι δεν είναι ειλικρινής στους βουλευτές και στο βρετανικό λαό για τις επιπτώσεις της προσέγγισης της» υπογράμμισε ο ίδιος.

Πηγή: Financial Times – Μετάφραση: Euro2Day