«Κύριε Κάμερον γνωρίζετε ότι θα είστε ο πρωθυπουργός που θα μείνει στην Ιστορία επειδή έχασε την Ένωση; [..]Λοιπόν, τρέξτε πίσω στο Λονδίνο και κάντε τους Σκωτσέζους να ψηφίσουν σωστά. Αν δεν τα καταφέρετε, δεν θα έρθετε στο κάστρο μου στην Σκωτία του χρόνου», είπε η Βασίλισσα Ελισάβετ στον Βρετανό πρωθυπουργό, Ντέιβιντ Κάμερον. «Ούτε και εσείς θα έρθετε κυρία μου», απάντησε εκείνος*. Εν τέλει και οι δυο θα μπορούν να επισκεφθούν το κάστρο στην Σκωτία και το επόμενο καλοκαίρι καθώς οι Σκωτσέζοι χθες ψήφισαν υπέρ της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο – μια ένωση που διαρκεί εδώ και 300 χρόνια.

 
Όμως δεν είναι μόνο ο Κάμερον, που μπορεί να πήρε μια ανάσα από αυτό το αποτέλεσμα. Η ερμηνεία του αποτελέσματος δίνει περιθώρια και σε άλλες χώρες όπως για παράδειγμα η Ισπανία που καλείται να αντιμετωπίσει τις αποσχιστικές επιθυμίες της Καταλονίας. Και στην Κομισιόν, όμως, πρέπει να αισθάνονται ανακούφιση, αφού η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα ξεκινήσει να φυλλορροεί – τουλάχιστον ακόμη.
 
Γιατί κέρδισε το «όχι» στην Σκωτία;
 
Οι λόγοι που το «όχι» υπερίσχυσε έχουν να κάνουν περισσότερο με το προβαλλόμενο οικονομικό κόστος που είχε το ενδεχόμενο «ναι».
 
Εξάλλου οι περισσότεροι που υπερψήφισαν την ανεξαρτησία ήταν οι νέοι, οι άνεργοι και οι φτωχοί. Αντιθέτως, σύμφωνα με τα πρώτα αναλυτικά στοιχεία, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία και πιο ευκατάστατοι ήταν αυτοί που κράτησαν τη Σκωτία στο Ηνωμένο Βασίλειο.
 
Αναλυτικότερα όμως: 

1.Το «όχι» ήταν εξαρχής μπροστά

Από την πρώτη ημέρα που υπογράφηκε η Συμφωνία του Εδιμβούργου το 2012 – η οποία άνοιξε το δρόμο για το δημοψήφισμα – μόνο το 30% επιθυμούσε την απόσχιση. Από εκείνη την στιγμή και στο εξής όλες μια πληθώρα δημοσκοπήσεων έδινε πάντα προβάδισμα, έστω και οριακό, στην παραμονή στην ένωση.
 
2.Οι Σκωτσέζοι αισθάνονται Βρετανοί

Εξαιτίας μιας αναζωπύρωσης του βρετανικού αισθήματος – που ίσως εν μέρει να οφείλεται και στο δημοψήφισμα – το στρατόπεδο του «όχι» ενισχύθηκε. Σύμφωνα με μια έρευνα για τις κοινωνικές αλλαγές στην Σκωτία το 2011 μόνο 15% των κατοίκων της Σκωτίας επέλεγε ως εθνική ταυτότητα την Βρετανική. Το 2014 αυτό το ποσοστό ήταν 23%. Στο ίδιο διάστημα, το ποσοστό εκείνων που επέλεγαν την σκωτσέζικη ως εθνική ταυτότητα έπεσε από το 75% στο 65%. Σχεδόν το 30% θεωρεί τον εαυτό του ταυτόχρονα και Σκωτσέζο και Βρετανό ενώ λιγότερο από 25% δηλώνει «Σκωτσέζος και όχι Βρετανός». 

3.O παράγοντας «ρίσκο»

Το στρατόπεδο του «όχι» είχε δεχθεί τα σφοδρά πυρά του στρατοπέδου της ανεξαρτησίας ότι είχε θέσει σε εφαρμογή το «Πρόγραμμα Τρομοκρατία». Σε κάθε περίπτωση όμως πολλοί ήταν αυτοί που πείστηκαν ότι δεν ήταν απαραίτητο να πάρουν το ρίσκο. Δυο μέρες πριν από τις κάλπες το 49% των ψηφοφόρων έβλεπαν την ανεξαρτησία ως ρίσκο. Μόνο το 25% δήλωνε το αντίθετο. Βέβαια, και η κυβέρνηση στο Λονδίνο είχε επισημάνει τους κινδύνους της ανεξαρτησίας με τον πρωθυπουργό, Ντέιβιντ Κάμερον, να μιλά για «επώδυνο διαζύγιο».

4.«Έκαψαν» το στρατόπεδο του «ναι»

Όταν πριν από 10 μέρες οι Sunday Times έδιναν προβάδισμα στο στρατόπεδο του «ναι», πυροδοτήθηκε άμεση αντίδραση από το Λονδίνο. Ο Κάμερον, ο Εντ Μίλιμπαντ – από τους Εργατικούς, και ο Νικ Κλέγκ – από τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, μετέβησαν στη Σκωτία για να υποσχεθούν περισσότερες εξουσίες στο Εδιμβούργο. Αυτές οι εξαγγελίες έκλεψαν το μομέντουμ από το στρατόπεδο του «ναι».
 
Τώρα βέβαια, θα πρέπει το Λονδίνο να παραχωρήσει αυτές τις εξουσίες. Σύμφωνα με το BBC, ήδη στο Γουεστμίνιστερ έχει εκπονηθεί χρονοδιάγραμμα για άμεσες φορολογικές αλλαγές. Μάλιστα, εκτιμάται ότι αυτές θα γίνουν πριν τις γενικές εκλογές του Μαΐου του 2015. Οι Εργατικοί, δε, που θεωρούν προπύργιό τους τη Σκωτία, φέρονται να έχουν ζητήσει και αλλαγές στα επιδόματα – τα οποία από εδώ και στο εξής θα διαχειρίζεται το σκωτσέζικο κοινοβούλιο.

5.Για τους πλούσιους ή για τους φτωχούς;

Το ποιός θα έβγαινε κερδισμένος από την ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας ήταν ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που απασχολούσε τους ψηφοφόρους.
 
Σε όλο το διάστημα πριν το δημοψήφισμα τα ζητήματα οικονομίας κυριαρχούσαν. Στην καρδιά αυτών ήταν η λίρα. Η κυβέρνηση της Σκωτίας επέμενε υπέρ ενός νομίσματος που θα ήταν «προς συμφέρον και των Σκωτσέζων και των Βρετανών», αλλά το Λονδίνο απέρριπτε την νομισματική ένωση.
 
Τα αποθέματα πετρελαίου ήταν επίσης ένα φλέγον ζήτημα: Θα τιτλοποιηθούν; Και αν ναι σε τι βαθμό; Οι μισθοί σύμφωνα με την σκωτσέζικη κυβέρνηση μετά από 15 χρόνια θα ήταν 1000 λίρες υψηλότεροι. Το Υπουργείο Οικονομικών υποστήριζε ότι η Σκωτία μόνο μέσα στην Ένωση θα μπορεί να κάνει αλλαγές στους φόρους. Εν τέλει, κανείς δεν μπορεί να ξέρει εάν οι Σκωτσέζοι θα ήταν καλύτερα ή χειρότερα μετά από μια ανεξαρτησία, όμως είχαν πειστεί από τα επιχειρήματα των «Καλύτερα Μαζί».
 
Οι επιχειρήσεις πάντως ένιωσαν ανακούφιση. Οι μεγάλες τράπεζες που είχαν εκπονήσει σχέδια μεταφοράς της έδρας τους στην Αγγλία, όπως η Royal Bank of Scotland, τώρα δεν θα χρειαστεί να τα υλοποιήσουν.
 
Σε ανακοινώσεις τους οι σύνδεσμοι των επιχειρηματιών εξέφρασαν την «ανακούφισή τους γιατί πάντα πίστευαν ότι εντός της Ένωσης οι δουλειές και οι θέσεις εργασίας ευνοούνται».
 
Οι επιχειρήσεις που είχαν δει κέρδη από την ανεξαρτητοποίηση δήλωσαν δυσαρεστημένες. «Ήταν μια ευκαιρία να βελτιώσουμε την Σκωτία» ανακοίνωσαν, αλλά παράλληλα φοβούνται ότι όσοι ήταν υπέρμαχοι της παραμονής στην Ένωση τώρα θα τους τιμωρήσουν εμπορικά.
 
«Ανάσα» για άλλες περιοχές
 
Πολλοί ήταν αυτοί που φοβόντουσαν ότι μια ενδεχόμενη ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας θα προκαλούσε ένα κύμα δημοψηφισμάτων και σε άλλες περιοχές.
 
Πρώτη η Ισπανία έσπευσε να χαιρετήσει το «όχι» των Σκωτσέζων. Ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι, που βάζει κάθε δυνατό εμπόδιο στους Καταλανούς να προχωρήσουν σε αντίστοιχο δημοψήφισμα, δήλωσε ότι «η Ισπανία είναι πολύ ευτυχής που η Σκωτία παραμένει μαζί μας. Οι ψηφοφόροι έκαναν την επιλογή ανάμεσα στον διαχωρισμό και την ολοκλήρωση, ανάμεσα στην απομόνωση και το άνοιγμα».
 
Μάλιστα οι ισπανικές αγορές είδαν με πολύ θετικό μάτι το «όχι». «Υπήρχε κάποια ανησυχία πως, αν κέρδιζε το “ναι”, τότε μια παρόμοια κατάσταση μπορεί να δημιουργούνταν και στην Καταλονία» σχολίασε η BNP Paribas. «Έτσι βλέπουμε τώρα μια διόρθωση της κίνησης που είχαμε δει τις λίγες περασμένες εβδομάδες».
 
Όμως εκτός από την Καταλονία, αποσχιστικές τάσεις υπάρχουν και στην Ιταλία με τους Τυρολέζους και στο Βέλγιο με τους Φλαμανδούς. Οι τάσεις ενισχύθηκαν με την οικονομική κρίση καθώς πολλοί ευρωπαίοι δεν μπορούν να ταυτιστούν με τα κράτη τους θέλοντας να επιστρέψουν σε πιο τοπικά σύνορα.
 
Η Κομισιόν υπό τον φόβο ότι θα έβλεπε μικρότερα εθνικά κρατίδια να δημιουργούνται εντός της ΕΕ είχε με την σειρά της ασκήσει πιέσεις. Είχε απειλήσει, συγκεκριμένα, ότι εάν η Σκωτία φύγει από το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να αρχίσει από το μηδέν τις διαδικασίες για ένταξη στην ΕΕ. H ανασφάλεια για το μέλλον που θα δημιουργούσε αυτή η κατάσταση ίσως κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λειτουργούσε αποτρεπτικά.
 
Τις τελευταίες ημέρες, πολλοί κατηγορούσαν την βρετανική κυβέρνηση γιατί επέτρεψε να διεξαχθεί το δημοψήφισμα. Όμως ο πρώην Βρετανός Πρέσβης, Σερ Στίβεν Γουόλ, σε σχόλιό του στο BBC υπογράμμισε ότι έτσι η δημοκρατία μένει ζωντανή και όρθια. 
 
*Απόσπασμα από τον υποτιθέμενο διάλογο της Βασίλισσας Ελισάβετ και του Ντέιβιντ Κάμερον, όπως τον έγραψε στον Guardian, o Τζον Κρέις, σε άρθρο με τίτλο «Kate got pregnant, what are you doing to keep the union prime minister?»