Το κατασκοπευτικό θρίλερ που έχει οδηγήσει στα άκρα τις σχέσεις Ρωσίας – Βρετανίας ξεκινά στις 4 Μαρτίου. Περίπου στις 13:40 το μεσημέρι ο 66χρονος Σεργκέι Σκριπάλ και η 33χρονη κόρη του Γιούλια, που την προηγούμενη ημέρα είχε φτάσει αεροπορικώς στο Χίθροου από τη Ρωσία, φτάνουν σε ένα πάρκινγκ στο κέντρο της μικρής πόλης Σάλσμπερι. Πήγαν πρώτα σε μια παμπ και κατόπιν στο εστιατόριο Zizzi. 

Ακριβώς έξω από το εστιατόριο, σε ένα παγκάκι, ήταν που τους βρήκε σε εξαιρετικά σοβαρή κατάσταση η αστυνομία. Ο ένας από τους αστυνομικούς που έσπευσαν στο σημείο αρρώστησε επίσης μετά το περιστατικό. Ο Σκριπάλ και η κόρη του βρίσκονται ακόμη στο νοσοκομείο σε κρίσιμη κατάσταση. Εκτιμάται ότι δεν θα επανέλθουν πλήρως. 

Λίγες ημέρες μετά η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι ανακοίνωσε ότι η νευροπαραλυτική ουσία Νοβιτσόκ ήταν αυτή που ευθυνόταν για την δηλητηρίαση του Σκριπάλ και της κόρης του. 

Τι είναι το Νοβιτσόκ 

Η εν λόγω ουσία είχε αναπτυχθεί στη Σοβιετική Ένωση στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 και θεωρείται ένα από τα πιο θανατηφόρα χημικά όπλα που έχουν δημιουργηθεί ποτέ. Η χρήση του είναι απαγορευμένη από τις διεθνείς συνθήκες, ωστόσο, τα επιμέρους χημικά συστατικά του δεν είναι. Κατά τα άλλα το Νοβιτσόκ είναι άχρωμο, άοσμο, άγευστο και εύκολο στη μεταφορά. Πιθανότητα δεν θα ήταν ανιχνεύσιμο σε ένα αεροδρόμιο, λιμάνι ή ακόμη και στο ταχυδρομείο. 

Μπορεί να προσληφθεί από έναν άνθρωπο κυρίως διά της εισπνοής. Προκαλεί επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού και στένωση των αεραγωγών των πνευμόνων, οδηγώντας σε αργό και συχνά επώδυνο θάνατο με ασφυξία. Επίσης μπορεί να προκαλέσει συστηματική κατάρρευση πολλών σωματικών λειτουργιών. 

Η Βρετανία δείχνει Πούτιν

Η Μέι κατηγόρησε ανοιχτά τη Μόσχα για απόπειρα δολοφονίας του Σκριπάλ, για απειλή της ζωής άλλων Βρετανών πολιτών και για παράνομη χρήση ισχύος εκ μέρος του ρωσικού κράτους κατά του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η Βρετανία στηρίζει την βεβαιότητά της για την ενοχή της Ρωσίας στο γεγονός ότι καμία άλλη χώρα δεν έχει παράγει το Νοβιτσόκ. Οι Ρώσοι κρατούσαν πάντα μυστική τη σύστασή του – μέχρι το ’90 και την ύπαρξή του – οπότε τώρα εκτιμάται είτε ότι βρίσκονται πίσω από την απόπειρα της δολοφονίας, είτε ότι έχασαν τον έλεγχο των νευροτοξικών τους παραγόντων. 

Οι βρετανικές αρχές πάντως ακόμη εξετάζουν τον τρόπο που το χημικό χορηγήθηκε στον Σκριπάλ και την κόρη του. Οι τάφοι του γιου και της συζύγου του που βρίσκονται στην Βρετανία και τους οποίους εκείνος και η κόρη του επισκέφτηκαν έχουν σφραγιστεί για να γίνουν έρευνες. Το ίδιο έχει γίνει στην οικία τους, την παμπ και το εστιατόριο που επισκέφτηκαν. 

Οι σφραγισμένοι τάφοι 

Η πάμπ

Το εστιατόριο 

Ποιος είναι ο Σκριπάλ; 

Ποιος είναι όμως ο άνθρωπος για χάρη του οποίου ξέσπασε η βεντέτα Λονδίνου – Μόσχας; Ο Σεργκέι Σκριπάλ έχει κατηγορηθεί από τη Ρωσία ως διπλός πράκτορας. Είναι συνταξιούχος συνταγματάρχης των ρωσικών στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών. Το 2006 καταδικάστηκε σε 13 χρόνια φυλάκισης κατηγορούμενος για κατασκοπεία. 

Η Ρωσία ισχυρίστηκε ότι ο Σκριπάλ πούλησε, για 100.000 δολάρια, πληροφορίες και στοιχεία ταυτότητας Ρώσων πρακτόρων στην MI6. Συνελήφθη κοντά στο σπίτι του το 2004 με την κατηγορία της «μεγάλης προδοσίας υπό μορφή κατασκοπείας». Έκανε φυλακή έως το 2010 και κατόπιν έφυγε στη Βρετανία. Εγκαταστάθηκε στο Σάλσμπερι και για οκτώ χρόνια διατηρούσε ιδιαίτερα χαμηλό προφίλ. 

Η κόρη του Σκριπάλ, Γιούλια 

Στο οικογενειακό του περιβάλλον σημειώθηκαν πάρα πολλοί θάνατοι οι οποίοι χαρακτηρίστηκαν μυστηριώδεις. Το 2012 πέθανε από καρκίνο η σύζυγός του Λιουτμίλα. Πριν από δυο χρόνια, ο μεγαλύτερος αδελφός του Σκριπάλ πέθανε στη Ρωσία ενώ πέρσι πέθανε ο 43χρονος γιος του Αλέξανδρος ενώ έκανε διακοπές με τη φίλη του στην Αγία Πετρούπολη. Μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο με ηπατική ανεπάρκεια. 

Στο Σάλσμπερι ο Σκριπάλ φέρεται να ζούσε μια ήσυχη ζωή. Ο Βαλέρι Μορόζοφ που είναι επίσης ένας Ρώσος εξόριστος που ζει στην Βρετανία, υποστήριξε ότι ο Σκριπάλ του είπε ότι κάνει κάποιες δουλειές κυρίως στον χώρο της κυβερνοασφάλειας. «Όπως καταλαβαίνω εργαζόταν για κάποιες ρωσικές ομάδες», είπε. 

Η οικογένεια του Σκριπάλ από την πλευρά της αρνείται ότι υπήρξε ποτέ πράκτορας της MI6 και υποστηρίζει ότι ήταν πάντα μεγάλος πατριώτης και οι κατηγορίες εναντίον του ήταν χαλκευμένες. Επιπλέον, τονίζει ότι μετά το 2010 ο Σκριπάλ ήταν πάντα πάρα πολύ προσεκτικός καθώς φοβόταν ότι οι ρωσικές, μυστικές υπηρεσίες θα μπορούσαν να τον στοχοποιήσουν ανά πάσα στιγμή. 

Λόγω της εμπλοκής μιας χημικής ουσίας, η υπόθεση Σκριπάλ θυμίζει έντονα εκείνη της δηλητηρίασης του Αλεξάντερ Λιτβινένκο. Ο Ρώσος πρώην μυστικός πράκτορας πέθανε στο Λονδίνο αφού ήπιε τσάι που περιείχε μια ραδιενεργή ουσία. Μάλιστα στη Βρετανία είχε διατυπωθεί η κατηγορία ότι ο Λιτβινένκο δολοφονήθηκε με έγκριση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. 

Στο μεταξύ, λίγες ημέρες μετά την απόπειρα εναντίον του Σκριπάλ βρέθηκε νεκρός στο Λονδίνο, ο πρώην υποδιευθυντής της ρωσικής αεροπορικής εταιρείας AEROFLOT Νικολάι Γκλουσκόφ. Ο Γκλουσκόφ ήταν επίσης εξόριστος στη Βρετανία. Η σωρός του βρέθηκε με ίχνη ασφυξίας και ο θάνατός του αξιολογείται προς το παρόν ως ανεξήγητος. Ήταν από τους μεγάλους επικριτές του Πούτιν. 

Γιατί να το κάνει η Μόσχα; 

Από βρετανικής πλευράς υπάρχει ο ισχυρισμός ότι η απόπειρα δολοφονίας του Σκριπάλ είναι μια κίνηση τακτικής της Μόσχας εν όψει των επικείμενων εκλογών. Υποστηρίζουν ότι η Μόσχα στέλνει το μήνυμα ότι είναι ισχυρή, δεν φοβάται να κυνηγήσει τους προδότες οπουδήποτε και μπορεί να αντέξει τις συνέπειες. 

Επιπλέον, πιστεύουν ότι η μαζική επίθεση που θα δεχτεί η Ρωσία σε διπλωματικό επίπεδο από τη Δύση θα συσπειρώσει τους πολίτες υπό τον Πούτιν που μόνο κερδισμένος θα βγει από αυτή την ιστορία, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο. 

Η αλήθεια είναι πάντως ότι η χρήση του Νοβιτσόκ φωνάζει ότι αυτός που το χρησιμοποίησε ήθελε να τραβήξει την προσοχή και να προκαλέσει φασαρία. Η Ρωσία από την πλευρά της, αρνείται, όπως και ήταν αναμενόμενο, κάθε ρόλο στην απόπειρα δολοφονίας του Σκριπάλ και τονίζει ότι δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι εμπλέκεται. 

Μάλιστα δήλωσε ευθύς εξαρχής ότι θα αγνοήσει κάθε τελεσίγραφο του Λονδίνου, μέχρι η Βρετανία να παραδώσει δείγματα του χημικού που χρησιμοποιήθηκε εναντίον του διπλού πράκτορα και να συμμορφωθεί με τις διεθνείς υποχρεώσεις που ορίζουν κοινές έρευνες σε τέτοια περιστατικά.

Διπλωματικός πόλεμος 

Η Βρετανία διπλωματικά τραβάει το σκοινί. Αποφάσισε την απέλαση 23 Ρώσων διπλωματών – δίνοντάς τους μόνο μια εβδομάδα για να φύγουν από τη χώρα. Επιπλέον, η Μέι ανακοίνωσε ότι θα παγώνουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία όπου υπάρχουν αποδείξεις ότι μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να απειληθεί η ζωή ή περιουσία πολιτών ή κατοίκων του Ηνωμένου Βασιλείου. Στις βρετανικές κυρώσεις περιλαμβάνεται η διακοπή των διμερών σχέσεων σε επίπεδο υψηλόβαθμων κρατικών αξιωματούχων, καθώς και η υποβάθμιση της βρετανικής παρουσίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου που θα διεξαχθεί στη Ρωσία. 

Στα μέτρα περιλαμβάνεται και η ανάκληση της πρόσκλησης προς τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ να επισκεφθεί το Ηνωμένο Βασίλειο. Τέλος το υπουργείο Εξωτερικών της Βρετανίας αναθεώρησε όλες τις ταξιδιωτικές οδηγίες για τη Ρωσία προειδοποιώντας τους Βρετανούς πολίτες για τον κίνδυνο «εχθρικών αντιδράσεων» απέναντί τους μετά την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών.

Σε ακόμη μια πιο προωθημένη κίνηση η Βρετανία ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε αναζήτηση άλλων χωρών για να προμηθεύεται φυσικό αέριο. Σημειώνεται ότι το εν τρίτο του φυσικού αερίου που καταναλώνει η χώρα προέρχεται από τη Ρωσία. Παράλληλα το Λονδίνο εξετάζει το είδος της στήριξης που θα έχει από τις ΗΠΑ. Υπενθυμίζεται ότι ο Τραμπ έδιωξε τον υπουργό Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον από την κυβέρνηση λίγες ώρες αφού αυτός είχε δηλώσει ότι η Ρωσία ευθύνεται για τη δηλητηρίαση του Σκριπάλ. Το σχόλιο του Τραμπ για το θέμα ακόμη αναμένεται. 

Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε άμεσα στη Βρετανία. Κατηγόρησε το Λονδίνο ότι επέλεξε την αντιπαράθεση παρά τη συνεργασία με τη Ρωσία, δεδομένου του τρόπου που διαχειρίστηκε την υπόθεση. Τόνισε ότι η απέλαση των Ρώσων διπλωματών είναι μια σκανδαλώδης πρόκληση, έκανε λόγο για «αντιρωσική εκστρατεία» και υποσχέθηκε ότι θα απαντήσει άμεσα. Ο ρωσικο-βρετανικός διπλωματικός πόλεμος αναμένεται να έχει συνέχεια.