«Πράσινο φως» έλαβε το βράδυ της Τετάρτης η Ιβηρική από την Κομισιόν στην πρόταση που είχε υποβάλει να θεσπίσει ένα μέτρο ύψους 8,4 δισ. ευρώ, ώστε να μειώσει τις τιμές ρεύματος στους καταναλωτές της, λόγω των δυσμενών διεθνών πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων.

Συγκεκριμένα, η συνεχής αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, οδήγησε σε υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ. Έτσι, τον Μάιο, η Ισπανία και η Πορτογαλία κοινοποίησαν στην Κομισιόν την πρόθεσή τους να θεσπίσουν ένα μέτρο ύψους 8,4 δισ. ευρώ (6,3 δισ. ευρώ για Ισπανία και 2,1 δισ. ευρώ για Πορτογαλία) για τη μείωση του κόστους εισροών των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα, με στόχο τη μείωση του κόστους παραγωγής τους και, τελικά, της τιμής στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. 

Η πρόταση έγινε αποδεκτή από τις Βρυξέλλες, δίνοντας μάλιστα ισχύ μέχρι τις 31 Μαϊου 2023, με την αντιπρόεδρο της Κομισιόν και αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού Margrethe Vestager να δηλώνει πως «το προσωρινό μέτρο που εγκρίναμε θα επιτρέψει στην Ισπανία και την Πορτογαλία να μειώσουν τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές που έχουν πληγεί σκληρά από την αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία» δήλωσε.

Η Vestager προσέθεσε πως με την απόφαση θα διατηρηθεί η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, δίνοντας «επιπλέον στην Ισπανία και την Πορτογαλία κάποιο χρόνο για να θεσπίσουν μεταρρυθμίσεις που θα αυξήσουν τη μελλοντική ανθεκτικότητα του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας, και τελικά θα μετριάσουν ακόμη περισσότερο τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης στους τελικούς καταναλωτές».

Ο Πορτογάλος υπουργός Περιβάλλοντος José Duarte Cordeiro, μιλώντας στα εγκαίνια της Συνόδου Galp Electric την Τετάρτη 8 Ιουνίου, δήλωσε ότι ο μηχανισμός θα «εγγυηθεί κάποια προβλεψιμότητα στις μέγιστες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας» ενώ ξεκαθάρισε πως «υπάρχουν πολλές χώρες που εκμεταλλεύονται αυτές τις στιγμές για να πάνε πίσω [βρώμικες μορφές ενέργειας]. Η Πορτογαλία δεν μπορεί. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία που έχουμε από την άποψη των φυσικών μας πόρων και να μην βλέπουμε αυτές τις κρίσεις ως δικαιολογία για να πάμε πίσω», είπε.

Πως θα λειτουργεί το μέτρο

Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, «η μορφή της ενίσχυσης θα είναι η καταβολή άμεσης επιδότησης στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να χρηματοδοτηθεί μέρος του κόστους των καυσίμων τους. Η ημερήσια πληρωμή θα υπολογιστεί ως η διαφορά τιμής μεταξύ της αγοραίας τιμής του φυσικού αερίου και ενός ανώτατου ορίου της τιμής του φυσικού αερίου που ορίζεται κατά μέσο όρο στα 48,8 EUR/MWh κατά την περίοδο ισχύος του μέτρου.

«Πιο συγκεκριμένα, κατά το πρώτο εξάμηνο εφαρμογής του μέτρου, το πραγματικό όριο τιμής θα οριστεί στα 40 ευρώ/MWh. Από τον έβδομο μήνα, αυτό το ανώτατο όριο θα αυξάνεται μηνιαίως κατά 5 ευρώ το μήνα, με αποτέλεσμα ανώτατο όριο τιμής 70 ευρώ/MWh τον δωδέκατο μήνα» διευκρινίζει η Κομισιόν.

Το μέτρο θα χρηματοδοτηθεί, εξηγεί η Κομισιόν, «μέσω ενός μέρους του λεγόμενου εισοδήματος συμφόρησης, δηλαδή των εσόδων που αποκτά ο διαχειριστής του ισπανικού δικτύου μεταφοράς ως αποτέλεσμα του διασυνοριακού εμπορίου ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας, και ποσόστωση που επιβάλλεται από την Ισπανία και την Πορτογαλία σε αγοραστές που επωφελούνται από το μέτρο».

Αξίζει να σημειωθεί πάντως πως η Ισπανίδα υπουργός για την Οικολογική Μετάβαση, Teresa Ribera, αναγνώρισε πως το «πράσινο φως» κράτησε «λίγο περισσότερο» από το αναμενόμενο.

Σύμφωνο με κοινοτικούς κανόνες, λέει η Κομισιόν

Η Κομισιόν ισχυρίζεται ότι αξιολόγησε το μέτρο «σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ιδίως το άρθρο 107, παράγραφος 3, στοιχείο β, της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, δυνάμει της οποίας, τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν ενίσχυση σε συγκεκριμένες εταιρείες ή τομείς για την αντιμετώπιση σοβαρής διαταραχής στην οικονομία ενός κράτους μέλους».

Έτσι, η Κομισιόν κατέληξε στο συμπέρασμα «ότι το μέτρο συμμορφώνεται με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις». Συγκεκριμένα, η ΕΕ υπογραμμίζει ότι το μέτρο διαφέρει από άλλες μορφές παρέμβασης στις τιμές λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών της ιβηρικής αγοράς χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας. Η περιορισμένη ικανότητα διασύνδεσης της Ιβηρικής Χερσονήσου, η υψηλή έκθεση των καταναλωτών στις τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και η υψηλή επιρροή του φυσικού αερίου στον καθορισμό των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν προκαλέσει ιδιαίτερα σοβαρή αναστάτωση στην ισπανική και την πορτογαλική οικονομία.

Οι Βρυξέλλες, λοιπόν, κατανοούν ότι το ιβηρικό μέτρο είναι «επαρκές, απαραίτητο και αναλογικό. Ειδικότερα, το μέτρο θα μειώσει τις τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας υπέρ των καταναλωτών, χωρίς να θίγονται οι εμπορικές συνθήκες αντίθετες προς το κοινό συμφέρον. Από την άλλη, το μέτρο δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την αντιμετώπιση των εξαιρετικά υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ιβηρική Χερσόνησο». Και προσθέτει: «Είναι αυστηρά προσωρινό, αφού θα ισχύει μόνο μέχρι τις 31 Μαΐου 2023».

Επιπλέον, σύμφωνα με την κοινοτική εκτελεστική εξουσία, «το μέτρο που εγκρίθηκε σήμερα [για αυτήν την Τετάρτη] ελαχιστοποιεί τη στρέβλωση του ανταγωνισμού και αποφεύγει πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία των αγορών άμεσης και διάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς, το μέτρο δεν οδηγεί σε διασυνοριακούς περιορισμούς στο εμπόριο ή διακρίσεις μεταξύ ιβηρικών και μη ιβηρικών καταναλωτών.

Ισπανική κυβέρνηση: Τα πάει καλά η οικονομία μας

Σημειώνεται πάντως, πως ενώ η Πορτογαλία και η Ισπανία να απολαμβάνουν αυτής της ευεργετικής εξαίρεσης με σφραγίδα Κομισιόν, η Μαδρίτη επαίρεται βλέποντας τα στοιχεία του ΟΟΣΑ που δείχνουν μια λιγότερο ζοφερή εικόνα για την ισπανική οικονομία.

Η Ισπανία συγκαταλέγεται μεταξύ των λιγότερο επηρεασμένων χωρών του ΟΟΣΑ από τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αύξηση του ΑΕΠ άνω του 4% που προβλέπει ο διεθνής οργανισμός για το 2022, όπως δήλωσε την Τετάρτη 8 Ιουνίου η Ισπανίδα υπουργός Οικονομικών, Nadia Calviño, σύμφωνα με το ισπανικό πρακτορείο ειδήσεων.

Στην έκθεσή του, ο ΟΟΣΑ υπογραμμίζει ότι «οι ισπανικές οικογένειες επηρεάζονται λιγότερο από την άνοδο των τιμών σε σχέση με τα εισοδήματά τους», γεγονός που επιβεβαιώνει ότι τα μέτρα που έχει λάβει η ισπανική κυβέρνηση «είναι τα σωστά» για την άμβλυνση των επιπτώσεων της κρίσης, δήλωσε η υπουργός.

Ωστόσο, οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ είναι λιγότερο αισιόδοξες για όλες τις χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της Ισπανίας, για την οποία μάλιστα ο ΟΟΣΑ κρατάει μικρότερο καλάθι από την ισπανική κυβέρνηση που αναμένει αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,3 % φέτος και 3,5 % το επόμενο έτος.