Με τη νέα πρόταση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ξεκίνησε άλλη μια συνεδρίαση της ολομέλειας στη Σύνοδο Κορυφής, σε μία προσπάθεια να υπάρξει συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης και τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ, μετά από τέσσερις ημέρες ατελέσφορων διαπραγματεύσεων.

Ads

Πρόκειται για μια συμβιβαστική πρόταση, η οποία αλλάζει σημαντικό το μίγμα επιχορηγήσεων και δανείων στο Ταμείο ανάκαμψης. Συγκεκριμένα ενισχύει τα δάνεια, από 250 σε 360 δισεκατομμύρια ευρώ, και περιορίζει τις επιχεορήσεις από τα 500 στα 390 δισεκατομμύρια ευρώ. Πρόκειται για μια αρνητική εξέλιξη – αποτέλεσμα συμβιβασμού με τους σκληρούς του Βορρά, τους λέγομενους και «φειδωλούς», οι οποίοι ζητούσαν εξαρχής τον περιορισμό των επιχορηγήσεων.

Παράλληλα προβλέπει πως τα εθνικά σχέδια για τη διάθεση των χρημάτων θα πρέπει να λάβουν την έγκριση της ενισχυμένης πλειοψηφίας των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και δίνει το δικαίωμα βέτο και στα 27 κράτη-μέλη, τα οποία θα μπορούν να μπλοκάρουν τις χρηματοδοτήσεις σε κάποια ή σε κάποιες χώρες αν διαπιστώνουν αποκλίσεις από το εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης που θα έχει υποβάλλει πριν την έναρξη λειτουργίας του ταμείου. Η πρόοδος του προγράμματος κάθε χώρας θα εξετάζεται κάθε δύο μήνες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εάν ένα κράτος-μέλος θεωρήσει ότι κάποιο άλλο μέλος αποκλίνει από τις αρχικές δεσμεύσεις του, τότε θα προβάλει βέτο και θα μπλοκάρει την χρηματοδότηση. Η επανεκκίνησή της θα αποφασίζεται από την επόμενη Σύνοδο Κορυφής που δεν θα απέχει χρονικά περισσότερο από τρείς μήνες από την αντίρηση του του κράτους που άσκησε το βέτο. Η εκταμίευση θα συνδέεται επίσης με κυβερνήσεις που τηρούν το κράτος δικαίου, γεγονός που θα καθιερωθεί επίσης με ενισχυμένη πλειοψηφία των 27. Το θέμα αυτό ως γνωστό έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση Ουγγαρίας και Πολωνίας που κατηγορούνται για παραβίαση των δημοκρατικών θεσμών.

Τα μηνύματα για την Ελλάδα δεν είναι θετικά, καθώς φαίνεται πως αλλάζουν και οι όροι συμμετοχής των χωρών του Νότου και ειδικότερα της Ιταλίας της Ισπανίας και της Ελλάδας που θεωρήθηκαν από τις ευνοημένες της αρχικής πρότασης Κομισιόν. Επίσης αυξάνονται οι επιστροφές εισφορών (rebates) για τους «φειδωλούς» και μειώνονται τα ποσά για ευρωπαϊκά προγράμματα μερικά εκ των οποίων θεωρούνται σημαντικά για την Ελλάδα. Τις αρνητικές εξελίξεις επιβεβαίωσε έμμεσα και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο οποίος σχολιάζοντας την συμβιβαστική πρόταση που προωθείται, τη χαρακτήρισε «πολύ δυσλειτουργική». Πιο συγκεκριμένα, ο Στέλιος Πέτσας, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, χαρακτήρισε τη συμβιβαστική πρόταση του πρόεδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, πολύ δυσλειτουργική, πολύ περίπλοκη διαδικασία, η οποία θα φέρει δυσκολίες στην υλοποίηση των δράσεων στην περίπτωση που χρησιμοποιήσουν τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. χρήματα του Ταμείου.

Ads

Αν και ο Σαρλ Μισέλ εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι αυτή η τελική πρόταση μπορεί να εξασφαλίσει μια συμφωνία τα εμπόδια και οι αντιρρήσεις παραμένουν πολλές και έντονες. Πολλοί είναι οι ηγέτες που αντιδρούν στις περικοπές του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού μιλώντας για ψαλίδι στο ευρωπαϊκό όραμα. «Θα στείλω τη νέα πρόταση σε όλους τους αρχηγούς. Έχουμε εργαστεί πολύ σκληρά κι αυτή η πρόταση είναι αποτέλεσμα πολύ σκληρής δουλειάς όλων των ηγετών και των ομάδων τους. Ξέρω ότι τα τελευταία βήματα είναι πάντα τα πιο δύσκολα, αλλά είμαι πεπεισμένος ότι μία συμφωνία είναι πιθανή», ανέφερε ο Σαρλ Μισέλ.

Αναλυτικά τα βασικά στοιχεία της «συμβιβαστικής» πρότασης: 

Στην τελική πρόταση ψαλιδίζεται στα 390 δισ. ευρώ το ποσό για επιχορηγήσεις και αυξάνεται στα 360 δισ. ευρώ το ποσό που θα διατίθεται μέσω δανείων. Το συνολικό ποσό του Ταμείου Ανάκαμψης παραμένει στα 750 δισ. ευρώ. Η ισχύς του Ταμείου θα είναι τριετής. Το βασικό εργαλείο του Ταμείου (Recovery and Resilience Faciility) αυξάνεται από τα 625 στα 672,5 δισ. ευρώ, ενώ αντίθετα το React EU μειώνεται στα 47,5 δισ. ευρώ.

Παράλληλα, δραστική μείωση προβλέπεται για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, από τα 32,5 στα 10 δισ. ευρώ, ενώ μειώνονται περαιτέρω οι πόροι για το InvestEU, την αγροτική ανάπτυξη, την πολιτική γειτονίας και περιφερειακής αρωγής.

Τα ποσά διαμορφώνονται ως εξής:

  • Recovery and Resilience Facility (RRF) 672,5 δισ εκ των οποίων 360 δισ. δάνεια και 312,5 δισ. επιχορηγήσεις
  • Συμπλήρωμα συνοχής: 47,5 δισ.
  • Horizon Europe: 5 δισ.
  • InvestEU: 2,1 δισ.
  • Αγροτική Ανάπτυξη: 7,5 δισ.
  • Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (JTF): 10 δισ.
  • RescEU: 1,9 δισ.
  • NDICI: 3,5 δισ.

Σύνολο: 750 δισ.

Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός παραμένει στα 1,074 τρισ. ευρώ, με 5 δισ. ευρώ εκτός οροφής για το Αποθεματικό Ταμείο του Brexit. Ωστόσο, οι επιστροφές εισφορών (rebates) για τους «φειδωλούς» αυξάνονται σημαντικά. Ενδεικτικά, αυξάνεται από 1,576 δισ. σε 1,921 δισ. για την Ολλανδία και από 237 σε 565 εκατ. για την Αυστρία. Στην πραγματικότητα η ετήσια επιστροφή πόρων για τις εν λόγω χώρας σχεδόν διπλασιάζεται και μαζί με τη Γερμανία θα έχουν συνολική επιστροφή πόρων ύψους 52,8 δισ. για την περίοδο 2021-2027.

Το συνολικό ποσό του Πολυετούς Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-27 είναι 1.074,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα σχέδια κάθε χώρας αξιολογούνται από την Κομισιόν εντός δύο μηνών από την υποβολή, ενώ η αξιολόγηση τους εγκρίνεται από το Συμβούλιο, με ειδική πλειοψηφία μετά από πρόταση της Κομισιόν, μέσω εκτελεστικής πράξης την οποία το Συμβούλιο θα προσπαθήσει να εγκρίνει εντός 4 εβδομάδων από την πρόταση. Η θετική αξιολόγηση των αιτήσεων πληρωμής θα υπόκειται στην ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών ορόσημων και στόχων, για την οποία θα ζητά τη γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής. Η Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή θα προσπαθεί να επιτύχει συναίνεση, έαν, κατ ‘εξαίρεση, ένα ή περισσότερα κράτη μέλη θεωρούν ότι υπάρχουν σοβαρές αποκλίσεις από την ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών ορόσημων και στόχων, μπορούν να ζητήσουν από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να παραπέμψει το θέμα στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Η Κομισιόν θα εκδίδει απόφαση σχετικά με την αξιολόγηση της ικανοποιητικής εκπλήρωσης των σχετικών ορόσημων και στόχων και για την έγκριση πληρωμών σύμφωνα με τη διαδικασία εξέτασης. Εάν το ζήτημα παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δεν θα ληφθεί απόφαση της Κομισιόν σχετικά με την ικανοποιητική εκπλήρωση των ορόσημων και των στόχων και για την έγκριση πληρωμών έως ότου το επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζητήσει αποφασιστικά το θέμα. Η διαδικασία αυτή δεν πρέπει να διαρκέσει περισσότερο από τρεις μήνες αφότου η Κομισιόν ζητά τη γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως ο χρόνος λειτουργίας του ταμείου με βάση την νέα πρόταση του Σαρλ Μισέλ μειώνεται από τα 4 χρόνια στα 3 χρόνια με ανάλογες παρεμβάσεις και για τον ρυθμό εκταμίευσης των χρημάτων.