Παρά τις επανειλημμένες καθυστερήσεις της AstraZeneca στις παραδόσεις των εμβολίων της προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δε φαίνεται να μετανιώνει για το γεγονός πως, το συμβόλαιο που έχει υπογράψει η ΕΕ με την αγγλοσουηδική εταιρεία, δίνει στην Astra το δικαίωμα, να απαγορεύει την παραγωγή των εμβολίων της από οποιονδήποτε άλλον, πέρα από την ίδια, καθώς πολύ απλά, κατέχει την πατέντα τους.

Ads

«Οι καθυστερήσεις στις προμήθειες των εμβολίων της AstraZeneca, δεν σχετίζονται με τα πνευματικά δικαιώματα, αλλά με την ανεπαρκή παραγωγική δυνατότητα της εταιρείας, που με τη σειρά της επηρεάζει την υλοποίηση των συμβολαίων της εταιρείας με την Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωνε σχετικά, η Miriam Garcìa Ferrer, εκπρόσωπος Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για να συνεχίσει, αναφέροντας πως: «Συμφωνούμε με την πρόταση της Ngozi Okonjo-Iweala (γενικής διευθύντριας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου), σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να διευκολυνθεί η εθελοντική συνεργασία μεταξύ εταιρειών, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί όλη η διαθέσιμη παραγωγική δυνατότητα, συμπεριλαμβανομένων και των αναπτυσσόμενων χωρών».

Η πρωτοβουλία για άρση της πατέντας

Σημειώνεται ότι, μια πρωτοβουλία, ώστε να απελευθερωθεί η παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων κατά του κορονοϊού, ξεκίνησε ανάμεσα στα μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (Π.Ο.Ε.), από την Ινδία και τη Νότια Αφρική, τον περασμένο Οκτώβρη. Πιο συγκεκριμένα, οι δύο χώρες, πρότειναν την αναστολή ορισμένων τμημάτων της Διεθνούς Συνθήκης για την Προστασία των Πνευματικών Δικαιωμάτων (TRIP), με την πρωτοβουλία, να υποστηρίζεται από 80 χώρες.

Ads

Οι εκπρόσωποι της Κομισιόν στη Διεύθυνση Εμπορίου του ΠΟΕ, αντιτάχθηκαν στη συγκεκριμένη πρόταση, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών μελών, με τις σχετικές συζητήσεις ανάμεσα στις χώρες της Ένωσης, να πραγματοποιούνται πίσω από «κλειστές πόρτες», όπως αναφέρει το Corporate Observatory Europe.

image

Ενώ λοιπόν, κανονικά, θα διεξαγόταν τον Μάρτη, συζήτηση ανάμεσα στα μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου επί της πρότασης της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής, η αρνητική στάση των πλουσιότερων χωρών, έφερε την αναβολή της συνάντησης μέχρι τον Απρίλη ή τον Ιούνιο.

Ανάμεσα στις χώρες που διαφώνησαν με την πρωτοβουλία, ήταν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία και η Ιαπωνία. Χώρες – «προπύργια», των φαρμακευτικών λόμπι, οι οποίες έχουν εξασφαλίσει εκατομμύρια δόσεις των πιο αποτελεσματικών εμβολίων, και έχουν ήδη προαγοράσει περισσότερα από τα μισά εμβόλια που υπάρχουν στην αγορά, αν και, πληθυσμιακά, αποτελούν λιγότερο από το 15% του πλανήτη, σύμφωνα με τη Unicef.

image

Η παραγωγή στα χέρια λίγων

Βέβαια, ένα τέτοιο είδους «προπύργιο» των φαρμακευτικών λόμπι, είναι και η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου, αν και η αρμόδια επιτροπή για την ανάπτυξη των εμβολίων, στην οποία ηγείται ο Thierry Breton, έχει αναλάβει δράση, έτσι ώστε να επιτευχθούν συμφωνίες ανάμεσα στις φαρμακευτικές εταιρείες για να αυξηθεί η παραγωγή, δεν γίνεται καν λόγος για το ενδεχόμενο άρσης της πατέντας.

Στην πραγματικότητα βέβαια, οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες αναθέτουν διάφορα στάδια της παραγωγής των εμβολίων σε άλλες εταιρείες στην Ευρώπη. Οι εταιρείες αυτές, που λειτουργούν σαν «εξωτερικοί συνεργάτες», δεν έχουν σχετική άδεια να παράγουν και να διαμοιράσουν το εμβόλιο από μόνες τους. Το δικαίωμα αυτό, το έχουν μόνο οι φαρμακευτικές που κατέχουν τις πατέντες του εμβολίου.

Ωστόσο, από την άλλη, έχουν χορηγηθεί πραγματικές άδειες σε παραγωγούς εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγμα, ​​η AstraZeneca έχει εκδώσει τέτοιες άδειες σε επιχειρήσεις στην Ινδία, στη Βραζιλία, στην Ιαπωνία, στη Νότια Κορέα, στην Κίνα, στην Αυστραλία, στην Ισπανία, στο Μεξικό και στην Αργεντινή. Η μοναδική υποχρέωση των παραγωγών αυτών, είναι να πωλούν τα εμβόλια, μόνο σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Με άλλα λόγια δηλαδή, απαγορεύεται να προμηθεύουν τις χώρες της Ευρώπης, στις οποίες, οι πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες, έχουν την αποκλειστικότητα.

«Υπάρχει άφθονη αχρησιμοποίητη παραγωγική ικανότητα παντού,  αλλά εξαρτώμαστε μόνο από μερικές εταιρείες, που δε θα μπορέσουν να μας προμηθεύσουν, όσα εμβόλια οφείλουν», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Massimo Florio στο voxeurop, καθηγητής οικονομικών, στο πανεπιστήμιο του Μιλάνου.

«Δεν έχει νόημα για τις φαρμακευτικές εταιρείες να έχουν αποκλειστικά δικαιώματα παραγωγής. Θα μπορούσαν για παράδειγμα να αμείβονται, μέσα από τα δικαιώματα παραγωγής που θα παραχωρούσαν σε τρίτους», συνεχίζει ο Florio.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως, σύμφωνα με μια έκθεση από το Tony Blair Institute for Global Change, μόνο ένα ιδιαίτερα μικρό ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγικής ικανότητας, χρησιμοποιείται για την παραγωγή εμβολίων και φαρμάκων, για τον κορονοϊό.

«Είναι επιτακτική ανάγκη οι πατέντες να μοιραστούν, εκτός φυσικά του πλαισίου των στενών συνεργασιών ανάμεσα στις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες. Αλλιώς, δεν θα υπάρχει σε καμία περίπτωση η δυνατότητα, να αυξήσουμε την παραγωγή, σε βαθμό που να αντιστοιχεί στην παγκόσμια ζήτηση», επισημαίνει στο voxeurop, η  Sara Albiani, σύμβουλος της ΜΚΟ, Oxfam.

Σημειώνεται βέβαια ότι αντίστοιχα αιτήματα, είχαν εκφραστεί ήδη από το καλοκαίρι του 2020 στο Ευρωκοινοβούλιο, το οποίο μάλιστα στις 11 Μαρτίου, ψήφισε μια τροπολογία που αφορούσε την αναγκαιότητα να ξεπεραστούν τα οποία προβλήματα υπάρχουν στην παραγωγή των εμβολίων του κορονοϊού, λόγω της μη άρσης της πατέντας των εμβολίων.

Παράλληλα, έντονη είναι και η πίεση που ασκείται από την κοινωνία των πολιτών σχετικά με το θέμα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η έκκληση που απηύθυναν 40 ΜΚΟ προς τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της ΕΕ, ζητώντας τους να συνδράμουν στην απελευθέρωση των πατεντών. Επίσης, από τον Νοέμβρη μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 100.000 Ευρωπαίοι πολίτες, έχουν υπογράψει μια αντίστοιχη πρωτοβουλία.

Οι «λευκές επιταγές» των κυβερνήσεων

«Τόσο η αναστολή ορισμένων τμημάτων της Διεθνούς Συνθήκης για την Προστασία των Πνευματικών Δικαιωμάτων, όσο και η έκδοση υποχρεωτικών αδειών που επιτρέπει η συνθήκη της ΕΕ σε κατάστασεις υγειονομικών κρίσεων, δεν είναι αρκετές. Στην πραγματικότητα, αυτό που χρειάζεται, για να παραχθούν περισσότερα εμβόλια, χρειάζεται στενή συνεργασία με αυτούς που κατέχουν τις πατέντες», δηλώνει στο voxeurop, στο ίδιο μήκος κύματος η Ellen ‘t Hoen, διευθύντρια του  Medicines Law & Policy centre.

«Οι κυβερνήσεις πρέπει να δεσμεύουν τις φαρμακευτικές εταιρείες σε ορισμένα πράγματα, παρέχοντας τους, ως αντάλλαγμα, δημόσιους πόρους για έρευνα και ανάπτυξη φαρμακευτικών προϊόντων, αντί να περιμένουν αποκλειστικά και μόνο τις πρωτοβουλίες των εταιρειών. Αλλά, βλέπετε, υπάρχει μια μορφή πολιτικής ψύχωσης και φόβου πως, εάν είσαι πιο αυστηρός με τις εταιρείες αυτές, τότε θα σταματήσουν να πρωτοπορούν», συνέχισε η ‘t Hoen.

Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Valdis Dombrovskis, μέσα από τις δηλώσεις του, επιβεβαιώσε αυτήν την «πολιτική ψύχωση». Αναλυτικότερα, απαντώντας τον Δεκέμβρη, σε ερώτηση ενός ευρωβουλευτή, σχετικά με τους λόγους που η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιτίθεται στην πρόταση της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής για αναστολή ορισμένων τμημάτων της Διεθνούς Συνθήκης για την Προστασία των Πνευματικών Δικαιωμάτων, δήλωσε: «Κάτι τέτοιο, ενέχει ένα μεγάλο ρίσκο, που είναι, η μείωση των κινήτρων των φαρμακευτικών εταιρειών για περαιτέρω έρευνα».

Βέβαια, δε συμφωνούν όλοι μ’ αυτό. «Τις χρονικές στιγμές που ζούμε, μέσα σε μια πανδημία, το συγκεκριμένο επιχείρημα, δεν στέκει», τόνισε με τη σειρά της στο voxeurop, η Rachel Thrasher, ερευνήτρια στο Global Development Policy Center.

«Οι κυβερνήσεις έχουν παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην χρηματοδότηση των ερευνών για το εμβόλιο από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Για να μην αναφέρουμε ότι οι εταιρείες έχουν “εγγυημένη” μια παγκόσμια αγορά που ζητά το εμβόλιο. Στην ουσία, τα κέρδη τους θα ήταν σίγουρα, ακόμα και εάν τα κεφάλαια που δαπανούνταν για έρευνα, ήταν δικά τους, και όχι δημόσια», συνεχίζει η Thrasher.

image

Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι ειδικοί που μίλησαν με το voxeurop, προτείνουν δύο λύσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος των πατεντών: Ή να υπάρξει άμεσα αυξημένη παραγωγή μέσα από τους λίγους παραγωγούς που κατέχουν την σχετική άδεια, ή να αποζημιωθούν οι εταιρείες που κατέχουν τις πατέντες, έτσι ώστε, οι πατέντες να απελευθερωθούν και να διαμοιραστούν, σε εργοστάσια παραγωγής εμβολίων ολόκληρης της Ευρώπης.

«Ελπίζω οι ηγέτες των κρατών να έμαθαν τουλάχιστον κάτι μέσα από όλο αυτό και να κάνουν πιο σοφές επιλογές στο μέλλον», συνοψίζει, η Clemens Martin Auer, απερχόμενη πρόεδρος της ειδικής ομάδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα εμβόλια, μιλώντας στο voxeurop.

Πηγή: Voxeurop