Ένας νέος γύρος πολιτικής σύγκρουσης έχει ξεσπάσει στην Ισπανία, με αφορμή την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος, που πρόκειται να διεξαχθεί την 1η Οκτωβρίου του 2017. «Θέλετε να είναι η Καταλονία μια ανεξάρτητη χώρα με τη μορφή μιας δημοκρατίας;» θα είναι το ερώτημα του δημοψηφίσματος, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Καταλονίας Κάρλες Πουιγκντεμόντ, κηρύσσοντας την έναρξη των διαδικασιών ανεξαρτητοποίησης.

Γιατί όμως οι Καταλανοί επιθυμούν την ανεξαρτησία τους; Εν αρχή είναι η οικονομία, αν και το κίνημα ανεξαρτησίας στην Καταλονία δεν έχει μόνο οικονομικές βάσεις, αλλά και ιδεολογικοπολιτικές που πηγάζουν από τον καιρό του Ισπανικού Εμφυλίου.

Η πανίσχυρη Περιφέρεια

Με περισσότερες από 586.000 επιχειρήσεις, μεγάλη τουριστική κίνηση και εξαγωγές που ξεπερνούν το 25% της χώρας, η Καταλονία θεωρείται η πλουσιότερη περιφέρεια της Ισπανίας, με προϊόν περίπου 200 δις. ευρώ και ετήσιο κατά κεφαλή ΑΕΠ 27.000 ευρώ. Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι λίγοι αυτοί, που πιστεύουν ότι σε μια ανεξάρτητη Καταλονία δεν θα είναι υποχρεωμένοι να χρηματοδοτούν άλλες περιοχές της χώρας, ενώ ταυτόχρονα θα μπορούν να επικεντρωθούν σε μία οικονομική πολιτική, που θα έχει προτεραιότητα αποκλειστικά τα συμφέροντά τους. Σήμερα η περιοχή της Καταλονίας κρατάει περίπου τους μισούς φόρους, ενώ η κεντρική εξουσία παίρνει το άλλο μισό. Αυτό που επιθυμούν οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας είναι να ισχύσει ό,τι και στη χώρα των Βάσκων. Να μένουν δηλαδή όλοι οι φόροι στην περιοχή και να δίνονται στην κεντρική εξουσία ανάλογα με τις υπηρεσίες που το κράτος παραχωρεί στην Καταλονία, συν κάτι επιπλέον ως συμμετοχή αλληλεγγύης για τις φτωχές περιοχές της Ισπανίας.

Επιπλέον μια πλήρως αυτόνομη καταλανική κυβέρνηση δεν θα χρειάζεται να λογοδοτεί στην Μαδρίτη και να κινείται βάσει των σχεδιασμών της κεντρικής ισπανικής κυβέρνησης. Οι υποστηρικτές της καταλανικής ανεξαρτησίας υποστηρίζουν, ότι μια μικρότερη αυτοδιοικούμενη περιοχή, θα έχει πιο εύκολα υλοποιήσιμους στόχους. Οι Καταλανοί παραθέτουν επίσης το δημοκρατικό τους δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, το δικαίωμα να αποφασίζουν δηλαδή σε ποιο κράτος θα ανήκουν. Παράλληλα θέλουν να διασφαλίσουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους, που διαφέρει αρκετά από τους υπόλοιπος Ισπανούς.

Aπό τον Εμφύλιο…

Η ιδεολογική – πολιτική σύγκρουση μεταξύ Καταλονίας και Μαδρίτης έχει βαθιές ρίζες. Ο εθνικισμός της Καταλονίας ήταν ένα δημοκρατικό κίνημα αντίθετο στη μοναρχία και οδήγησε στη δημιουργία μιας τοπικής κυβέρνησης, της Generalitat, το 1932. Ο δικτάτορας Φράνκο έπνιξε την Generalitat, αλλά κατάφερε να θεμελιωθεί εκ νέου το 1977 και το 2005, για πρώτη φορά, υιοθέτησε ψήφισμα ανεξαρτησίας από την βουλή της Καταλονίας.

Το προσωπικό βίωμά του και μαζί το χρονικό αυτής της μεγάλης στιγμής του εμφυλίου, περιγράφει στο βιβλίο του ο Τζορτζ Όργουελ με τίτλο «Πεθαίνοντας στην Καταλονία»

Ο φόβος της Μαδρίτης

Στοιχεία Δημοσκοπήσεων] Αν τελικά η Καταλονία κατορθώσει να γίνει ανεξάρτητη, πολλοί αναλυτές εκφράζουν φόβους για το μέλλον της ίδιας της Ισπανίας, γεγονός που τρομάζει τη Μαδρίτη. Το ζήτημα είναι αν μετά από μια ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας θα ακολουθήσει ένα ντόμινο, καθώς οι αποσχιστικές τάσεις εξαπλώνονται σε όλη τη χώρα, όπως για παράδειγμα στα Κανάρια νησιά και τις Βαλεαρίδες, αλλά και στη χώρα των Βάσκων και τη Γαλικία.

Οι συνέπειες μιας πιθανής απόσχισης της Καταλονίας, γίνονται ακόμη πιο επικίνδυνες, αλλά και απρόβλεπτες αν αναλογιστεί κανείς πως η Ισπανία θα χάσει το 16% του πληθυσμού της, το 25% των εξαγωγών της και το 19% του ΑΕΠ της. Αξίζει να σημειωθεί πως η Βαρκελώνη θεωρείται μία από τις πιο τουριστικές χώρες με τα έσοδα του τουρισμού να εκτοξεύονται στα ύψη ετησίως. Παράλληλα, η πρωτεύουσα της Καταλονίας αποτελεί τον βασικότερο πυλώνα της ισπανικής οικονομίας, τόσο στον εμπορικό, όσο και στον βιομηχανικό τομέα.

Ο Ραχόι και η ΕΕ

Οι παραπάνω λόγοι είναι υπεραρκετοί για να κινητοποιήσουν  ενάντια στην προσπάθεια αυτονομίας της Καταλονίας τον πρωθυπουργό της Ισπανίας Μαριάνο Ραχό, ο οποίος αναζητά συμμάχους εντός και εκτός της χώρας.  “Η κυβέρνηση δε θα επιτρέψει να περάσει ούτε μία ενέργεια που θα πλήττει την ενότητα και την κυριαρχία της Ισπανίας. Οι Ισπανοί μπορούν να είναι ήσυχοι” είναι το μήνυμα που έχει στείλει σε κάθε τόνο ο Ισπανός πρωθυπουργός. Ακόμα και η αντιπολίτευση με το κόμμα του Pedro Sanches τάχθηκε κατά του δημοψηφίσματος, γιατί θεωρείται αντισυνταγματικό. Αντίστοιχη ήταν η θέση και του αρχηγού των Podemos, ο οποίος δήλωσε χαρακτηριστικά ότι αν ήταν Καταλανός δε θα έπαιρνε μέρος στο δημοψήφισμα.

Την ίδια στιγμή η ΕΕ έχει ταχθεί υπέρ μιας ενωμένης Ισπανίας, καθώς ο φόβος αυτονομιστικών κινημάτων δεν περιορίζεται μόνο στην ιβηρική χερσόνησο, αλλά ανάλογες φωνές υπάρχουν σε άλλες περιοχές της Ευρώπης. Μια ανεξαρτητοποίηση θα μπορούσε να απελευθερώσει και να ενισχύσει αυτές τις δυνάμεις.

“Μοιραζόμαστε την αντίληψη ότι υπάρχουν ευρωπαϊκές συνθήκες που μας δεσμεύουν όλους, και αυτές οι συνθήκες εγγυώνται εθνική ακεραιότητα και αυτοκυριαρχία σε κάθε χώρα. Για αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντικό ο νόμος να γίνεται σεβαστός τόσο σε ό,τι αφορά το εθνικό όσο και σε ό,τι αφορά το διεθνές δίκαιο”, δήλωσε η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα  Μέρκελ.

Η Ισπανία είναι μέλος της Ενωμένης Ευρώπης, που σημαίνει ότι σε περίπτωση εξόδου, η Καταλονία θα πρέπει να βρει το δικό της νόμισμα, δύσκολο εγχείρημα για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, σύμφωνα με την Κομισιόν. [Αν η Καταλονία θέλει να μείνει στην ΕΕ]

Αξίζει να σημειωθεί, ότι Καταλανοί φαίνονται ακόμα διχασμένοι στο θέμα της ανεξαρτησίας, αφού το 44,3% τάσσεται υπέρ και 48,5% κατά, σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση ενός κυβερνητικού ινστιτούτου. Παρά τα εμπόδια και τις αντιδράσεις, ο κύβος ερρίφθη και η καταλανική κυβέρνηση δεσμεύτηκε, ότι θα ζητήσει τη γνώμη των 7,5 εκατομμυρίων κατοίκων αυτόν τον Οκτώβρη, με ή χωρίς την έγκριση της Μαδρίτης.