Δύο εσωτερικοί ευρωπαϊκοί πόλεμοι κι ένα μεγάλο παζάρι, το παζάρι με την Τουρκία του Ερντογάν, διαμορφώνουν και κρίνουν την παγίδα του νέου Grexit στο προσφυγικό – την παγίδα «έξωσης» και απομόνωσης της Ελλάδας, ή και πλήρους διάλυσης, της Σένγκεν.

Ήδη σήμερα, στο τραπέζι των υπουργών Εσωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπαίνει η πρόταση για διετή αναστολή της συνθήκης Σένγκεν, σε μια κίνηση που μπορεί να σηματοδοτεί απλά και την αρχή του τέλους για την Ευρώπη των ανοιχτών συνόρων. «Η συνθήκη Σένγκεν βρίσκεται σε κίνδυνο» και ενδεχόμενη αναστολή της «θα σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους της Ευρώπης όπως τη γνωρίζουμε σήμερα», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Έλληνας επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος σε συνέντευξή του στη Real News.

Την ίδια ώρα, οι Financial Times έφεραν στο φως σενάρια απομόνωσης της Ελλάδας και, στην πράξη, εξόδου της από τη Σένγκεν, διά της μετατόπισης των ελέγχων στα σύνορα με τα Σκόπια και όχι στα σύνορα με την Τουρκία. Πρόκειται για σενάρια που μέχρι στιγμής δεν επιβεβαιώνονται από τις Βρυξέλλες, είναι όμως ενδεικτικά για το οριακό σημείο στο οποίο βρίσκεται η διαχείριση του προσφυγικού στην Ευρώπη.

Η απειλή της ελληνικής «αποθήκης προσφύγων»

Και στις δύο περιπτώσεις, άλλωστε, είτε μιας γενικής αναστολής της συνθήκης Σένγκεν, είτε μιας μετατόπισης των συνόρων της Ε.Ε. στα Σκόπια η Ελλάδα κινδυνεύει να μετατραπεί σε «αποθήκη» εκατοντάδων χιλιάδων εγκλωβισμένων προσφύγων, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό σε κοινωνικό, οικονομικό και ανθρωπιστικό επίπεδο.

Κοινοτικές πηγές επισημαίνουν πως καθοριστικός για το ποιόν δρρόμο θα πάρει τελικά η Ευρώπη στο προσφυγικό θα είναι ο επόμενος μήνας καθώς το Μάρτιο αναμένεται το νέο σχέδιο της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της κρίσης. Οι τελικές επιλογές, δε, θα κριθούν από τον ευρωπαϊκό «πόλεμο» Βορρά – Νότου, τον εσωτερικό πολιτικό «πόλεμο» στη Γερμανία αλλά και την έκβαση που θα έχει το, άνευ αντικρίσματος μέχρι στιγμής, παζάρι του Βερολίνου με την Τουρκία.

Η πίεση από τον Βορρά

Στο μέτωπο Βορρά – Νότου το κλίμα οξύνεται σταθερά: Η Σλοβενία εισηγήθηκε και επισήμως την περασμένη εβδομάδα την μετατόπιση των ελέγχων και, στην πράξη, και των συνόρων στη μεθόριο Ελλάδας – Σκοπίων, η αυστριακή υπουργός Εσωτερικών, Γιοχάνα Μικλ – Λάιτνερ ζήτησε ευθέως «έξωση» της Ελλάδας από τη Σένγκεν «εάν δεν κάνει περισσότερα για την φύλαξη των εξωτερικών συνόρων»,  ενώ ήδη τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες – μεταξύ των οποίων και η Γερμανία – έχουν προχωρήσει σε προσωρινή, εξάμηνη αναστολή της συνθήκης Σένγκεν στα σύνορά τους.

Το δίλημμα της Μέρκελ

Μέχρι στιγμής, και κατά ορισμένους παραδόξως, το ανάχωμα στην πλήρη επικράτηση των σκληρών «λύσεων» που προτείνουν οι κεντροευρωπαίοι έχει αποτελέσει η πολιτική των ανοιχτών συνόρων στην οποία επιμένει η Άνγκελα Μέρκελ. Πρόκειται όμως για μια πολιτική που μοιάζει πλέον εντελώς επισφαλής, υπό το βάρος στων έντονων αντιδράσεων που δέχεται η Μέρκελ τόσο από το ίδιο της το κόμμα, τους Χριστιανοδημοκράτες, όσο και από την γερμανική κοινή γνώμη.

Ο Βόφλγκανγκ Σόιμπλε και ο υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας Τόμας ντε Μεζιέρ είναι πρωτοστάτες σ’ αυτές τις αντιδράσεις. Με τους πρόσφυγες που έχουν φθάσει στη Γερμανία να ξεπερνούν πλέον το 1 εκατομμύριο, οι ενδοκομματικές πιέσεις προς τη Μέρκελ αναμένεται να ενταθούν εν όψει και των περιφερειακών εκλογών που θα γίνουν στις 13 Μαρτίου στη Βάδη – Βυρτεμβέργη, τη Ρηνανία – Παλατινάτο και στη Σαξονία. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ήδη μεγάλη κάμψη της δημοτικότητας της καγκελαρίου και ανησυχητική άνοδο των ξενοφοβικών, ρατσιστικών γερμανικών κομμάτων.

Το παζάρι με την Τουρκία

Κόντρα σε αυτή την πίεση, η Μέρκελ εξακολουθεί να επενδύει στις «προσφορές» προς την Τουρκία για να ανακόψει τις προσφυγικές ροές πριν περάσουν το Αιγαίο – προσφορές, όμως, που μέχρι στιγμής δεν έχουν αποφέρει κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Παρά το γεγονός αυτό, πάντως, το Βερολίνο σχεδιάζει να αυξήσει κατά 40% την απ’ ευθείας οικονομική ενίσχυση προς την Άγκυρα, ανεβάζοντας το ποσό της βοήθειας από τα 36 στα 50 εκατομμύρια ευρώ.

Παράλληλα, παραμένει σε ανοιχτή διαπραγμάτευση το θέμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας στην Ε.Ε. και της χορήγησης βίζας, με σύσσωμη πλέον την Ευρώπη να υποκρίνεται πως δεν βλέπει το κρεσέντο παραβιάσεων των δημοκρατικών ελευθεριών από τον Ερντογάν και να ζητά ως αντιπαροχή ασπίδα προστασίας από τα προσφυγικά κύματα.

Όσο αυτή η ασπίδα δεν ενεργοποιείται τόσο θα εντείνονται και οι πιέσεις για άλλου τύπου λύσεις – λύσεις, που έχουν ως κοινή τελική συνισταμένη τον εγκλωβισμό των προσφύγων στην Ελλάδα. Το περιθώριο των τεσσάρων εβδομάδων ακόμη που έχει η Αθήνα για να ολοκληρώσει τα hot spots είναι κρίσιμο για το εάν τελικά θα προκριθούν οι εν λόγω λύσεις – όπως κρίσιμη θα είναι και η τελική επιλογή που θα κάνει η Άνγκελα Μέρκελ: 

Εάν θα αποδεχτεί για μια ακόμη φορά τον διεθνή τίτλο της «βάναυσης Γερμανίας» υποκύπτοντας στην πίεση των δημοσκοπήσεων ή  θα αντισταθεί και θα επιμείνει στην πολιτική των ανοιχτών ευρωπαϊκών συνόρων…