Υποτίθεται πως στη Σύνοδο Κορυφής η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι θα παρουσίαζε μια «ιδιαίτερα γενναιόδωρη» πρόταση για την προστασία των Ευρωπαίων πολιτών στη Βρετανία μετά το Brexit. Θα ήταν μια πρόταση που θα είχε θετική ανταπόκριση από τους Ευρωπαίους και θα έδινε μια ώθηση στην έναρξη των διαπραγματεύσεων. Φαινόταν ένα καλό σχέδιο. Μια καλή ιδέα. Όμως τίποτα από τα παραπάνω δεν συνέβη. Και έτσι η πρωθυπουργός της Βρετανίας αποχώρησε από τη Σύνοδο, ακούγοντας από τους Ευρωπαίους ηγέτες πως η πρότασή της ήταν «κατώτερη των προσδοκιών».

Η Τερέζα Μέι παρουσίασε απλά ένα περίγραμμα της βρετανικής πρότασης, χωρίς λεπτομέρειες, όπως αναφέρει το Politico, επιτείνοντας την αβεβαιότητα για το μέλλον των 3,5 εκατ. Ευρωπαίων που ζουν στη Βρετανία αλλά και των περίπου 1,2 εκατ. Βρετανών που ζουν στις χώρες της ΕΕ. Oι δύο πλευρές εκφράζουν σε κάθε τόνο τη διάθεσή τους για να βρεθεί μια λύση στο «γόρδιο δεσμό» του Brexit. Πόσο εύκολο είναι όμως αυτό; Το Λονδίνο ευελπιστεί πως τη Δευτέρα, όταν θα παρουσιάσει τις προτάσεις του πιο αναλυτικά, θα έχει καλύτερα αποτελέσματα.

Όμως οι Ευρωπαίοι φαίνεται πως δεν ενοχλήθηκαν από το περιτύλιγμα αλλά από το περιεχόμενο. Ειδικότερα η Τερέζα Μέι πρότεινε να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες οι Ευρωπαίοι της Βρετανίας. Στην πρώτη κατηγορία θα είναι αυτοί που ζουν πάνω από πέντε χρόνια και θα θεωρηθούν αυτόματα Βρετανοί πολίτες σε θέματα υγείας, εκπαίδευσης, κοινωνικής πρόνοιας και συντάξεων. Στη δεύτερη, όσοι ζουν λιγότερο από πέντε χρόνια από την έναρξη των διαπραγματεύσεων (Μάρτιος 2017), στους οποίους θα επιτραπεί η παραμονή στη χώρα μέχρι να φτάσουν τα πέντε χρόνια και να κάνουν αίτηση για μόνιμη άδεια παραμονής. Στην τρίτη θα ανήκουν εκείνοι που θα φτάσουν στην Βρετανία μετά τον Μάρτιο του 2017 και πριν από την ημερομηνία εξόδου της χώρας από την ΕΕ, στους οποίους θα δοθεί μια «περίοδος χάριτος» περίπου δύο ετών, κατά τη διάρκεια της οποίας θα μπορούν να προβούν σε αίτηση για άδεια παραμονής. Εν γένει ο κανονισμός της Βρετανίας για τους μετανάστες δεν έχει την καλύτερη φήμη στις Βρυξέλλες.

Επιπλέον οι Βρυξέλλες δεν επιθυμούν οι Ευρωπαίοι πολίτες να βρίσκονται στο «έλεος» της Βρετανικής δικαστικής εξουσίας. Αυτό που ζητούν είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να έχει τον τελευταίο λόγο. Όμως από την άλλη για το Λονδίνο, η αποδοχή πως ένα ξένο δικαστήριο θα έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από ένα Βρετανικό αποτελεί μια απαράδεκτη παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας. Εξάλλου οι Βρετανοί καμαρώνουν για το δικανικό τους σύστημα. Όλα τα υπόλοιπα μπορούν να μπουν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, αλλά αν σε αυτό δεν υπάρξει μια υποχώρηση και από τις δύο πλευρές, τότε απλά οι διαπραγματεύσεις για το Brexit θα κωλύσουν στο πρώτο εμπόδιο.

EUnity… Uber Alles

Από την άλλη, η Σύνοδος Κορυφής προβλήθηκε και ως αναθέρμανση του Γαλλογερμανικού άξονα. Εμανουέλ Μακρόν και Άνγκελα Μέρκελ – τουλάχιστον μέχρι τώρα – θέλουν να δείχνουν πως μπορούν να συμβαδίσουν εν αρμονία για την επόμενη ημέρα της ΕΕ. Η Σύνοδος Κορυφής «πλημμύρισε» αισιοδοξία. Οι εντάσεις των προηγούμενων συνεδριάσων απουσίαζαν…

Όμως με μια προσεκτικότερη ματιά, ο καθένας μπορεί να παρατηρήσει πως η ενότητα που καταγράφηκε, ήταν αρκετά εύκολη, ακόμη και για την ΕΕ των 27. Πρώτο θέμα στην ατζέντα ήταν η ασφάλεια και η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Όσες και αν είναι οι διαφορές μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ για άλλα ζητήματα σε αυτό η σύμπνοια είναι δεδομένη. Όλοι μπορούσαν να συμφωνήσουν πως το Ισλαμικό Κράτος πρέπει να καταπολεμηθεί.

Τι άλλο συζητήθηκε; Η αλλαγή του κλίματος, αλλά και το σχέδιο της ΕΕ για την άμυνα όπως υπογραμμίζει το Politico. Τι αποφάσισε η ΕΕ για την άμυνα; Πως θα δαπανά σχεδόν 1,5 δισ. ευρώ ετησίως για έρευνα και στρατιωτικό εξοπλισμό. Πρόκειται περίπου για το ένα τρίτο των χρημάτων που δίνει η Ελλάδα κάθε χρόνο για τις αμυντικές δαπάνες. Η απόφαση από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως ένα πρώτο βήμα, αλλά η αλήθεια είναι πως απέχει πολύ από το να την αποκαλέσεις «κίνηση» προς μια ενιαία ευρωπαϊκή άμυνα, έναν ευρωστρατό. Για αυτό εξάλλου η συζήτηση διήρκεσε μόλις πέντε λεπτά.

Γενικά η Σύνοδος Κορυφής έμοιαζε ως μια απόλυτα μελετημένη χορογραφία. Βρυξέλλες, Βερολίνο και Παρίσι είχαν εργαστεί το προηγούμενο διάστημα στο παρασκήνιο ώστε κανείς να μην μπορεί να διαταράξει αυτήν την αρμονία και σε μεγάλο βαθμό το πέτυχαν, σημείωνει το Politico.

Η Άνγκελα Μέρκελ μπαίνει στην τελευταία φάση της προεκλογικής περιόδου και θέλει να επικεντρωθεί απόλυτα σε αυτό. Μια ένταση στην Ευρώπη θα μπορούσε να διαταράξει τις ισορροπίες στο εσωτερικό της Γερμανίας και να περιορίσει το σημαντικό προβάδισμα που φαίνεται πως διατηρεί έναντι των Σοσιαλδημοκρατών του Σουλτς. Εξάλλου το κεντρικό μήνυμα της εκστρατείας της είναι πως η ίδια αντιπροσωπεύει και διασφαλίζει την ασφάλεια και τη σταθερότητα. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να επικοινωνήσει κάποιος αυτό το σύνθημα από μια αρμονική Σύνοδο Κορυφής.

Οι μόνες παραφωνίες σε αυτήν την αρμονία ήρθαν από την Πολωνία και την Ουκρανία. Οι δύο χώρες εξαπέλυσαν τα βέλη τους κατά του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος σε συνέντευξή του είχε αμφισβητήσει την αφοσίωσή τους στις ευρωπαϊκές αξίες. Παρ΄όλα αυτά οι εν λόγω φωνές δεν χάλασαν το κλίμα και την εικόνα της Συνόδου, προκαλώντας παράλληλα απαγοήτευση σε όσους περίμεναν πως θα ήταν μια “εκρηκτική” συνάντηση.

Ακόμη κι όταν η Μέι παρουσίασε την «απαγοητευτική» – όπως τη χαρακτήρισαν οι Ευρωπαίοι – πρότασή της, κανείς δεν ανέβασε τους τόνους. Ο Ντόναλντ Τουσκ, αναφέρει γλαφυρά το Politico, της έδειξε ευγενικά την πόρτα. Οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από το θέμα του Brexit έθετε σε κίνδυνο την “αισιόδοξη διάθεση” που φρόντιζαν να προβάλουν οι ευρωπαίοι ηγέτες. Όπως είχε επισημάνει η  Άνγκελα Μέρκελ: Το θέμα της Συνόδου ήταν το μέλλον της ΕΕ και όχι η θλιβερή απόφαση της Βρετανίας να την εγκαταλείψει. Ο φόβος της εξάπλωσης του Brexit φαίνεται πως αποτέλεσε και την κινητήριο δύναμη για την αναβίωση του πνεύματος συνεργασίας στην ΕΕ. Το ερώτημα είναι μέχρι πότε θα κρατήσει αυτό, αν δεν ληφθούν ουσιαστικές αποφάσεις για πραγματική αλλαγή πορείας;