Λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες για το δημοψήφισμα που θα κρίνει την παραμονή ή όχι, της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το tvxs καταγράφει το κλίμα που επικρατεί στη βρετανική πρωτεύουσα κυρίως, από την πλευρά των μη Βρετανών. 

Ο δρ Πέτρος Καρατσαρέας, λέκτορας Αγγλικής Γλώσσας και Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Westminster μιλά στο tvxs για την αγωνία -τί θα κάνουν σε περίπτωση Brexit οι Ευρωπαίοι πολίτες που είναι εγκατεστημένοι στη Μεγάλη Βρετανία;- για τον ρόλο των ΜΜΕ, αλλά και για τις εκτιμήσεις του σε σχέση με τη μαζική ή όχι προσέλευση στις κάλπες. 

-Τι κλίμα επικρατεί στην Βρετανία ενόψει του δημοψηφίσματος; (ανησυχία, φόβος, αποφασιστικότητα, λεκτικές διαμάχες, κλπ;)

Σίγουρα υπάρχει μεγάλη αγωνία από όλες τις πλευρές για το ποιο θα είναι τελικά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι περισσότερες δημοσκοπήσεις αλλά και τα λεγόμενα poll of polls, δηλαδή οι συγκεντρωτικές εκτιμήσεις που βασίζονται στα δεδομένα πολλών επιμέρους δημοσκοπήσεων, το μόνο που προβλέπουν είναι ότι μάλλον δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε το αποτέλεσμα και ότι η μάχη θα κριθεί την ίδια την ημέρα της διεξαγωγής της ψηφοφορίας στις 23 Ιουνίου. Πέρα από την αγωνία, διαφορετικές ομάδες του πληθυσμού βιώνουν με διαφορετικό τρόπο το κλίμα των ημερών. Η ανησυχία για το μέλλον είναι σίγουρα το συναίσθημα που κυριαρχεί ανάμεσα σε πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαμένουν στη Βρετανία. Οι εκπρόσωποι της καμπάνιας του Leave διαβεβαιώνουν ότι Ευρωπαίοι πολίτες που κατοικούν ήδη στη Βρετανία δε θα επηρεαστούν, σε σημαντικό τουλάχιστον βαθμό, από ένα ενδεχόμενο Brexit και ότι όποια τυχόν πολιτική σχετικά με την μετανάστευση θα αφορά μόνο πολίτες που θα θέλουν να μεταναστεύσουν στη Βρετανία από κάποιο χρονικό σημείο στο μέλλον και μετά· βλ. εδώ. Ωστόσο, πολλοί Ευρωπαίοι πολίτες δεν καθησυχάζονται από αυτό.

Πολλοί αναρωτιούνται: θα χρειαστεί να κάνουμε αιτήσεις για άδειες παραμονής και εργασίας; Τι θα συμβεί σε περίπτωση που χάσουμε τη δουλειά μας και μείνουμε άνεργοι; Θα επιβληθεί ελάχιστο εισόδημα για να έχει ένας Ευρωπαίος πολίτης δικαίωμα παραμονής στη Βρετανία; Θα έχουμε ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας αλλά σε κοινωνικές παροχές; Η μετανάστευση φαίνεται να έχει αναδειχθεί στο ζήτημα το οποίο θα κρίνει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Καθημερινά, σε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στη Βρετανία ακούγονται φράσεις όπως «δε θα πετάξουμε κανέναν έξω με τις κλωτσιές», οι οποίες, αντίθετα από το μήνυμα που θέλουν να μεταδώσουν, προκαλούν σε πολλούς Ευρωπαίους πολίτες την αίσθηση ότι είναι ανεπιθύμητοι στη χώρα. Στη δημιουργία αυτού του κλίματος συντελεί και το γεγονός ότι οι επικεφαλής του Leave επικεντρώνονται συνεχώς στο θέμα της μετανάστευσης και της παρουσίας στη Βρετανία μεγάλου δήθεν αριθμού Ευρωπαίων πολιτών, αποκρύπτοντας συνειδητά άλλες όψεις του ζητήματος.

-Είναι το δημοψήφισμα το κεντρικό θέμα συζήτησης; Εκτιμάτε ότι οι Βρετανοί είναι κατασταλαγμένοι και θα πάνε μαζικά στις κάλπες; 

Ναι, το δημοψήφισμα είναι εδώ και αρκετές εβδομάδες το κεντρικό θέμα συζήτησης στη χώρα. Τις περισσότερες ημέρες, είναι το πρώτο θέμα που παίζει στις ειδήσεις του BBC, του Sky News, του Channel 4 και του ITV ενώ λαμβάνει και τη μερίδα του λέοντος σε ενημερωτικές εκπομπές και talk show όπως το Newsnight και το Question Time. Οι εφημερίδες αφιερώνουν δεκάδες σελίδες στο θέμα, οι πολίτες συζητούν ανοιχτά για το θέμα στην καθημερινότητά τους. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι οι Βρετανοί συνήθως αποφεύγουν να εκφράζουν δημόσια πολιτικές απόψεις. Είναι γνωστοί και οι βρετανικοί μύθοι για ζευγάρια παντρεμένων που είναι μαζί για δεκαετίες χωρίς να γνωρίζει το ένα μέλος του ζευγαριού τι ψηφίζει το άλλο. Στην περίπτωση αυτού του δημοψηφίσματος, όμως, έχω την εντύπωση ότι οι Βρετανοί έχουν ανοιχτεί λίγο περισσότερο. Όσον αφορά τη συμμετοχή στην ψηφοφορία, οι εκτιμήσεις των αναλυτών λένε ότι μάλλον θα είναι μαζική.

Η Βρετανία έχει γενικά ένα αρκετά χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές. Το ιστορικό χαμηλό σημειώθηκε στις γενικές εκλογές του 2001 με 59,4%. Έκτοτε, έχει πάρει βέβαια ανοδική πορεία: 61,4% το 2005, 65,1% το 2010, 66,1% το 2015· βλ. εδώ. Είναι πιθανό φέτος στο δημοψήφισμα η συμμετοχή να είναι ακόμα μεγαλύτερη αν αναλογιστεί κανείς ότι η κυβέρνηση παρέτεινε για δύο ημέρες τη δυνατότητα εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους, γεγονός που μερικοί αποδίδουν στον αυξημένο αριθμό σχετικών αιτήσεων. Αν ισχύει αυτό και η παράταση δεν οφείλεται σε τεχνικά προβλήματα, τότε υπάρχει το ενδεχόμενο φέτος να δούμε τη συμμετοχή να αγγίζει το 70%.

-Είστε υπέρ ή κατά του Brexit και γιατί; Πώς πιστεύετε ότι η έξοδος από την ΕΕ θα επηρεάσει τη ζωή σας; 

Είμαι υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση γιατί πιστεύω ότι προσφέρει πολλές δυνατότητες και ευκαιρίες στους πολίτες της για πρόοδο, καλή ζωή και ευημερία. Ήδη από τις προπτυχιακές μου σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών είχα τη δυνατότητα να σπουδάσω για ένα εξάμηνο στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι με υποτροφία στα πλαίσια του προγράμματος ΣΩΚΡΑΤΗΣ/ΕΡΑΣΜΟΣ. Το 2006 μετακόμισα στη Βρετανία για μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Cambridge και τα δίδακτρα που έπρεπε να καταβάλω ήταν μειωμένα καθώς ανήκα στην κατηγορία φοιτητών Ηνωμένου Βασιλείου/Ευρωπαϊκής Ένωσης (περίπου 3000 λίρες σε αντίθεση με τις 9000–12000 λίρες που πλήρωναν τότε οι φοιτητές που προέρχονταν από χώρες εκτός ΕΕ). Για την εκπόνηση της διδακτορικής μου διατριβής έλαβα πλήρη υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών στα πλαίσια του ΕΣΠΑ. Χωρίς την υποτροφία αυτή, θα ήταν αδύνατον για μένα να συνεχίσω τις διδακτορικές μου σπουδές στη Βρετανία. Σήμερα, ζω και εργάζομαι σε μια χώρα η οποία οφείλει το αυξημένο βιοτικό και κοινωνικό της επίπεδο εν πολλοίς στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η απαγόρευση των διακρίσεων με βάση την ηλικία, το φύλο, την εθνικότητα, το σεξουαλικό προσανατολισμό και την αναπηρία· η κατοχύρωση των 28 ημερών άδειας το χρόνο· η κατοχύρωση της άδειας μητρότητας/πατρότητας· η κατοχύρωση της αναρρωτικής άδειας· οι ίσες μισθολογικές απολαβές σε άντρες και γυναίκες· η κατοχύρωση του μάξιμουμ των 48 ωρών εργασίας την εβδομάδα και των 13 ωρών εργασίας την ημέρα· η εξασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας στο εργασιακό περιβάλλον. Όλα αυτά προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ένα Brexit θα έθετε όλα αυτά σε κίνδυνο και έτσι θα άλλαζε για πάντα τη ζωή όλων όσοι μένουν στη Βρετανία. Όσον αφορά εμένα προσωπικά, αυτό που φοβάμαι περισσότερο είναι η οικονομική αβεβαιότητα και το οικονομικό σοκ το οποίο ενδέχεται να περάσει η Βρετανία μετά από ενδεχόμενη έξοδό της από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα, ανησυχώ για τις συνέπειες μιας ενδεχόμενης υποτίμησης της λίρας και μιας ενδεχόμενης αύξησης του πληθωρισμού. Τα δύο αυτά θα μπορούσαν να δυσκολέψουν οικονομικά την καθημερινότητά μου αλλά και να μεγαλώσουν γενικότερα το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς σε μια πόλη όπως το Λονδίνο που χαρακτηρίζεται από έντονες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες.

-Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος: Brexit ή παραμονή στην ΕΕ;

Ειλικρινά, δεν μπορώ να προβλέψω. Από τη μια, υπάρχει η καμπάνια του Remain με μια σειρά από αρχηγούς κρατών, πολιτικούς, αναλυτές, διεθνείς οργανισμούς να προσανατολίζουν τη συζήτηση προς τα οφέλη τα οποία έχει αποκομίζει και αποκομίζει η Βρετανία ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε διάφορους τομείς (οικονομικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό, επιστημονικό, πολιτιστικό κ.ά.π.).

Από την άλλη, το Leave έχει επενδύσει στη διατύπωση λόγου που απευθύνεται στα συναισθήματα και το θυμικό των Βρετανών ψηφοφόρων, κυρίως στον πατριωτισμό τους, την ιδέα της εθνικής κυριαρχίας και του ελέγχου των συνόρων τους αλλά και την αίσθηση ότι ξεχωρίζουν πολιτισμικά από τους άλλους λαούς της Ευρώπης. Αν υπάρχει, όμως, κάτι το οποίο έχουν κοινό οι δύο εκστρατείες, τότε αυτό είναι το στοιχείο του εκφοβισμού. Μεγάλο μέρος της επιχειρηματολογίας τόσο των μεν όσο και των δε κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει για τη χώρα η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή η παραμονή σε αυτήν.

Προσωπικά, ελπίζω και εύχομαι οι Βρετανοί να ψηφίσουν υπέρ της παραμονής της χώρας τους στην Ένωση.