Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε σήμερα να χαρακτηρίσει, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, τις επενδύσεις στο φυσικό αέριο και στην πυρηνική ενέργεια ως «πράσινες».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την τελική μορφή της συμπληρωματικής πράξης κατ’ εξουσιοδότηση για την ταξινομία της ΕΕ (Taxonomy Complementary Climate Delegated Act), σχετικά με τη χρηματοδότηση περιβαλλοντολογικά βιώσιμων επενδύσεων που έχουν στόχο την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας.

Μάλιστα, για να καταστεί η ΕΕ κλιματικά ουδέτερη έως το 2050 απαιτούνται σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις, σύμφωνα με την Επιτροπή, η οποία θεωρεί ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις σε δραστηριότητες φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μετάβαση.

«Οι επιλεγείσες δραστηριότητες φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας συνάδουν με τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ και θα μας επιτρέψουν να επιταχύνουμε τη μετάβαση από πιο ρυπογόνες δραστηριότητες, όπως η παραγωγή άνθρακα, προς ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον, βασισμένο κυρίως σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», τονίζει η Επιτροπή.

Ειδικότερα εισάγονται «σαφείς και αυστηρές προϋποθέσεις», σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού ταξινομίας, υπό τους οποίους ορισμένες πυρηνικές δραστηριότητες και δραστηριότητες αερίου μπορούν να προστεθούν, ως μεταβατικές δραστηριότητες, σε εκείνες που ήδη καλύπτονται από την πρώτη κατ’ εξουσιοδότηση πράξη για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, που εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2022.

Η πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να πληροί τις απαιτήσεις της πυρηνικής και περιβαλλοντικής ασφάλειας, το δε αέριο θα πρέπει να συμβάλλει στη μετάβαση από τον άνθρακα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παράλληλα ισχύουν ειδικότεροι πρόσθετοι όροι που προσδιορίζονται στη σημερινή συμπληρωματική κατ’εξουσιοδότηση πράξη.

Επιπλέον, εισάγονται συγκεκριμένες απαιτήσεις γνωστοποίησης για τις επιχειρήσεις που σχετίζονται με τις δραστηριότητες στους τομείς του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας. Για να διασφαλίσει τη διαφάνεια, η Επιτροπή τροποποίησε τον νόμο περί γνωστοποιήσεων ταξινομίας, ώστε οι επενδυτές να μπορούν να προσδιορίζουν ποιες επενδυτικές ευκαιρίες περιλαμβάνουν δραστηριότητες αερίου ή πυρηνικής ενέργειας και να κάνουν συνειδητές επιλογές.

Η Επίτροπος αρμόδια για τις Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες Μάιρεντ Μακ Γκίνες δήλωσε: «Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για να φτάσουμε στην κλιματική ουδετερότητα ως το 2050. Η ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων στη μετάβαση είναι το κλειδί για την επίτευξη των στόχων μας για το κλίμα. Σήμερα θέτουμε αυστηρούς όρους για να βοηθήσουμε στην κινητοποίηση της χρηματοδότησης για τη στήριξη αυτής της μετάβασης, μακριά από πιο επιβλαβείς πηγές ενέργειας όπως ο άνθρακας. Παράλληλα ενισχύουμε τη διαφάνεια της αγοράς, ώστε οι επενδυτές να μπορούν να εντοπίζουν εύκολα τις δραστηριότητες φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας σε οποιεσδήποτε επενδυτικές αποφάσεις».

Από την πλευρά του, ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις δήλωσε ότι η σημερινή απόφαση θα επιταχύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις που χρειάζεται η ΕΕ αυτή τη δεκαετία για την ενεργειακή μετάβαση προς ένα σύστημα πράσινης ενέργειας που θα βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές.

Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο πως στο αρχικό σχέδιο που είχε δημοσιευθεί την Πρωτοχρονιά, προβλεπόταν πως για τη χορήγηση της «πράσινης» ετικέτας σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου, θα έπρεπε αυτές να παράγουν το 30% του ηλεκτρισμού τους από αέρια χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών ως το 2026, ποσοστό που έπρεπε να ανέβει στο 55% ως το 2030.

Οι στόχοι αυτοί αφαιρέθηκαν από το τελικό σχέδιο, ενώ παρέμεινε ο τελικός στόχος για την αποκλειστική χρήση αερίων χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών από το τέλος του 2035.

Αντιδράσεις από χώρες και ακτιβιστές

Λίγες μόλις ώρες πριν αποφασιστεί η συγκεκριμένη ταξινόμηση, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Σουηδία και η Δανία, σε επιστολή τους προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, της ζητούσαν «να μην συμπεριλάβει καμία δραστηριότητα ορυκτού φυσικού αερίου ως βιώσιμη στην τρέχουσα Ταξινομία», όπως αναφέρει το Euractiv. Βέβαια, οι δύο από τις τέσσερις χώρες, η Σουηδία και η Ολλανδία συγκεκριμένα, είναι υπέρ της συμπερίληψης της πυρηνικής ενέργειας στην ταξινόμηση.

Μάλιστα, όπως εξηγούσε στο tvxs.gr ο οικονομολόγος στο Climate Action Network Europe Ολιβιέ Βαρδακούλιας τον περασμένο Νοέμβριο, το Σύστημα Ταξινόμησης δημιουργήθηκε ως ένα προοδευτικό εργαλείο που θα όριζε τις προϋποθέσεις για το ποιες επενδύσεις είναι φιλικές προς το περιβάλλον, με ό, τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την ευκολία χρηματοδότησής τους, και παράλληλα θα απέτρεπε το «πρασίνισμα» μη πραγματικά φιλικών προς το περιβάλλον επενδύσεων.

Ο ίδιος τόνιζε μάλιστα πως «τα πυρηνικά είναι εξαιρετικά ακριβή πηγή ενέργειας. Οι σύγχρονοι πυρηνικοί αντιδραστήρες που σχεδιάζονται, όπως για παράδειγμα το Hinckley Point C στη Μεγάλη Βρετανία, είναι πολύ ακριβοί στη σχέση ευρώ/μεγαβατώρα. Πρόκειται για έργα τεράστιου όγκου με κύκλο ζωής 40-50 χρόνια. Επίσης πρέπει να πούμε ότι οι δομές αυτές έχουν πολύ χαμηλό βαθμό απόκρισης κι έτσι δεν λειτουργούν συμπληρωματικά με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) αλλά στην ουσία ανταγωνιστικά με αυτές. Επομένως δεν είναι μια πηγή ενέργειας η οποία αυτή τη στιγμή σε επίπεδο τιμής μπορεί να ανταγωνιστεί τις ΑΠΕ, ακόμα και τις ΑΠΕ με συστήματα αποθήκευσης ενέργειας».

Οι ακτιβιστές του κλίματος υποστηρίζουν επίσης ότι η απόφαση δίνει λάθος μήνυμα στην αγορά, καθώς παρουσιάζει την πυρηνική ενέργεια ως λύση και το φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο, ενώ στην πραγματικότητα κανένα δεν αποτελεί ουσιαστική λύση για την κλιματική αλλαγή.

Όπως τονίζουν, δεν υπάρχει λύση για την αποθήκευσή τους, και ταυτόχρονα πρόκειται για δαπανηρές εγκαταστάσεις, όπως προαναφέρθηκε. «Αντί να είναι μετάβαση, θα είναι απλά ένα πισωγύρισμα», εξηγούσε στο Euronews η  διευθύντρια Ευρωπαϊκών προγραμμάτων της Greenpeace, Μάγκντα Στοζκίεβιτς.
«Η πυρηνική ενέργεια είναι κάτι περισσότερο από τα τοξικά απόβλητα και το γεγονός ότι δεν έχουμε λύση για την αποθήκευσή τους. Είναι, φυσικά, η εξόρυξη ουρανίου και η χρήση του ουρανίου» επεσήμανε επίσης.

Πάντως, πριν λίγους μήνες είχε προηγηθεί κοινό άρθρο 10 υπουργών, συγκεκριμένα της Γαλλίας, της Πολωνίας, της Βουλγαρίας, της Κροατίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας, της Σλοβακίας, της Σλοβενίας, της Τσεχίας και της Φινλανδίας, οι οποίοι υποστήριζαν ότι «χρειαζόμαστε την πυρηνική ενέργεια προκειμένου να κερδίσουμε τη μάχη της κλιματικής αλλαγής. Αποτελεί για όλους μας ένα σημαντικό και αξιόπιστο κεφάλαιο για ένα μέλλον με χαμηλές εκπομπές άνθρακα».

Η Γαλλία, ο μεγαλύτερος παραγωγός πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη, η οποία μάλιστα αντλεί περίπου το 70% της ηλεκτρικής της ενέργειας από πυρηνικούς σταθμούς, υπόσχεται «πυρηνική αναγέννηση, ενώ η Φινλανδία πρόκειται να αρχίσει να παράγει ηλεκτρική ενέργεια εντός Φεβρουαρίου, από το πρώτο της πυρηνικό εργοστάσιο εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Όσον αφορά τη Γερμανία, το 2011, η Μέρκελ πήρε μια σημαντική απόφαση: Να κλείσει όλους τους αντιδραστήρες, καθώς μάλιστα εκτυλισσόταν η καταστροφή της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία. Έτσι σήμερα η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης έχει απενεργοποιήσει σχεδόν όλο το δυναμικό της, αφού οι τρεις τελευταίοι αντιδραστήρες της πρόκειται να απενεργοποιηθούν φέτος, ενώ δεν προβλέπεται να συμβεί κάποια δραστική αλλαγή, με τους Πράσινους στην κυβέρνηση.

Ποια διαδικασία προβλέπεται

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα έχουν στη διάθεσή τους τέσσερις μήνες (μπορεί να παραταθεί κατά δύο μήνες) για να εξετάσουν το έγγραφο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να απορρίψει το έγγραφο με απλή πλειοψηφία.

Το Συμβούλιο έχει επίσης το δικαίωμα να αντιταχθεί στην πρόταση της Επιτροπής, με ενισχυμένη ειδική πλειοψηφία (δηλαδή τουλάχιστον 20 κράτη-μέλη). Μόλις λήξει η περίοδος εξέτασης και κανένας από τους συν-νομοθέτες δεν αντιταχθεί, ο Συμπληρωματικός κατ’ εξουσιοδότηση νόμος θα τεθεί σε ισχύ και θα ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2023.