Τρεις μέρες πριν το δημοψήφισμα, η προσοχή των Βρετανών εστιάζεται στις δημοσκοπήσεις και ελάχιστοι δίνουν σημασία στις καμπάνιες του Brexit και του Bremain, οι οποίες συνεχίζονται με πιο χαμηλούς τόνους μετά από τη δολοφονία της Κοξ, αλλά με τα ίδια κοινά χαρακτηριστικά: προκατάληψη, υπερβολή, διαστρέβλωση και διπλοπροσωπία. 

Η αποκάλυψη ότι ο δολοφόνος της βουλευτίνας Τζο Κοξ είναι νεοναζιστής οδήγησε πολλούς σχολιαστές στο συμπέρασμα ότι αρκετοί αναποφάσιστοι θα στραφούν κατά του Brexit.  

Όμως οι περισσότερες πρόσφατες δημοσκοπήσεις είναι αντιφατικές, δείχνοντας είτε ισοπαλία ή 2-3% προβάδισμα της μιας ή της άλλης πλευράς. 

Αντίθετα, η διαδικτυακή δημοσκόπηση της εταιρείας Qriously, δείχνει το Brexit σταθερό στο 52% πριν και μετά τη δολοφονία, το Bremain να πέφτει στο 32% (από 40% πριν), και τους αναποφάσιστους να ανέρχονται στο 16% (από 8% πριν). 

Επιπλέον, σύμφωνα με την εταιρεία BMG, την ίδια μέρα το Brexit εμφανίζεται να προηγείται με 11% σε διαδικτυακή δημοσκόπηση και να έπεται με 6.6.% σε τηλεφωνική. Αυτό το στατιστικό επίτευγμα γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακό, αν σημειωθεί ότι οι διαδικτυακές δημοσκοπήσεις συνήθως αντικατοπτρίζουν περισσότερο τη γνώμη των νέων, που σε μεγάλη πλειοψηφία είναι κατά του Brexit. Εάν γίνονταν απονομή Νόμπελ στατιστικής ανακρίβειας, η εταιρεία BMG θα ήταν φαβορί. 

Οι δημοσκοπήσεις μέχρι στιγμής δείχνουν ότι η μεθοδολογία τους δεν μπορεί να αντικατοπτρίσει την πρόθεση ψήφου, διότι οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι των δύο μεγάλων κομμάτων είναι διασπασμένοι ανάμεσα στο Bremain και στο Brexit κατά ένα πολύπλοκο τρόπο.  Επιπλέον, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι πολύ αμφίβολο λόγω του σημαντικού αριθμού των αναποφάσιστων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:

• Άραγε τι παραπλανητικά στοιχεία για το δημοψήφισμα θα μας προσφέρουν αύριο;

Η συντριπτική πλειοψηφία των  φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων δηλώνει, όπως φαίνεται από πληθώρα συνεντεύξεων, ότι θα ψηφίσει Brexit, διότι έχει αντιληφθεί ότι το βρετανικό πολιτικό κατεστημένο την κοροϊδεύει.  Η ψήφος αυτών των Βρετανών  δεν θα αποτελεί απάντηση στο ερώτημα του δημοψηφίσματος, αλλά διαμαρτυρία για την υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου.  Τυπικό παράδειγμα αποτελούν οι πρώην ανθρακωρύχοι και βιομηχανικοί εργάτες στη νότια Ουαλία και αλλού.  

Η πρόθεση ψήφου Brexit στο δημοψήφισμα αντικατοπτρίζει εν μέρει την ξενοφοβία και το ρατσισμό που διαπερνά σημαντικό μέρος της βρετανικής κοινωνίας, αλλά σε μεγάλο βαθμό και την απέχθεια που αισθάνονται πολλοί φτωχοί Βρετανοί για το οικονομικό σαδισμό των κυβερνήσεων τους και της ΕΕ.   

Όμως οι καμπάνιες υπέρ και κατά της παραμονής στην ΕΕ  εξακολουθούν να σιωπούν σχετικά με το θέμα της οικονομικής ανισότητας και να αγνοούν παντελώς τα ουσιαστικά αίτια που ωθούν πολλούς ψηφοφόρους σε ψήφο διαμαρτυρίας.  Αντίθετα, οι καμπάνιες παρουσιάζουν διαστρεβλωμένα επιχειρήματα και στοιχεία σχετικά με το δημοψήφισμα, με μια πρωτοφανή διπλοπροσωπία. 

Τα πρωτεία ανήκουν στον υπουργό Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν, που ενώ μέχρι πρότινος επαναλάμβανε ακατάπαυστα το νεοφιλελεύθερο δόγμα ότι κάθε αύξηση των φόρων βάζει τροχοπέδη στην οικονομία, τώρα διακηρύσσει ότι θα πρέπει να αυξήσει τη φορολογία σε περίπτωση Brexit.

Στη διπλοπροσωπία εξέχει επίσης η εφημερίδα Daily Mail, η οποία ενώ δηλώνει ότι υποστηρίζει Bremain, έβγαλε πρόσφατα πρωτοσέλιδο με επικεφαλίδα «Οργή για το πλάνο να επιτρέψουν σε 1,5 εκατ. Τούρκους να μπουν στην Βρετανία».  Δεν έχει νόημα να ανιχνεύσει κανείς τα «δεδομένα» που οδήγησαν στην σύνταξη της επικεφαλίδας: οι απόψεις της εφημερίδας αποτελούν κράμα μισαλλοδοξίας, ξενοφοβίας και δημοσιογραφικού τυχοδιωκτισμού, σε μια προσπάθεια να ικανοποιήσει ταυτόχρονα και τα ξενοφοβικά ένστικτα των αναγνωστών της και τα συμφέροντα των ιδιοκτήτων της.

Ελλείψει αξιόπιστων στοιχείων, ορθολογικών επιχειρημάτων και ειλικρίνειας, ο πολιτικός λόγος  για το δημοψήφισμα έχει πάρει τη μορφή ενός εσκεμμένου παραλογισμού, ενός πολιτικού  «ντανταϊσμού».

Το ερώτημα είναι εάν μια τόσο ανορθολογική προσέγγιση εξυπηρετεί τίποτε άλλο, εκτός από τον τυχοδιωκτισμό ορισμένων πολιτικών και την κάλυψη των απάνθρωπων πτυχών της ΕΕ.

* Ο κ. Μιχάλης Γιαννεσκής είναι Επίτιμος Καθηγητής του University College London και Ομότιμος Καθηγητής του King’s College London. Zει στην Αγγλία τα τελευταία 45 χρόνια.