Σε σχέση με μια προεκλογική εκστρατεία που δεν έμοιαζε με καμιά άλλη, και όπου το απίθανο είχε γίνει φυσιολογικό, το αποτέλεσμα μοιάζει σχεδόν να στερείται φαντασίας. Οι ψηφοφόροι, που είχαν τον τελευταίο λόγο, δεν υπέκυψαν στον πειρασμό της διάψευσης των δημοσκοπήσεων. Οι δύο υποψήφιοι που προηγούνταν στην πρόθεση ψήφου εδώ και πολλές εβδομάδες προκρίθηκαν στον δεύτερο γύρο.

Θα ήταν λάθος όμως να δούμε τη νίκη του Εμανουέλ Μακρόν και της Μαρίν Λεπέν ως μια απλή επιβεβαίωση της τάσης των τελευταίων εβδομάδων.

Πρόκειται για μια βαθιά ανατροπή του γαλλικού πολιτικού τοπίου. Έστω κι αν δεν έχει τη γεύση του απροσδόκητου, αυτή η εκλογική βραδιά θα σημαδέψει για καιρό την ιστορία της 5ης Δημοκρατίας, με τον αποκλεισμό των δύο μεγάλων κυβερνητικών κομμάτων, την εδραίωση του Εθνικού Μετώπου και την ανάδυση μιας νέας πολιτικής δύναμης που εκπροσωπεί ο Εμανουέλ Μακρόν, μεγάλο φαβορί για τον δεύτερο γύρο.

Η επιτάχυνση του δημοσιογραφικού χρόνου μας κάνει σχεδόν να ξεχνάμε ότι ο υποψήφιος που νίκησε στον πρώτο γύρο και επιβλήθηκε ως μια από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της δημόσιας ζωής ήταν σχεδόν άγνωστος πριν από τρία χρόνια.

Τον Σεπτέμβριο του 2016, οι πολιτικοί παρατηρητές προέβλεπαν ένα μονοψήφιο ποσοστό για τον Μακρόν, όσο περίπου αντιπροσωπεύει και ο φιλελευθερισμός στη Γαλλία. Τον Ιανουάριο, οι ίδιοι παρατηρητές περίμεναν να σκάσει ανά πάσα στιγμή η «φούσκα του Μακρόν». Είναι πολύ χλιαρός, έλεγαν, πολύ επιφανειακός, στηρίζεται σε μια επισφαλή ισορροπία.

Αλλά εκείνος διέψευσε τα προγνωστικά. Δεν διέλυσε όλες τις αβεβαιότητες για τις πολιτικές του θέσεις, κάθε άλλο. Έπεισε όμως ένα σημαντικό μέρος του εκλογικού σώματος της Αριστεράς, του κέντρου και της Δεξιάς ότι αποτελεί μια πειστική εναλλακτική λύση έναντι των δύο παραδοσιακών κυβερνητικών κομμάτων, από τα οποία τροφοδοτήθηκε για να φτάσει τελικά να τα ξεπεράσει.

Σε μια εκλογική αναμέτρηση με τόσο πολλούς ευρωσκεπτικιστές – αν όχι ευρωφοβικούς – υποψήφιους, πρέπει να επισημανθεί ότι ο νικητής ήταν εκείνος που ανέδειξε περισσότερο τη φιλοευρωπαϊκή του πλευρά. Η διάσταση αυτή θα είναι χωρίς αμφιβολία ένα από τα κλειδιά του δεύτερου γύρου, καθώς σε δύο Κυριακές θα αναμετρηθούν οι υπέρμαχοι της ευρωπαϊκής ενοποίησης με μια ακροδεξιά που θέλει να βγάλει τη Γαλλία από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ.

Αυτό είναι άλλωστε το άλλο μεγάλο γεγονός της βραδιάς. Η Μαρίν Λεπέν πέρασε στον δεύτερο γύρο και αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Οι αντίπαλοί της δεν θα έπρεπε λοιπόν να χαρούν που την είδαν να πέφτει στη δεύτερη θέση, ενώ για πολύ καιρό ήταν πρώτη. Το ποσοστό της μπορεί να είναι μικρότερο του αναμενόμενου, αλλά αποτελεί άλλη μια νίκη για τη γαλλική ακροδεξιά. Για πρώτη φορά, περνά το φράγμα του 20% στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. Και οι ψήφοι που λαμβάνει η αρχηγός της, πάνω από 7,6 εκατομμύρια, αποτελούν ρεκόρ.

Ένδειξη του γεγονότος ότι η παρουσία της είναι πλέον ευρέως αποδεκτή είναι ότι η πρόκρισή της δεν προκάλεσε ένα πάνδημο κίνημα διαμαρτυρίας, όπως είχε συμβεί το 2002 με τον πατέρα της. Χρειάζονται άλλωστε πολλές ψήφοι για να εμποδιστεί η εκλογή της. Ο Ζαν-Λικ Μελανσόν παραβίασε τη δημοκρατική παράδοση της Αριστεράς που θέλει τα στελέχη της να καλούν σε ψήφο κατά της ακροδεξιάς και παρέπεμψε την τελική απόφαση στη βάση. Αλλά και στο στρατόπεδο της Δεξιάς, αν ο Φιγιόν, ο Μπαρουάν ή ο Ζιπέ κάλεσαν τους ψηφοφόρους τους να ψηφίσουν τον Μακρόν, δεν έκαναν το ίδιο άλλα στελέχη.

Οι Ρεπουμπλικανοί είναι ο μεγάλος χαμένος αυτών των εκλογών και βρίσκονται σήμερα σε κατάσταση σοκ. Ποτέ από το 1958 μέχρι σήμερα η Δεξιά δεν είχε απουσιάσει από τον δεύτερο γύρο. Και η ήττα αυτή είναι κυρίως ήττα ενός ανθρώπου, του Φρανσουά Φιγιόν, ο οποίος αρνήθηκε να αποσυρθεί μετά τις αποκαλύψεις για την εικονική απασχόληση της γυναίκας του και τον δικό του τρόπο ζωής, με αποτέλεσμα να παρασύρει το κόμμα του στην καταστροφή.

Οι Ρεπουμπλικανοί δεν έχουν όμως το περιθώριο να βυθιστούν σε μια εσωστρέφεια κι ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Οι επικείμενες βουλευτικές εκλογές τους υποχρεώνουν να παραμερίσουν τις διαφορές τους. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η ηθική χρεοκοπία του Φρανσουά Φιγιόν τους έχει στιγματίσει.

Σε όσο κακή κατάσταση όμως κι αν βρίσκεται, η γαλλική κεντροδεξιά μοιάζει σε άριστη φόρμα αν τη συγκρίνει κανείς με το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ο αποκλεισμός του υποψηφίου των σοσιαλιστών δεν αποτελεί βέβαια έκπληξη. Το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό του Μπενουά Αμόν όμως (6,3%) οξύνει ακόμη περισσότερο την κρίση του κόμματος. Η σοσιαλδημοκρατική Αριστερά υφίσταται μια ήττα ανάλογη μ?εκείνη που έχουν υποστεί τα αδελφά κόμματα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ηττάται τόσο από τη σοσιαλφιλελεύθερη τάση την οποία φιλοξενούσε στις τάξεις της όσο και από μια ριζοσπαστική Αριστερά που τρέφεται από τις ήττες της.

Το PS ελπίζει τώρα σε μια αντίδραση των απογοητευμένων οπαδών του στις βουλευτικές εκλογές και στην αντίστασή του σε μια πορεία διάλυσης την οποία εύχεται ο Μελανσόν. Ο τελευταίος έδειξε χθες ότι δυσκολεύεται να πιστέψει πως οι θέσεις του στρέφονται τελικά εναντίον του ίδιου. Βλέποντας να καταλαμβάνει την τέταρτη θέση παρόλο που έκανε μια λαμπρή εκστρατεία, ο αρχηγός της Ανυπότακτης Αριστεράς αρνιόταν για ώρα να δεχθεί τα αποτελέσματα. Θα πρέπει όμως να ξεπεράσει γρήγορα την απογοήτευσή του αν θέλει να επαναλάβει τη σχετική του επιτυχία στις βουλευτικές εκλογές. Γιατί η νίκη του επί των σοσιαλιστών δεν μπορεί να συγκαλύψει το γεγονός ότι με ένα συνολικό ποσοστό κάτω από 30%, οι Αριστερές της Γαλλίας δεν ήταν ποτέ τόσο αδύναμες μετά τον πρώτο γύρο.

Παραδόξως, ο υποψήφιος που είναι από την Κυριακή το βράδυ περισσότερο συγκεντρωμένος στον «τρίτο γύρο» είναι ο Εμανουέλ Μακρόν. Μιλώντας στους οπαδούς του, επισήμανε την ανάγκη να οικοδομήσει γρήγορα τη μελλοντική του πλειοψηφία, σαν να θεωρεί τον δεύτερο γύρο μια τυπική διαδικασία. Θα κάνει λάθος όμως αν υποτιμήσει αυτή την αναμέτρηση. Το ιστορικά υψηλό ποσοστό του Εθνικού Μετώπου, τα αποθέματα ψήφων που έχει και η αβεβαιότητα για την κινητοποίηση των οπαδών των υποψηφίων που αποκλείστηκαν αποτελούν λόγους σοβαρής ανησυχίας.

* Ο Νικολά Σαπουί είναι αρθρογράφος της Le Monde

Πηγή: Le Monde – Από ΑΠΕ – ΜΠΕ