Στην τρέχουσα κρίσιμη συγκυρία, με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη να θέτουν σε δοκιμασία τη μορφή και τη λειτουργία της, η άτυπη Σύνοδος των 27 στη Μπρατισλάβα αποσκοπεί σε μια επανεκκίνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα από τις συζητήσεις που θα γίνουν για το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος μετά και το Brexit. Το μείζον ζήτημα για την ίδια την Ευρώπη είναι: «σε ποια κατεύθυνση». Ωστόσο αυτό το ερώτημα μοιάζει με δυσεπίλυτο γρίφο. Το κλίμα είναι βαρύ, καθώς οι προσεγγίσεις των χωρών μελών επί κεντρικών ζητημάτων, όπως η οικονομική κρίση, η λιτότητα και το προσφυγικό, είναι τελείως διαφορετικές και παραμένει άγνωστο αν μπορεί να επιτευχθεί κάποια σύγκλιση. 

Η άτυπη συνάντηση των 27 ηγετών κρατών-μελών, προσδοκά, σύμφωνα με την σλοβακική προεδρία, «να στείλει ένα καθαρό μήνυμα ότι η ΕΕ παραμένει δυνατή και ικανή να φτάνει σε συμφωνίες και να επιφέρει βελτιώσεις στην καθημερινότητα τον πολιτών της». Ασφάλεια-άμυνα, Προσφυγικό-Μεταναστευτικό και Οικονομία, είναι τα τρία κεντρικά θέματα στην ατζέντα των συνομιλιών στην Μπρατισλάβα.  Δεδομένων των διαφορετικών προσεγγίσεων που υπάρχουν ανάμεσα σε κράτη-μέλη για καθένα από αυτά, δημιουργώντας έως τώρα ένα αναποτελεσματικό τοπίο για την αντιμετώπιση των κεντρικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, ζητούμενο στις συζητήσεις που θα εκκινήσουν αρχής γενομένης από την αυριανή Σύνοδο και έπειτα, είναι να επιδειχθεί τουλάχιστον κοινή διάθεση στην κατεύθυνση να υπάρξουν συγκλίσεις.

Ενδεικτικό του κλίματος είναι και όσα αναφέρει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ στην πρόσκλησή του για τη Σύνοδο Κορυφής: «Οι άνθρωποι θέλουν να ξέρουν εάν η ελίτ της Ευρώπης είναι σε θέση να επανακτήσει τον έλεγχο γεγονότων και διαδικασιών που τους αποπροσανατολίζουν και τους προκαλούν φόβο […] Κανείς δεν πρέπει να καμώνεται ότι όλα είναι καλά».

Κορυφαίοι θεσμικοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι με παρεμβάσεις τους τις τελευταίες ημέρες έστειλαν προς αυτή την κατεύθυνση μηνύματα. Σε αυτό το πλαίσιο έχει ιδιαίτερη σημασία η τοποθέτηση του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου ότι «η Ευρώπη δεν είναι αρκετά κοινωνική και αυτό οφείλουμε να το αλλάξουμε», προτείνοντας και ανάλογα εργαλεία. Το χειρότερο για την Μπρατισλάβα θα είναι να μη βγει κανένα αποτέλεσμα, σημείωνε προ δύο ημερών ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, στη Le Monde.

Παράλληλα, τις τελευταίες εβδομάδες βρίσκονταν σε εξέλιξη επαφές προετοιμασίας μεταξύ ηγετών ενόψει της Συνόδου. Μια εξ αυτών, η ευρωμεσογειακή σύνοδος της Αθήνας (Ελλάδα, Γαλλία, Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα) έστειλε το μήνυμα για την αναγκαιότητα ενός νέου οράματος για την Ευρώπη. Ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολαντ, μετά από τη συνάντηση που είχε με την Άγγελα Μέρκελ σήμερα, δήλωσε ότι η Ευρώπη πρέπει να αποκτήσει ένα ξεκάθαρο όραμα για το μέλλον της. Αλλά και η καγκελάριος Μέρκελ παραδέχθηκε ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε «σημείο καμπής». Σήμερα, στη RAI o Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, δήλωσε ότι «στην ευρωπαϊκή σύνοδο της Μπρατισλάβα θα φέρω τη φωνή μιας χώρας η οποία κουράστηκε να λαμβάνει κατάλογο με υποχρεώσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθεί».

O προεδρεύων του Συμβουλίου Κορυφής Ντόναλντ Τουσκ αναμένεται να καταθέσει στους 27 έναν λεγόμενο «οδικό χάρτη της Μπρατισλάβα» για συγκεκριμένα πρότζεκτ προκειμένου να επιστρέψει η εμπιστοσύνη των πολιτών στην ΕΕ. Αφορά πιο συγκεκριμένα στη βελτίωση της συνεργασίας στην κοινή αμυντική πολιτική, στον αγώνα για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την εξασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, αλλά και την καταπολέμηση της νεανικής ανεργίας κυρίως στη νότια Ευρώπη.

Με ατζέντα… Αθήνας

Η ελληνική πλευρά, όπως αναφέρουν στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων κυβερνητικές πηγές, προσεγγίζει τα θέματα αυτά με τις θέσεις που συνδιαμόρφωσαν και υιοθέτησαν με τη Διακήρυξη των Αθηνών οι 7 ηγέτες του μεσογειακού Νότου της ΕΕ, την προηγούμενη Παρασκευή, ενώ, παράλληλα, θα βάλει πρόσθετα και δικές της θέσεις.

Υποδεχόμενος τους ηγέτες στην Αθήνα «λίγες μέρες πριν από μια πολύ σημαντική -άτυπη αλλά σημαντική- σύνοδο των “27” στην Μπρατισλάβα», ο πρωθυπουργός είχε τονίσει τον στόχο «να επιχειρήσουμε μια κοινή και εποικοδομητική συμβολή στον κρίσιμο αυτό διάλογο που ξεκινάει για το μέλλον της ΕΕ». «Η σύνοδος στη Μπρατισλάβα πρέπει να είναι η απάντηση της δημοκρατικής Ευρώπης στον λαϊκισμό, την ξενοφοβία και τον ρατσισμό», είχε υπογραμμίσει στην τοποθέτηση του ο πρωθυπουργός στην τοποθέτησή του στη Σύνοδο.

Η εικόνα που διαθέτει η κυβέρνηση είναι ότι η Διακήρυξη της Αθήνας θα αποτελέσει βάση για τις παρεμβάσεις όλων των χωρών που συμμετείχαν στη Σύνοδο των Μεσογειακών Χωρών της ΕΕ, γεγονός που εκτιμάται ως θετικό διότι «μια κοινή στάση ενισχύει τη συγκεκριμένη ατζέντα εντός της συνόδου της Μπρατισλάβα». Εξίσου θετικά αποτιμάται από την κυβέρνηση και η τοποθέτηση Γιούνκερ, με τις ίδιες πηγές να εκτιμούν ότι συμβάλλει προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της συγκεκριμένης ατζέντας. Άλλωστε, πέραν όλων των άλλων σημείων που εφάπτονται, στη Διακήρυξη των Αθηνών περιλαμβάνεται η πρόταση για διπλασιασμό της διάρκειας και των πόρων του “πακέτου Γιούνκερ”, κάτι που ο ίδιος πρότεινε με την ομιλία του την Τετάρτη (620 δισ. έως το 2020) «για να ξεπεράσουμε τις διαιρέσεις και να δείξουμε στην Ευρώπη ότι μπορούμε να δράσουμε από κοινού».