To υπουργείο Υγείας και ο ΕΟΦ πλήρωσαν 12 εκατ. (το 2005 – 2006) για αγορά χαπιών (Novartis και Roche) για τη γρίπη, σε ποσότητες και με διαδικασίες που προβλέπονται μόνο σε πανδημία και χωρίς δυνατότητα επιστροφής, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Εφημερίδας των Συντακτών». 

Η πανδημία δεν ήρθε ποτέ μέχρι που τα χάπια έληξαν το 2011, αλλά δεν καταστράφηκαν, το υπουργείο και ο ΕΟΦ αδιαφόρησαν, τα παράτησαν στις αποθήκες και τώρα πλέον αποτελούν μια υγειονομική βόμβα, ενώ το κόστος καταστροφής τους είναι δυσβάστακτο. Στο μεταξύ το πόρισμα για τα εμβόλια και τα αντιιικά είχε ήδη μπει στο αρχείο.

Ένα άλλο καυτό (συμπληρωτικό) πόρισμα του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας ολοκληρώθηκε και υποβλήθηκε στις 3/11/2017 προς το Ελεγκτικό Συνέδριο και στη συνέχεια εστάλη και προς τον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Αθηνών. Οι επιθεωρητές έκαναν συμπληρωματικό έλεγχο και στη συνέχεια συνέταξαν έκθεση με εντολή του γενικού επιθεωρητή στην Κεντρική Αποθήκη Υλικού (ΚΑΥ) του υπουργείου Υγείας και του ΕΟΦ σχετικά με τη διαδικασία αγοράς και προμήθειας των ληγμένων αντιιικών ιδιοσκευασμάτων που βρίσκονται στους χώρους της ΚΑΥ.

Είχε προηγηθεί άλλη έκθεση για τις αγορές φαρμάκων αλλά και για την αποθήκευση και την καταστροφή τους (που αποτελεί εθνική και κοινοτική υποχρέωση). Στις απογραφές του ΕΟΦ αρχικά δεν υπήρχαν οι ποσότητες, ενώ στη συνέχεια ξαφνικά εμφανίζονταν. Ο ΕΟΦ δήλωσε ότι δεν υπάρχουν πρακτικά της συνεδρίασης που αποφάσισε την παράδοση, μεταφορά και φύλαξη της μεγάλης αυτής ποσότητας φαρμάκων στις αποθήκες. Οι επιθεωρητές κατέγραψαν ένα τεράστιο χάος.

Η πρώτη έκθεση των επιθεωρητών του ΣΕΥΥΠ το 2015 είχε διαβιβαστεί στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών με τις παρατηρήσεις του γενικού επιθεωρητή για την πιθανή άσκηση ποινικής δίωξης. Το 2016 με βάση την υπάρχουσα νομοθεσία (Ν. 3320/2005), ο ΓΕΔΔ ζητάει με έγγραφό του την επιβεβλημένη ενημέρωση για το αν η Εισαγγελία άσκησε ποινική δίωξη ή αν εξέδωσε απαλλακτικό βούλευμα και με ποιο σκεπτικό.

Παρόμοια όμως ενημέρωση ουδέποτε λαμβάνει ο ΓΕΔΔ. Αντίθετα, σύμφωνα και με τα τότε δημοσιεύματα, ο φάκελος της υπόθεσης με διάταξη του τότε αντεισαγγελέα Διαφθοράς τέθηκε στο αρχείο.

Τρία ήταν τα αντικείμενα του συμπληρωματικού ελέγχου:

α. οι τεράστιες ποσότητες ληγμένων φαρμάκων στις αποθήκες και η πλήρης απογραφή τους

β. η διαδικασία αγοράς και προμήθειας της μεγάλης και αδιάθετης ποσότητας φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων

γ. το ζήτημα της υποχρέωσης αχρήστευσης των επικίνδυνων ληγμένων.

Πλην των φαρμάκων της ελονοσίας (αγορασμένα τη δεκαετία του ‘90 από μητρικές εταιρείες του ΕΟΦ) που βρέθηκαν και είχαν λήξει από το 2004 με ελλιπείς απογραφές και χωρίς να έχουν καταστραφεί, βρέθηκαν επίσης ληγμένες από το 2011 ποσότητες αντιιικών φαρμάκων (Symmetrel) από την εταιρεία NOVARTIS HELLAS ABEE με εντολή προμήθειας του ΕΟΦ (17/11/2005) και ποσότητες αντιιικών φαρμάκων (TAMIFLU) από την εταιρεία ROCHE HELLAS A.E. με δύο εντολές του ΕΟΦ (6/10/2005 και 21/2/2006).

Πώς προκύπτουν τα στοιχεία

1. Οι τεράστιες ποσότητες 200.000 συσκευασιών Symmetrel αλλά και οι 495.000 συσκευασίες TAMIFLU (από σύνολο 500.000) που αγοράστηκαν με λεφτά των φορολογούμενων πολιτών παρέμειναν αδιάθετες στις αποθήκες του υπουργείου, ενώ σήμερα αποτελούν μια υγειονομική βόμβα και χρειάζονται πολλά χρήματα προκειμένου να καταστραφούν με σωστό τρόπο.

2. Ενώ υπάρχει σαφής νομολογία που προβλέπει τη σύναψη παρόμοιων συμβάσεων, εντούτοις ο ΕΟΦ δεν είχε υποβάλει -όπως όφειλε- φάκελο προσυμβατικής νομιμότητας παρ’ όλο που η δαπάνη αγοράς ξεπερνούσε το 1 εκατ. ευρώ, που είναι και το ανώτατο όριο πέραν του οποίου ο έλεγχος είναι υποχρεωτικός. Ας σημειωθεί εδώ ότι από τις διατάξεις του νόμου περί προμηθειών του Δημοσίου είχαν εξαιρεθεί (μέχρι και το 2015) μόνο ο ΟΚΑΝΑ και το ΚΕΕΛΠΝΟ (ΚΕΕΛ) και όχι ο ΕΟΦ (Ν. 3310/2005). Η αγορά των συγκεκριμένων φαρμάκων κόστισε 5.319.000 και 4.860.000 αντίστοιχα.

Στην απάντησή του ο ΕΟΦ επικαλέστηκε ειδική διάταξη με βάση την οποία και κατόπιν εντολής του τότε υπουργείου Υγείας οι συμβάσεις αυτές έγιναν με την επίκληση των έκτακτων μέτρων στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου για την αντιμετώπιση πανδημίας γρίπης. Όπως όμως διαπίστωσαν οι επιθεωρητές που έλαβαν υπόψη και τις ημερομηνίες λήξης των φαρμάκων από το 2005-2006 μέχρι και το 2011 η εποχική γρίπη δεν εμφάνισε χαρακτηριστικά πανδημίας και δεν ετέθη σε εφαρμογή το Εθνικό Σχέδιο Δράσης. Η σκοπιμότητα αγοράς εγκρίθηκε τελικά με απόφαση του υπουργού Υγείας μετά τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Επιδημίας Γρίπης.

3. Οι συμβάσεις με τις δύο αυτές εταιρείες, σε αντίθεση με τη νόμιμη πρακτική, δεν προέβλεπαν τη δυνατότητα επιστροφής «για κανένα λόγο και για καμιά αιτία» των αδιάθετων φαρμάκων. Κατά συνέπεια και η καταστροφή των ληγμένων φαρμάκων βάραινε και βαραίνει μέχρι σήμερα αποκλειστικά το Δημόσιο.

4. «Εκ της κυριότητας του Υπουργείου επί των φαρμάκων αυτών απορρέει και η αρμοδιότητα για την καταστροφή τους μετά την ημερομηνία λήξης το 2011» γράφουν οι επιθεωρητές. Και τονίζουν ότι οι διευθύνσεις του υπουργείου δεν έχουν καταγράψει με έγκυρο τρόπο τις ποσότητες των ληγμένων και δεν έχουν προβεί στις απαραίτητες ενέργειες σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες για την απομάκρυνση και την παράδοση των αποβλήτων σε εξουσιοδοτημένες γι’ αυτό εταιρείες.

5. Επειδή οι ποσότητες αυτές, αξίας 12.807.240 ευρώ (συν ΦΠΑ), μετά την παρέλευση δεκαετίας παραμένουν στις αποθήκες, θα πρέπει να αξιολογηθούν οι αστικές ευθύνες του εποπτευόμενου φορέα ΕΟΦ έναντι του Δημοσίου. Προτείνεται στον γενικό επιθεωρητή να εξετάσει τώρα τον ορισμό προθεσμίας ενός έτους προκειμένου τελικά να καταστραφούν οι ποσότητες εφόσον αυτό δεν έχει γίνει στον χρόνο που έπρεπε.

Επίσης να δρομολογήσει τη διενέργεια ΕΔΕ για προσδιορισμό των προσώπων και των εμπλεκόμενων υπηρεσιών του υπουργείου Υγείας, που με ενέργειες και παραλείψεις τους εξέτρεψαν τη λειτουργία της αποθήκης (ΚΑΥ) σε χώρο αποθήκευσης επικίνδυνων αποβλήτων, αλλά και της υπηρεσίας ΚΑΥ ιεραρχικά, διότι δεν ολοκλήρωσε το έργο καταστροφής.

Συνοπτικά:

Η σκοπιμότητα αγοράς και οι τεράστιες παραγγελθείσες ποσότητες προσδιορίστηκαν με γνωμοδότηση της Επιτροπής Πανδημίας Γρίπης και εγκρίθηκαν με απόφαση του υπουργού Υγείας, ο οποίος και προέδρευε της διορισμένης από τον ίδιο επιτροπής. Σημειώνεται δε ότι τα φάρμακα αυτά προορίζονταν όχι για την πρόληψη ή για το κάθε κρούσμα γρίπης, αλλά μόνο για τα επιβεβαιωμένα κρούσματα του ιού Η1Ν1.

Οι προμήθειες δεν έγιναν μέσω των οικονομικών υπηρεσιών του υπουργείου, αλλά ορίστηκε ως αναθέτουσα αρχή ο ΕΟΦ, που όμως δεν απέστειλε φάκελο για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας όπως όφειλε. Εκδόθηκαν υπουργικές αποφάσεις που επέτρεψαν τις συμβάσεις, τα αδιάθετα φάρμακα στοίχισαν 12 εκατ. ευρώ, πληρώθηκαν από τον προϋπολογισμό του ΕΟΦ με κρατικό χρήμα, οι εταιρείες εισέπραξαν, οι φορολογούμενοι πλήρωσαν ξανά την αλόγιστη σπατάλη, ενώ εδώ και χρόνια τώρα το επικίνδυνο απόβλητο απειλεί τη δημόσια υγεία.

Σήμερα οι φορολογούμενοι θα πρέπει να πληρώσουν και το μεγάλο κόστος καταστροφής των ληγμένων που παρέμειναν με πλήρη αδιαφορία των αρχών στα υπόγεια του υπουργείου Υγείας. Είναι, τέλος, πιθανό μετά τα νέα ευρήματα -όπως συμβαίνει και σε κάθε παρόμοια περίπτωση- η καυτή αυτή υπόθεση να ανασυρθεί από το αρχείο.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών