«Το 2020, και υπό όρους δημοσιονομικής πειθαρχίας, θα ληφθούν οι αποφάσεις για την αλλαγή χρήσης των κερδών των ελληνικών ομολόγων»: Σίγουρα δεν είναι το μήνυμα που ήθελαν να ακούσουν στο Μαξίμου και στο οικονομικό επιτελείο παραμονές της κατάθεσης του, πολυδιαφημισμένου, φορολογικού νομοσχεδίου – είναι όμως το μήνυμα που έστειλε σήμερα υψηλόβαθμος ευρωπαίος αξιωματούχος και που, στην πράξη, βάζει στον «πάγο» τις όποιες προσδοκίες για ουσιαστικές φοροελαφρύνσεις το επόμενο δωδεκάμηνο και, μαζί, και τις εμβληματικές, προεκλογικές υποσχέσεις της κυβέρνησης προς την μεσαία τάξη.

Ο εν λόγω κοινοτικός αξιωματούχος, εν όψει της συνεδρίασης του Eurogroup την Πέμπτη, ερωτώμενος για το εάν θα μπορούν τα κέρδη τα ελληνικών ομολόγων (ANFA’s) που διακρατούν οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες να αλλάξουν χρήση και να διοχετευθούν στις λεγόμενες «συμφωνημένες με τους θεσμούς επενδύσεις», απάντησε: «Πράγματι, υπάρχει αυτή η δυνατότητα αυτή, ωστόσο η σημαντική απόφαση αφορά στο αν με αυτό θα αυξηθεί ο δημοσιονομικός χώρος της ελληνικής οικονομίας. Και αυτό θα συζητηθεί μέσα στον επόμενο χρόνο». 

Με βάση την ισχύουσα, μεταμνημονιακή, συμφωνία οι επιστροφές των κερδών των ομολόγων – οι οποίες εκτιμώνται στα 1 με 1,2 δις ετησίως και θα εκταμιεύονται σε εξαμηνιαίες δόσεις – πρέπει να αξιοποιούνται για την αποπληρωμή του χρέους, με πρόβλεψη όμως και για χρήση του όλου ή μέρους του ποσού στην χρηματοδότηση επενδύσεων που θα έχουν ήδη συμφωνηθεί με τους θεσμούς. Το αίτημα και η επιδίωξη της κυβέρνησης είναι η ενεργοποίηση της συγκεκριμένης πρόβλεψης με μια κρίσιμη παραλλαγή: Την προσμέτρηση των επιστροφών αυτών στα έσοδα του προϋπολογισμού με το επιχείρημα ότι θα αντισταθμίσουν δαπάνες που κατευθύνονται στις λεγόμενες συμφωνημένες επενδύσεις. Κοινώς, στόχος της κυβέρνησης είναι η εμφάνιση πρόσθετων εσόδων και δημοσιονομικού χώρου που θα της δώσουν την δυνατότητα να προχωρήσει από το 2020 σε κάποιες έστω από τις φοροελαφρύνσεις που είχε κάνει προεκλογική της σημαία για την μεσαία τάξη.

Το μήνυμα εκ Βρυξελλών όμως βάζει «πάγο» στην προοπτική αυτή και παραπέμπει την σχετική συζήτηση στο 2020 – δηλαδή, ακόμη κι εάν υπάρξει συμφωνία για την λεγόμενη «αλλαγή χρήσης» τον επόμενο χρόνο, οι φορολογούμενοι δεν θα δουν όφελος στην τσέπη τους πριν από το 2021. Η κυβέρνηση προσδοκούσε ότι μια θετική απόφαση θα μπορούσε να ληφθεί στο Eurogroup της 4ης Δεκεμβρίου – καθώς στην αυριανή συνεδρίαση δεν περιλαμβάνεται το ελληνικό ζήτημα -, όμως ο ίδιος ευρωπαίος αξιωματούχος έσπευσε να διευκρινίσει πως το μόνο που θα συζητηθεί εφέτος, «και αφού δοθεί η έκθεση των θεσμών για την ελληνική οικονομία» στα τέλη Νοεμβρίου, θα είναι η έγκριση των πρώτων επιστροφών από τα κέρδη με αποκλειστική χρήση τους στην απομείωση του χρέους.

Τούτο σημαίνει ότι το φορολογικό νομοσχέδιο που θα καταθέσει την επόμενη εβδομάδα ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας ελάχιστα περιθώρια έχει να περιλάβει περαιτέρω και ουσιαστικές παρεμβάσεις υπέρ της μεσαίας τάξης και θα περιοριστεί σε κάποιες ελαφρύνσεις με πολύ περιορισμένο αντίκτυπο, κυρίως για μισθωτούς και ελεύθερους επαγγελματίες. Κατά τις πληροφορίες, πρόκειται για δύο παρεμβάσεις που ήδη έχει εξαγγείλει ο Κυριάκος Μητσοτάκης από την ΔΕΘ, την μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,9% όχι από τον Ιανουάριο αλλά από τον Ιούλιο του 2020 και το επίδομα γέννας, ενώ εξετάζονται τα περιθώρια για κάποια κίνητρα στην αντικατάσταση των παλαιών αυτοκινήτων καθώς και για νέο μοντέλο υπολογισμού των τελών κυκλοφορίας. Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, ότι ούτε η περαιτέρω μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% – που επίσης αποτελεί προεκλογική δέσμευση του Κυριάκου Μητσοτάκη – θα περιληφθεί είτε στο φορολογικό, είτε στον νέο προϋπολογισμό, καθώς δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος.

Η τελική εικόνα για τα πραγματικά δημοσιονομικά περιθώρια του 2020 θα προκύψει μετά την δημοσιοποίηση της έκθεσης των θεσμών στα τέλη Νοεμβρίου. Ηδη, όμως και εδώ τα μηνύματα είναι συγκρατημένα, καθώς οι πληροφορίες επίσης από τις Βρυξέλλες θέλουν την Κομισιόν να αναθεωρεί προς τα κάτω τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη στην ευρωζώνη – με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό και για την Ελλάδα όπου η κυβέρνηση έχει ανεβάσει τον πήχη για την ανάπτυξη του 2020 στον υπερφιλόδοξο 2,8%.