Η διογκούμενη κοινωνική και οικονομική κρίση έχει οδηγήσει, σύμφωνα με τους ειδικούς, σε διπλασιασμό των αυτοκτονιών και αύξηση των καταθλίψεων κατά 25%. Την ίδια ώρα, η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στη χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης, καθώς η χρηματοδότηση των φορέων ψυχικής υγείας για το 2012 έχει μειωθεί κατά 50%, με αποτέλεσμα οι δομές να μην μπορούν να καλύψουν πλέον ούτε τα βασικά λειτουργικά τους έξοδα. Μπροστά στο αδιέξοδο, οι φορείς προειδοποιούν και καλούν την πολιτική ηγεσία να δώσει μια ουσιαστική απάντηση στην επερχόμενη «τεράστια κοινωνική και ανθρωπιστική κρίση». Για το θέμα μίλησε στο tvxs.gr ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής του Παντείου Πανεπιστημίου, Στέλιος Στυλιανίδης, ο οποίος είχε την Παρασκευή συνάντηση για το θέμα με την ηγεσία του υπουργείου Υγείας.
 

Ads

Το μεσημέρι της Παρασκευής, ο κ. Στυλιανίδης, συνοδευόμενος από τον βουλευτή της Δημοκρατικής Αριστεράς Οδυσσέα Βουδούρη, συναντήθηκε με την υφυπουργό Υγείας Φωτεινή Σκοπούλη. Αντικείμενο της συνάντησης, το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στη χώρα. Όπως τονίζουν οι φορείς, η εγκεκριμένη χρηματοδότηση των Μονάδων Ψυχικής Υγείας που λειτουργούν με ευθύνη 65 Μη κυβερνητικών φορέων – ΝΠΙΔ είναι μειωμένη κατά 50% για το 2012 και συγκεκριμένα μόλις 45 εκατ. ευρώ, αντί των 90 εκατ. ευρώ που απαιτούνται (82 εκατ. ευρώ για το τρέχον έτος και 8 εκατ. ευρώ οφειλές του 2011). Αντίστοιχες περικοπές αντιμετωπίζουν και οι μονάδες που λειτουργούν με ευθύνη των ΝΠΔΔ.
 
Η υστέρηση πόρων έχει ως αποτέλεσμανα να μην μπορούν να καλυφθούν τα έξοδα μισθοδοσίας των 3.000 εργαζομένων, οι εισφορές προς το ΙΚΑ, βασικά λειτουργικά έξοδα για τις 216 μονάδες ψυχικής υγείας, οι δαπάνες διαβίωσης των 1.600 φιλοξενούμενων στις στεγαστικές δομές, αλλά ούτε και οι παρεχόμενες υπηρεσίες σε 35.000 λήπτες των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
 
Για το θέμα έχουν γίνει αλλεπάληλες επαφές με την ηγεσία του υπουργείου Υγείας. Η συνάντηση της περασμένης εβδομάδας, των εκπροσώπων του Δικτύου Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας «Αργώ» με την υφυπουργό Υγείας κ. Σκοπούλη, χαρακτηρίστηκε ως «άκρως απογοητευτική» από το Δίκτυο. Όπως αναφέρουν οι εκπρόσωποι, η απάντηση που πήραν στην ερώτηση πώς θα αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση ήταν: «λεφτά δεν υπάρχουν, να φύγει πρώτα η τρόϊκα και βλέπουμε». Ακολούθησε η συνάντηση της Παρασκευής, αυτή των κ.κ. Στυλιανίδη και Βουδούρη με την κ. Σκοπούλη, όπου, σύμφωνα με τον κ. Στυλιανίδη, αυτή τη φορά η στάση του υπουργείου ήταν «σαφώς πιο υποστηρικτική στο να βρεθεί μια λύση για να μην καταρρεύσει το όλο σύστημα».
 
Μιλώντας στο tvxs.gr, ο κ. Στυλιανίδης εξήγησε πως στη συνάντηση της Παρασκευής, η υφυπουργός Υγείας ενημερώθηκε για την πραγματικότητα σήμερα. Κατατέθηκαν επίσης μια σειρά από προτάσεις για την άρση του αδιεξόδου στο οποίο έχουν περιέλθει οι δομές ψυχικής υγείας.
 
Τονίζοντας ότι η κ. Σκοπούλη έχει πολύ μεγάλα κενά σε σχέση με την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών διοίκησης, διαχείρησης και πληροφόρησης που υπάρχουν στο ίδιο το υπουργείο Υγείας, ο κ. Στυλιανίδης σημειώνει: «Ενώ το σύνολο του ποσού, δηλαδή τα μόλις 45 εκατ. ευρώ που ήταν εγεγραμμένα στον προϋπολογισμό του υπουργείου το 2012 διατέθηκαν μέχρι τις 31 Ιουλίου του 2012, από κει και πέρα φαίνεται πως δεν υπήρχε καμία επίσημη ενημέρωση στο τι πρόκειται να γίνει μετά. Αυτό διατυπώθηκε σαν επιχείρημα εκ μέρους της κ. Σκοπούλη. Η δική μου γνώμη είναι ότι υπάρχει μια τεράστια αδυναμία στο να εφαρμοστεί ένα συγκεκριμένο διαχειριστικό πλαίσιο, πλαίσιο κανόνων και κυρίως πλαίσιο αξιολόγησης και λογοδοσίας όλων των φορέων που χρηματοδοτεί το υπουργείο Υγείας. Αυτή είναι η πρώτη διαπίστωση στην οποία συμφωνούμε με την κ. Σκοπούλη. Άλλωστε γι’ αυτό έκανα πολύ συγκεκριμένες προτάσεις. Από κει και πέρα όμως, αυτή η ολιγωρία ή αυτή η δυσλειτουργία που υπάρχει εδώ και χρόνια στο ειδικό δημόσιο, δεν δικαιολογεί το γεγονός ότι λόγω της κατάρρευσης της χρηματοδότησης υπάρχει πια ο ορατός κίνδυνος να καταρρεύσει το σύνολο 216 μονάδων ψυχικής υγείας».
 
Ορατοί κίνδυνοι
 
Για τον κ. Στυλιανίδη, αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο ορατοί κίνδυνοι: Πρώτον, «θα ζήσουμε νομίζω τη μεγαλύτερη κοινωνική και ανθρωπιστική κρίση στο χώρο της ψυχικής υγείας από το ξεκίνημα της ψυχιατρκής μεταρρύθμισης, δηλαδή από τις αρχές του 1989, από το περίφημο σκάνδαλο της Λέρου. Αν δεν ληφθεί εδώ και τώρα με κοινή υπουργική απόφαση των υπουργείων Οικονομικών και Υγείας η χρηματοδότηση μέχρι τέλους του έτους των δομών αυτών, αυτό θα οδηγήσει σε διακοπή της λειτουργίας όλων των μονάδων και απολύσεις έμπειρου και εκπαιδευμένου προσωπικού. Επίσης θα υπάρχουν τεράστια κενά, όχι μόνο στις παρεχόμενες υπηρεσίες, αλλά κυρίως και στις παροχές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας από κινητές μονάδες και κέντρα ημέρας, υπηρεσίες οι οποίες εξυπηρετούν περίπου 35.000 πολίτες και είναι όλες δωρεάν».
 
Ένας δεύτερος ορατός κίνδυνος, «τον οποίο φαίνεται να συσκοτίζει ή συνειδητά να αγνοεί το υπουργείο Υγείας, είναι ότι αν καταρρεύσει το σύνολο των δομών που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του κανονισμού 815/1984, αλλά και στο πλαίσιο του Λερος Ι, Λέρος ΙΙ και Ψυχαργώς Ι και Ψυχαργώς ΙΙ, που είναι συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα από την ΕΕ, το σύνολο της χρηματοδότησης αυτά τα 25 χρόνια είναι 1,4 δισ. ευρώ. Αυτο το ποσό, κατ’ απαίτηση της τρόικας, θα πρέπει να επιστραφεί».
 
Στο σημείο, αυτό ο κ. Στυλιανίδης θέτει όμως και το ζήτημα της απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων για την ψυχική υγεία. Όπως τονίζει, εδώ και 5 χρόνια, τα 280 εκατ. ευρώ που προορίζονται για την ψυχική υγεία και τη συνέχιση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα είναι απορροφημένα κατά 3,6%! Σύμφωνα με τον καθηγητή, «το δράμα της χώρας δεν είναι μόνο το Μνημόνιο, οι επιπτώσεις του και αυτή η ανάλγητη συμφωνία που έγινε. Το δράμα της χώρας είναι ότι ακόμη και αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει σοβαρή διακυβέρνηση, δεν υπάρχει όχι συνοχή… όχι αποτελεσματικότητα, αλλά μια οργανωμένη ανευθυνότητα από τη μεριά και των περισσότερων δημοσίων λειτουργών που δεν μπορούν να απορροφήσουν σχεδόν καμία πρόταση. Για όλα αυτά θα πρέπει να μιλήσει η πολιτική ηγεσία με πολύ συγκεκριμένους όρους και χρονοδιαγράμματα».
 
Προτάσεις
 
Σχετικά με τις προτάσεις που κατατέθηκαν στη συνάντησή του με την υφυπουργό Υγείας, ο κ. Στυλιανίδης αναφέρει πως ένα πρώτο σημείο που τονίστηκε, είναι ότι «δεν είναι δυνατόν στη βάση του ίδιου διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος και των ήδη υπαρχουσών πελατειακών σχέσεων από ορισμένους πολιτικούς με ΜΚΟ, στο ίδιο τσουβάλι να βάζουμε συλλήβδην οργανώσεις ΜΚΟ φαντάσματα με οργανώσεις που έχουν ένα έργο 25 χρόνων και που είναι ιστορικές στο χώρο της ψυχικής υγείας και που παράγουν δημόσια ψυχική υγεία, δωρεάν και με υψηλή επιστημονική τεκμηρίωση και αξιολόγηση από φορείς του εξωτερικού. Δεν δέχομαι κάτι τέτοιο και πιστεύω ότι αυτή είναι μια αντίληψη βαθύτατα αντιδημοκρατική ή αν θέλετε αγγίζει τη γνωστή λογική του ΚΚΕ «ότι δεν είναι κρατικό είναι κακό ή είναι ύποπτο δείγμα διαφθοράς και πλουτισμού».
 
Δεύτερον, «πρότεινα ότι είναι μια μοναδική ευκαιρεία αυτή τη στιγμή να ξεχωρίσει η ήρα από το στάρι. Έχω προτείνει και σαν δίκτυο «Αργώς» και εγώ προσωπικά σαν εμπειρογνώμονας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην ελληνική κυβέρνηση και σ’ ένα πρόσφατο πόρισμα που επεξεργαστήκαμε με τον καθηγητή κ. Μαυρέα, που είναι το εθνικό σχέδιο για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση 2010-2020, το οποίο μάλιστα έγινε και υπουργική απόφαση με υπογραφή του προηγούμενου υφυπουργού κ. Μπόλαρη, πέντε συγκεκριμένα πράγματα:
 

1. διαρκή αξιολόγηση του παρεχόμενου έργου από εξωτερικούς αξιολογητές και μάλιστα έκανα την πρόταση να υπάρξει εδώ η επιστημονική συνδρομή με τα ίδια εργαλεία που χρησιμοποιούν και σε άλλες χώρες του ΠΟΥ, με Έλληνες εμπειρογνώμονες που θα βοηθούν αυτούς τους ξένους εμειρογνώμονες και θα δίνουν τα στοιχεια.
2. διαφανές πλαίσιο διαχείρισης των χρηματοδοτήσεων κάθε ΜΚΟ, το οποίο θα πρέπει να τηρείται και για το δημόσιο
3. συμβάσεις στη βάση προτύπων, καλών πρακτικών, όπως έχουν γίνει στην Αγγλία με το Mental Health Trust, στη Γαλλία ή στη Δανία και τη Σουηδία με αντίστοιχες ΜΚΟ. Συμβάσεις δηλαδή ώστε να ξέρουμε αμοιβαία δικαιώματα και αμοιβαίες υποχρεώσεις εκατέρωθεν.
4. συγεκριμένους ελέγχους. Μέχρι στιγμής έχουν γίνει ελάχιστοι διαχειριστικοί έλεγχοι με ελάχιστα ευρήματα στις ΜΚΟ. Παρόλα αυτά ότι αποδείξει ο έλεγχος σαν παράνομο, αυτή η ΜΚΟ να βγαίνει έξω από τη λίστα χρηματοδοτήσεων του υπουργείο Υγείας και
5. τριμηνιαία ή εξαμινιαία λογοδοσία εκ μέρους των επιστημονικών υπευθύνων και των διαχειριστικών υπευθύνων προς την αρμόδια αρχή, την εποπτεύουσα αρχή, που είναι η ηγεσία του υπουργείου Υγείας.

Καταλήγοντας, ο κ. Στυλιανίδης σημειώνει: «Για όλες αυτές τις προτάσεις έστειλα στην κ. Σκοπούλη μετά τη συνάντηση αντίστοιχα έγγραφα και περιμένω τις αποφάσεις. Πιστεύω ότι με καλή θέληση, αν υπάρχει πραγματικά καλή βούληση, είναι μια μοναδική ευκαιρία όλος αυτός ο θόρυβος και όλη αυτή η κοινωνική υποκρισία… Σας λέω μόνο ένα στοιχείο: ο νομός Ροδόπης στον χάρτη της χώρας έχει το μεγαλύτερο αριθμό ΜΚΟ. Παρακαλώ κάντε εσείς την υπόθεση εργασίας γιατί γίνεται αυτό και ποιος εκλέγεται εκεί…».