Πλήθος διορθώσεων στο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο που ανατέθηκε από την κυβέρνηση με διαδικασίες εξπρές και πρέπει τώρα να λάβει την οριστική μορφή Προεδρικού Διατάγματος για τη δόμηση στα ρέματα και τις δασικές εκτάσεις στο Μάτι ζητά το Συμβούλιο της Επικρατείας, δυόμισι χρόνια μετά τις δεσμεύσεις Μητσοτάκη στη Βουλή, ότι η πολεοδομική ανασυγκρότηση στις πυρόπληκτες περιοχές θα προχωρήσει τάχιστα.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Άρη Χατζηγεωργίου στην «Εφημερίδα των Συντεκτών», το ΣτΕ έκρινε νόμιμο το σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος, αλλά διατυπώνει τόσες παρατηρήσεις και ζητά διορθώσεις που αφορούν πολύ βασικά στοιχεία του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) που οδηγούν ουσιαστικά σε ριζικές αναδιατυπώσεις.

Το δημοσίευμα υπενθυμίζει ότι, τον Οκτώβριο του 2019, ο πρωθυπουργός υποσχόταν από το βήμα της Βουλής ολοκλήρωση των διαδικασιών ώς τον Ιούλιο του 2020, αναθέτοντας την εκπόνηση του ΕΠΣ στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος με τρόπους που επικρίθηκαν εκτενώς.

Το ΕΠΣ παρουσιάστηκε όντως το καλοκαίρι του 2020 και η τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, ο τότε υπουργός Κ. Χατζηδάκης και ο τότε αρμόδιος υφυπουργός Δημήτρης Οικονόμου πήγαν αυτοπροσώπως στο Μάτι και μίλησαν με ντόπιους.

Η συζήτηση επικεντρώθηκε στις κατεδαφίσεις που θα πρέπει να γίνουν σε κτίσματα που είναι αυθαίρετα και ειδικά όσα βρίσκονται σε ρέματα και δασικές εκτάσεις.

Χαρακτηριστικές, δε, ήταν οι διατυπώσεις ότι θα γίνουν μόνον «οι απολύτως αναγκαίες κατεδαφίσεις». Είχε μάλιστα τότε αναφερθεί ότι με συγκεκριμένες παρεμβάσεις θα κατεδαφιστούν 141 κτίσματα και 339 μάντρες, ενώ, χωρίς αυτά τα τεχνικά έργα που αφορούν τη διάνοιξη των οκτώ ρεμάτων της περιοχής, θα γκρεμίζονταν 340 κτίσματα και 440 μάντρες.

Η νομοπαρασκευαστική επεξεργασία του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος έγινε από το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ, με πρόεδρο την Αικατερίνη Χριστοφορίδου και εισηγήτρια την πάρεδρο Ζωή Θεοδωρικάκου. Οι κυριότερες παρατηρήσεις του Ε’ Τμήματος αφορούν:

• Την οριοθέτηση των ρεμάτων Πευκώνα, Παππά, Ζούμπερι, Νέου Βουτζά, Αγίου Ανδρέα, Καλαβρύτων, εκ των οποίων τέσσερα βρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο του Μαραθώνα. Το ΣτΕ αναφέρει ότι τα ρέματα υπάγονται στην προστασία του άρθρου 24 του Συντάγματος, που αποβλέπει στη διατήρηση της φυσικής κατάστασής τους και στην απορροή των υδάτων και ειδικά σε ακραία καιρικά φαινόμενα.
• Όπως τονίζεται, στα ρέματα «δεν νοείται έκδοση οικοδομικών αδειών ούτε η εκτέλεση οικοδομικών εργασιών». Κατά συνέπεια, μία βασική διόρθωση αφορά το σημείο όπου στο Π.Δ. γίνεται λόγος για «αναστολή» οικοδομικών εργασιών. Αναστολή σημαίνει ότι μπορεί κάποτε στο μέλλον οι οικοδομικές εργασίες να επιτραπούν και αυτό σχετίζεται τόσο με νέες οικοδομές όσο και με την αποκατάσταση κτισμάτων που μπορεί να χτυπήθηκαν από την πυρκαγιά.
• «Κατ’ ουσίαν, πρόκειται για απαγόρευση που απορρέει ευθέως από τις διατάξεις περί προστασίας των ρεμάτων και συνεπώς πρέπει να γίνει σχετική αναδιατύπωση της εν λόγω ρύθμισης, δηλαδή πρέπει να γραφεί ότι απαγορεύονται οι εν λόγω οικοδομικές εργασίες», επισημαίνουν ρητά οι δικαστές.
• Στη γνωμοδότηση του ΣτΕ αναφέρεται, επίσης, ότι, το 2018, κηρύχθηκε και επανακηρύχθηκε αναδασωτέα έκταση 5.808 στρεμμάτων στις περιοχές Νταού Πεντέλης – Λύρειο – Νέος Βουτζάς – Νέος Πόντος – Αγ. Βαρβάρα – Γεροτσακούλι – Σκουφέικα – Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι – Αμπελούπολη – Προβάλινθος των Δήμων Πεντέλης, Ραφήνας – Πικερμίου και Μαραθώνος. Οταν όμως είχε γίνει η παρουσίαση του ΕΠΣ το 2020, είχε αναφερθεί ότι η δασική νομοθεσία προστατεύει συνολική έκταση 4.250 στρεμμάτων. Εννοείται πως σε έκταση κηρυγμένη αναδασωτέα δεν νοείται καμίας μορφής δόμηση ή, ακόμη και αν αφήνονται παραθυράκια, κάθε προσπάθεια θα είναι εξαιρετικά ευάλωτη σε προσφυγές.
• Το ΣτΕ τονίζει τη σημασία της ασφαλούς κίνησης των κατοίκων και τη δυνατότητα διαφυγής προς τη θάλασσα σε περίπτωση ανάγκης και δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε ρυθμίσεις για τη διαμόρφωση του οδικού δικτύου που θα εγκριθεί στο στάδιο του Ρυμοτομικού Σχεδίου. Ζητείται, επίσης, να καθοριστεί επαρκές απόθεμα κοινοχρήστων χώρων, κατά το δυνατόν διάσπαρτων, καθώς και διόδων διέλευσης που να μπορούν αντίστοιχα να λειτουργήσουν ως χώροι καταφυγής και ως δίοδοι διαφυγής, στις περιπτώσεις έκτακτων αναγκών εκκένωσης της περιοχής.

Το ΣτΕ υπενθυμίζει την κριτική που είχε ασκήσει ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων-Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ) στην διαδικασία εξπρές για την ανάθεση και εκπόνηση του ΕΠΣ. Τον Δεκέμβριο του 2019, σε ομόφωνη απόφαση της συνέλευσής του, ο ΣΕΠΟΧ είχε διαμαρτυρηθεί για την προκήρυξη κατά παρέκκλιση των διαδικασιών Δημοσίου (ΕΣΗΔΗΣ) και σε έξι διαφορετικούς φορείς: «Δεν θα εκπονηθεί μια ολοκληρωμένη μελέτη, ο συντονισμός των διαφορετικών μελετών δεν θα είναι αποτελεσματικός και δεν θα αναδεικνύεται ο διεπιστημονικός χαρακτήρας της μελέτης, που εν προκειμένω διεκπεραιώνεται από τον χωροτάκτη μελετητή», έλεγε.

Το καλοκαίρι του 2020, ο ΣΕΠΟΧ άσκησε κριτική στο έτοιμο ΕΠΣ, λέγοντας ότι προσαρμόζεται στην υφιστάμενη κατάσταση χωρίς να επιλύει τα βασικά προβλήματα, όπως η απελευθέρωση των ρεμάτων. Επίσης, σχολίαζε ότι εστιάζει στην πολεοδόμηση μιας μεγάλης περιοχής, ενθαρρύνοντας την οικιστική της εξάπλωση και υποβαθμίζοντας την αναγκαιότητα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. «Θα πρέπει να υλοποιηθεί χωρίς εξαιρέσεις η κατεδάφιση των αυθαιρέτων, τουλάχιστον όσον αφορά το σύνολο των ρεμάτων», έλεγε τότε ο ΣΕΠΟΧ, όπως ζητά και με τις δικές του επισημάνσεις το ΣτΕ.