Ο σεισμός είναι μια πραγματικότητα παρούσα με διαχρονικό τρόπο στο πνεύμα και την καθημερινή ζωή όλων των Τούρκων. Αλλά η ορθολογική προσέγγιση εμποδίζεται λόγω των δογμάτων τόσο των απλών ανθρώπων, όσο και των κυβερνήσεων. 

Ο σεισμός μεγέθους 5.8 της κλίμακας Ρίχτερ που έπληξε την Κωνσταντινούπολη την περασμένη Τετάρτη προκάλεσε μόνο υλικές ζημιές, αλλά οι τουρκικές αρχές και η κοινή γνώμη ανησυχούν καθώς ένας νέος σεισμός μεγέθους τουλάχιστον 7 Ρίχτερ είναι πιθανόν να συμβεί, κανείς δεν ξέρει φυσικά πότε ακριβώς. 

Μεγάλο μέρος της Τουρκίας βρίσκεται πάνω στο Ρήγμα της Ανατολίας που διασχίζει τον άξονα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Δεκάδες χιλιάδες πολίτες έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια τέτοιων σεισμών από το 1924, υπήρξαν μάλιστα και πόλεις που καταστράφηκαν ολοσχερώς (Erzincan, Gediz, Duzce) όταν το μέγεθος τους υπερέβη τα 6 Ρίχτερ. 

Η μοιρολατρία στο τουρκικό πνεύμα και σε αυτό των δημοσίων αρχών εμποδίζει τη λήψη των απαραίτητων μέτρων και την καλή φυσική και ψυχολογική προετοιμασία απέναντι στις καταστροφές. Η πλειοψηφία των πολιτών πιστεύει ότι «είναι ο καλός Θεός που αποφασίζει».

Όμως και τα σπίτια και ειδικά τα δημόσια κτίρια καταρρέουν πολύ γρήγορα κατά τη διάρκεια ενός μικρού σεισμού. Υπάρχει μεγάλη έλλειψη δημόσιου ελέγχου στα κτίρια και κάποιοι για να αυξήσουν τα κέρδη τους βρίσκουν έδαφος για να κλέψουν εύκολα οικοδομικά υλικά. Ο σίδηρος είναι ακριβός, έτσι μπορεί κανείς να εξοικονομήσει χρήματα, λένε. 

Υπάρχει επίσης μια πολιτικο-ιδεολογική πτυχή στο ζήτημα, ιδίως μεταξύ των ισλαμιστών. Ο σεισμός μεγέθους 7.2 στο Κοκέλι (Μάρμαρα) το 1999 ερμηνεύτηκε από μερικούς ιμάμηδες ως «θεία τιμωρία εναντίον εκείνων που πίνουν αλκοόλ». Ομοίως, ένας Ισλαμιστής δημοσιογράφος στο όνομα των επικριτών των Ενόπλων Δυνάμεων είχε τολμήσει να γράψει «το 7.2 δεν αρκεί»!

Επιπλέον, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η «τουρκική λογική» είναι τόσο εξελιγμένη, ώστε το Αρχηγείο του Ναυτικού και το μεγαλύτερο πετροχημικό εργοστασιακό συγκρότημα στη χώρα χτίστηκαν πάνω στο διάσημο Ρήγμα, στο Γκολκούκ και τη Γιάλοβα.  Παράλληλα η Κωνσταντινούπολη με τους περισσότερους από 16 εκατομμύρια κατοίκους είναι η πιο επικίνδυνη πόλη, σύμφωνα με τους ειδικούς που προβλέπουν ότι τουλάχιστον το ένα τρίτο των κτιρίων θα καταστραφούν ολοσχερώς και τουλάχιστον 2 εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθάνουν σε περίπτωση ενός σεισμού των 7 Ρίχτερ. 

Η εξυγίανση ή ο λεγόμενος «αστικός μετασχηματισμός», ο οποίος συνίσταται στην ανανέωση των παλαιών κτιρίων δεν θα ήταν μια καλή λύση, σύμφωνα με αυτούς τους ειδικούς. Επειδή τα νέα κτίρια δεν θα είναι επίσης ανθεκτικά στους σεισμούς. 

Ορισμένα μέτρα είχαν ληφθεί στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης μετά τον σεισμό του 1999, όπως η δημιουργία χώρων συγκέντρωσης και αποθηκών με τρόφιμα, νερό, φάρμακα και ρούχα. Υπήρχαν 470 τέτοια σημεία αλλά σήμερα υπάρχουν μόνο 77 γιατί στη θέση τους χτίστηκαν εμπορικά κέντρα ή ουρανοξύστες.  Ο καθηγητής της γεωλογίας, ειδικός σεισμολόγος, M.Celal Sengor, κεμαλιστής και κατ’ εξοχήν ρατσιστής, παρόλα αυτά εξηγεί την αντίφαση: «Αν δημιουργήσεις 162 θρησκευτικά γυμνάσια (Imam-Hatip) και μόνο 9 επιστημονικά γυμνάσια αυτό σημαίνει ότι αξίζει να πεθάνεις κάτω από τα ερείπια». 

Από την άλλη πλευρά, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο σεισμός του 1999 ήταν εξαιρετικά θετικός: Η βοήθεια που προσέφεραν οι ελληνικές ομάδες διάσωσης συνέβαλε στη βελτίωση των διπλωματικών – πολιτικών σχέσεων μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Αλλά χρειαζόμαστε αρκετές εκατοντάδες θανάτους για να προσπαθήσουμε να τα πάμε καλά με τη γείτονα; 

* Ο Τούρκος δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr,  τις εξελίξεις στην Τουρκία.