‘Εντονες συζητήσεις έχει προκαλέσει η απόφαση της κυβέρνησης για υποχρεωτικότητα του εμβολίου για τους πολίτες άνω των 60 ετών, ιδιαίτερα σε ότι αφορά το σκέλος που προβλέπει επιβολή προστίμου 100 ευρώ σε όσους αρνηθούν εφαρμόσουν την απόφαση.

Η αντιπαράθεση μάλιστα έχει προχωρήσει και στο εσωτερικό του νομικού κόσμου, αναφορικά με την συνταγματικότητα των μέτρων.

Ποιοι “βλέπουν” αντισυνταγματικότητα

Μιλώντας στο CNN Greece ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Κώστας Χρυσόγονος, εκφράζει άποψη πως «σε πολίτες που αρνούνται να εμβολιαστούν, τα μέτρα που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός και ειδικότερα το ζήτημα της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών είναι προβληματικό από συνταγματικής απόψεως, επειδή μπορεί να θεωρηθεί ότι ισοδυναμεί με έμμεσο καταναγκασμό, κατά παράβαση του δικαιώματος του καθενός να διαθέτει ο ίδιος το σώμα του, σύμφωνα με τα άρθρα 2 παράγραφος 1 και 5 παράγραφος 1 του Συντάγματος».

Σύμφωνα με τον κ. Χρυσόγονο, «το κράτος μπορεί, στο πλαίσιο της συνταγματικά επιβεβλημένης μέριμνάς του για τη δημόσια υγεία, να προβλέψει τους μηχανισμούς των κινήσεων των ανεμβολίαστων, όχι όμως και να τους εξαναγκάσει να εμβολιαστούν, με την επιβολή κυρώσεων με άνιση επίπτωση και σημασία για τον καθένα από αυτούς».

Σε ανάλογο μήκος κύματος κινείται και ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Γιώργος Κασιμάτης, επισημαίνοντας στο Newsbomb ότι «δεν επιτρέπεται να γίνονται παρεμβάσεις στο σώμα χωρίς συναίνεση. Παραβιάζονται όλες οι αρχές της δημοκρατίας. Όταν επιβάλλεται αναγκαστικά ένα μέτρο, καμία επέμβαση στο σώμα δεν γίνεται χωρίς συναίνεση. Για να γίνει, θα πρέπει να είναι ευρύτατα διαδεδομένη λοιμώδης νόσος που θα πρέπει να έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και να ξέρουμε ακριβώς την επικινδυνότητά της».

Ο συνταγματολόγος Κώστας Μποτόπουλος μιλώντας στον ΑΝΤ1, επεσήμανε ότι το μέτρο της επιβολής προστίμου έχει προβλήματα από συνταγματικής άποψης και σε περίπτωση προσφυγής στο ΣτΕ εκτιμά ότι θα καταπέσει.

Όσον αφορά την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού επεσήμανε ότι  περιορισμός κάποιων προσωπικών ελευθεριών στο πλαίσιο του γενικού συμφέροντος δημόσια υγείας είναι θεμιτός, όχι, όμως και η επιβολή προστίμου. Παράλληλα επεσήμανε ότι οι πολίτες άνω των 60 ετών θα πρέπει να προστατεύονται και όχι να πληρώνουν.

«Αντισυνταγματική» χαρακτηρίζει την επιβολή προστίμων με ανάρτησή του στο facebook ο καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Ξενοφών Κοντιάδης.  Συγκεκριμένα, στην ανάρτησή του αναφέρει:

«Υποστηρίζω επίμονα, από την πρώτη στιγμή που διατέθηκαν τα εμβόλια, ότι πρέπει να υπάρξουν περιορισμοί, κυρώσεις και κίνητρα για να εμβολιαστούν όλοι. Και μάλιστα άσκησα κριτική στην Κυβέρνηση επειδή καθυστέρησε να επιβάλει περιορισμούς και κυρώσεις. Όμως η επιβολή προστίμων σε όσους δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν είναι κατά τη γνώμη μου αντισυνταγματική ως υπέρμετρος και απρόσφορος περιορισμός της αυτονομίας του προσώπου, όσο κι αν οργιζόμαστε από τη στάση τους. Ζητήματα εγείρουν επίσης η ηλικιακή διάκριση και η υποβόσκουσα κοινωνική διάκριση, δηλαδή το γεγονός ότι για κάποιους τα 100 ευρώ είναι πολύτιμα και για άλλους ένα απλό φιλοδώρημα».

Ποιοι τάσσονται υπέρ

Από την άλλη, ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην υπουργός Εσωτερικών, Αντώνης Μανιτάκης,  θεωρεί πως το μέτρο είναι θεμιτό συνταγματικά και η κύρωση δικαιολογημένη, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν εξαντληθεί όλα τα ηπιότερα μέσα πειθούς για όσους δεν έχουν εμβολιαστεί.

«Αν η κυβέρνηση θεωρεί μετά από εισήγηση των αρμόδιων επιτροπών υγείας ότι επιβάλλεται για την προστασία της δημόσιας υγείας και της ζωής όλων μας και την επίτευξη της ανοσίας να εμβολιαστούν όλοι οι άνω των 60, τότε δεν τίθεται θέμα αντισυνταγματικότητας, όπως έχει σχετικά κρίνει και η νομολογία αλλά και θεωρία στη χώρα μας και στην Ευρώπη», επισημαίνει και προσθέτει: «Εφόσον έχουν εξαντληθεί όλα τα μέσα πειθούς και ο κίνδυνος για τη ζωή όλων είναι μεγάλος, τότε το μέτρο είναι χωρίς αμφιβολία συνταγματικά θεμιτό».

Σε ό,τι αφορά την οικονομική κύρωση που επιβάλλεται σε όσους δεν εμβολιαστούν, αλλά και το ζήτημα της αποτελεσματικότητας του μέτρου στην πράξη, ο ομότιμος καθηγητής αναφέρει: «Δεν μπορώ να το κρίνω, διότι δεν έχω τα στοιχεία που γνωρίζει η κυβέρνηση. Εφόσον έχουν εξαντληθεί όλα τα μέσα και δεν υπήρχε άλλο ηπιότερο, τότε και η κύρωση της επιβολή χρηματικής ποινής είναι δικαιολογημένη».

Υπενθυμίζεται ότι υπέρ της επέκτασης της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού είχε ταχθεί εμμέσως πλην σαφώς και o ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών, Νίκος Αλιβιζάτος, σε παλαιότερη παρέμβασή του σχετικά με το θέμα, αναφέροντας: «Είναι δικαίωμα του καθενός να μην εμβολιαστεί εάν υπάρχουν λόγοι υγείας, ή εφόσον είναι αποφασισμένος να ζήσει στο σπίτι του, να μην βλέπει κανέναν, να αποκοπεί από το κοινωνικό περιβάλλον, να είναι ένας νέος Ροβινσώνας Κρούσος.

Εφόσον αφορά μόνο τον εαυτό του και το σώμα του, έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει. Δεν μπορείς να τον εξαναγκάσεις. Όπως και έναν καπνιστή, δεν μπορείς να του απαγορεύσεις να καπνίζει στο σπίτι του. Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με τρίτους. Εφόσον κάποιος εργάζεται, βλέπει κόσμο, κυκλοφορεί, παίρνει ταξί, χρησιμοποιεί το λεωφορείο ή το μετρό, δεν μιλάμε για τον εαυτό του, μιλάμε για τους άλλους».

Στο επίκεντρο διαδικτυακής εκδήλωσης

Αξίζει να σημειωθεί πω το ζήτημα είχε βρεθεί στο επίκεντρο διαδικτυακής εκδήλωσης του Ιδρύματος Θ. & Δ. Τσάτσου και του ηλεκτρονικού περιοδικού e-ΠΟΛΙΤΕΙΑ.

Στη συζήτηση τοποθετήθηκαν ο Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Γιώργος Δελλής, ο Ομότιμη Καθηγήτρια Ιατρικής ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, ο δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Γιάννης Κτιστάκις, ο Ομότιμος Καθηγητής Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, Γιάννης Κυριόπουλος και και η επίκουρη Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου, Φερενίκη Παναγοπούλου-Κουτνατζή.