Το (νέο) μαρτύριο της δόσης των 2 δισ. παρατείνεται για μία εβδομάδα, ο «έντιμος συμβιβασμός» για τους πλειστηριασμούς παραπέμπεται σε μια ακόμη δύσκολη πολιτική διαπραγμάτευση στο Eurogroup της 9ης Νοεμβρίου, αλλά η πιο μεγάλη, αθέατη, όσο και στρατηγική μάχη με τους δανειστές δίνεται ήδη επί του «έντιμου ανταλλάγματος» για το προσφυγικό.

Με το μοντέλο των «ισοδυνάμων» να δείχνει αφ’ ενός πρόχειρο και ελλιπές και, αφ’ ετέρου, καταδικασμένο να προσκρούει στα συνήθη τεχνοκρατικά αδιέξοδα της τρόικας, οι βασικές προσδοκίες της κυβέρνησης για ένα πιο «ήπιο» Μνημόνιο και για, στοιχειώδη έστω, χαλάρωση των δημοσιονομικών μέτρων στρέφονται πλέον στην διαχείριση του – τεράστιου για την Ελλάδα – βάρους του προσφυγικού.

Το ζήτημα τέθηκε με σαφήνεια από τον Αλέξη Τσίπρα στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής, συζητήθηκε με τον πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ και τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόφσκις κατά τις εδώ επισκέψεις τους και είχε κεντρική θέση και στη χθεσινή συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών.

«Η Ελλάδα σηκώνει το βάρος του ανθρωπιστικού προσώπου της Ευρώπης» ήταν, σύμφωνα με τις πληροφορίες, η  φράση του Αλέξη Τσίπρα στον Φρανκ Βάλτερ Σταινμάγερ και, παρ’ ότι η σύνδεση Μνημονίου και προσφυγικού απορρίπτεται σταθερά και κατηγορηματικά, στις δημόσιες τοποθετήσεις Βερολίνου και Βρυξελλών, κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι οι υπόγειες διεργασίες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο διαμορφώνουν έδαφος σημαντικών διεκδικήσεων και για την Αθήνα.

«Παράθυρο» για δημοσιονομική χαλάρωση

Η εμβέλεια αυτών των διεκδικήσεων παραμένει ακόμη ανοιχτή, όμως τη βάση της διαπραγμάτευσης θέτουν ήδη τα αιτήματα «ειδικής μεταχείρισης» και «οικονομικών ανταλλαγμάτων» από την Ιταλία, την Αυστρία, την εκτός Ε.Ε. Τουρκία, αλλά και την ίδια τη Γερμανία.

Η Ιταλία, η Αυστρία, το Βέλγιο και η Φινλανδία έχουν ήδη υποβάλει αίτημα στην Κομισιόν να αναγνωριστεί στη δημοσιονομική προσαρμογή τους το κόστος του προσφυγικού, δηλαδή να μην υπολογιστεί στα ελλείμματα του 2016. Η απάντηση ήταν άμεση από τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ που άνοιξε, υπό όρους, παράθυρο χαλάρωσης του Συμφώνου Σταθερότητας: «Κάθε χώρα θα κριθεί με βάση τις προσπάθειές της και όποια θέλει ελαστική ερμηνεία του Συμφώνου Σταθερότητας, θα πρέπει αποδείξει ότι έχει επιδείξει αίσθημα ευθύνης στο προσφυγικό», είπε με νόημα ο πρόεδρος της Κομισιόν ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου.

Διαβάστε επίσης: 

• Εκπρόσωπος Σόιμπλε: «Δεν υπάρχουν εκπτώσεις» στο Μνημόνιο λόγω προσφυγικού

Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι πληροφορίες από τις Βρυξέλλες κάνουν λόγο για μια πρώτη, ήδη, αποτίμηση του κόστους – και της παράλληλης δημοσιονομικής χαλάρωσης – για την Ιταλία λίγο πάνω από τα 3 δισ. ευρώ, ενώ το ίδιο ακριβώς ποσό εισηγήθηκε, αυτοπροσώπως, η Άνγκελα Μέρκελ να δοθεί στην Τουρκία από τα ευρωπαϊκά ταμεία εν είδει ανταλλάγματος για το κόστος που επωμίζεται στο προσφυγικό. Χθες δε, ο ίδιος ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ήρθε να σπάσει και το τελευταίο ταμπού, αφήνοντας να εννοηθεί ότι και η Γερμανία θα παρακάμψει τον «χρυσό κανόνα» των μηδενικών ελλειμμάτων για να ανταποκριθεί στο κόστος υποδοχής και φιλοξενίας των προσφυγικών κυμάτων, χωρίς να αναγκαστεί να εισάγει νέους φόρους – ένα κόστος, που η Ένωση Γερμανικών Πόλεων υπολογίζει ανάμεσα στα 7 και τα 16 δισ. ευρώ:

«Είναι μεν πολύ σημαντικό να επιτευχθεί ένας απολύτως ισοσκελισμένος προϋπολογισμός, όμως πλέον η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης είναι το ύψιστο καθήκον της πολιτικής. Τα υπόλοιπα θα πρέπει να υποχωρήσουν λίγο ως προτεραιότητες», είπε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, σύμφωνα με το Spiegel.

«Όταν ο ίδιος ο Σόιμπλε αλλάζει προτεραιότητες διεκδικεί δημοσιονομική χαλάρωση για τη Γερμανία, δεν δικαιούται τουλάχιστον το αντίστοιχο και η Ελλάδα της εξαετούς ύφεσης και των, καθημερινά, δεκάδων χιλιάδων προσφύγων;», είναι το χαρακτηριστικό ερώτημα που έθετε χθες το βράδυ κυβερνητικό στέλεχος.

Το ρεαλιστικό σενάριο

Η απάντηση δύσκολα θα είναι αρνητική, εξίσου δύσκολα όμως θα είναι και άμεση. Για διαφορετικούς, όσο και ευνόητους πολιτικά λόγους, ούτε το Βερολίνο, ούτε οι Βρυξέλλες θέλουν μια ευθεία σύνδεση της αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος με ανταλλάγματα δημοσιονομικής χαλάρωσης για το προσφυγικό. Και τα μηνύματα από κοινοτικές πηγές λένε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε μεν να στηριχθεί και να ελαφρυνθεί δημοσιονομικά για το βάρος που σηκώνει στο προσφυγικό, αφού όμως προηγουμένως εφαρμόσει πλήρως τον πρώτο κύκλο των περίφημων «προαπαιτούμενων» και δείξει εμπράκτως ότι τηρεί τις δεσμεύσεις της.

Ως εκ τούτου, το πιο θετικό και ρεαλιστικό σενάριο για την Αθήνα μοιάζει εκείνο της χαλάρωσης των δημοσιονομικών στόχων του 2016, στο πλαίσιο όσων θα ισχύσουν και για άλλες χώρες της ευρωζώνης όπως η Αυστρία και η Ιταλία, και πιθανότατα μέσα από κάποια αναθεώρηση μεγεθών και περικοπών κατά την εξειδίκευση των μέτρων του νέου, τριετούς μεσοπρόθεσμου. Έως τότε, όμως, θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί, ψηφιστεί και εφαρμοστεί τα μνημονιακά μέτρα της πρώτης αξιολόγησης…