Δεκαπλάσιες σε σχέση με το 2019 είναι οι απορρίψεις αιτημάτων για άσυλο από το ελληνικό Κράτος με το σκεπτικό ότι η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα κι άρα οι αιτούντες πρέπει να επιστρέψουν και να αιτηθούν εκ νέου εκεί διεθνούς προστασίας, παρά το γεγονός ότι οι γείτονες έχουν κλείσει την πόρτα τους για επανεισδοχές από το Μάρτιο του 2020. Το σύνολο σχεδόν μάλιστα των απορρίψεων αυτών του 2020 αφορούν σε Σύρους αιτούντες άσυλο.

Μιλώντας στο tvxs.gr εκπρόσωποι του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Προσφυγες (ΕΣΠ) μεταφέρουν ότι οι άνθρωποι των οποίων τα αιτήματα απορρίπτονται με αυτό το σκεπτικό στις περισσότερες περιπτώσεις κρατούνται ή αφήνονται στο έλεος της πενίας, του χειμώνα και της πανδημίας. Σε πρόσφατη έκθεσή του που έχει αποσταλεί σε μέλη του Ευρωκοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ΕΣΠ υποστηρίζει ότι πρόκειται για πολιτική απόφαση που στοχεύει «στο να αρνηθεί στους πρόσφυγες προστασία στην Ευρώπη, μετακυλίοντας τις υποχρεώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε τρίτες χώρες».

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης, το 2019 από τις 4.419 αιτήσεις ασύλου που κρίθηκαν μη αποδεκτές, απορρίφθηκαν δηλαδή πριν οι Αρχές μπουν στην ουσία των αιτημάτων, μόνο οι 240 έγιναν με την αιτιολογία ότι οι αιτούντες είχαν περάσει από ασφαλή τρίτη χώρα πριν έρθουν στην Ελλάδα κι άρα η περίπτωσή τους πρέπει να εξετασθεί εκεί, όπως προβλέπεται από την Κοινή δήλωση, ή «Συμφωνία» όπως είναι ευρύτερα γνωστή, ΕΕ – Τουρκίας του 2016. Υπογραμμίζεται ότι το 2019 η Τουρκία δεχόταν επανεισδοχές κι άρα οι αποφάσεις αυτές ήταν δυνάμει εκτελεστές.

Πίνακας: safe third country 2019

Αντίθετα το 2020, χρονιά πανδημίας στο μεγαλύτερο διάστημα της οποίας η Τουρκία δε δεχόταν επανεισδοχές, ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου που «κόπηκαν» με το σκεπτικό ότι οι αιτούντες έχουν περάσει από ασφαλή τρίτη χώρα εκτινάχθηκε στις 2.839! Δεδομένου ότι μόνο δύο από αυτούς δεν είναι Σύροι – για την ιστορία είναι Παλαιστίνιοι – η «ασφαλής τρίτη χώρα» είναι κατά πάσα πιθανότητα η χώρα που βρίσκεται ανάμεσα στη Συρία και την Ελλάδα, δηλαδή η Τουρκία. Οι άνθρωποι αυτοί, αν και προερχόμενοι από τη χώρα στο έδαφος της οποίας γίνονται ένοπλες συγκρούσεις και βομβαρδισμοί από το 2011, όχι μόνο βλέπουν τις αιτήσεις τους να απορρίπτονται χωρίς καν οι Αρχές να έχουν εξετάσει αν δικαιούνται άσυλο αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις τους στερείται και η ελευθερία τους, μέχρι να επιστραφούν κάποια στιγμή στην Τουρκία.

Πίνακας: apotelesmata aithmaton prosfygon 2020!

«Ανάμεσά τους ηλικιωμένοι και γυναίκες επιζήσασες από πράξεις έμφυλης βίας, οι οποίοι όχι μόνο δεν έπρεπε να κρατούνται αλλά είναι υποχρέωση του Κράτους να τους παρέχει επιπλέον υποστήριξη, σχετική με την ευαλωτότητά τους. Τα κονδύλια για τέτοιου είδους υποστήριξη είναι ευρωπαϊκά», παρατηρεί μιλώντας στο tvxs.gr ο Σπύρος Βλαντ Οικονόμου, υπεύθυνος προάσπισης των θέσεων του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) με έδρα την Αθήνα.

Με βάση τα στοιχεία που έχουν συγκεντρώσει οι άνθρωποι του ΕΣΠ, σε λίγες περιπτώσεις που κρίνονται ως εξαιρετικά ευάλωτες οι ελληνικές Αρχές δεν επιβάλλουν κράτηση στους ανθρώπους των οποίων έχει απορριφθεί η αίτηση με αυτό το σκεπτικό αλλά τους δίνουν διορία λίγων εβδομάδων προκειμένου να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, με όποιο τρόπο βρουν. Χωρίς δηλαδή να τους δίνονται χρήματα μετακίνησης και έχοντας «παγώσει» τον ΠΑΑΥΠΑ τους (προσωρινός ΑΜΚΑ για αλλοδαπούς), οι άνθρωποι αυτοί καλούνται να τα βγάλουν πέρα και να φύγουν από τη χώρα!

«Σε μία από τις πιο πρόσφατες περιπτώσεις, έγκυος γυναίκα με άλλα τρία παιδιά της οποίας η αίτηση απορρίφθηκε με αυτό το σκεπτικό οδηγήθηκε εκτός του καταυλισμού στη Χίο, με διορία 15 ημερών για να εγκαταλείψει τη χώρα. Μέσα στην πανδημία και το χειμώνα. Καθώς ο ΠΑΑΥΠΑ της έχει πάψει να ισχύει, χρειάστηκε η παρέμβαση οργανώσεων για να βρει η γυναίκα νοσοκομείο να γεννήσει», λέει ο κ. Οικονόμου.

Τί θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά εφόσον η Κοινή Δήλωση ΕΕ – Τουρκίας προβλέπει αυτή τη διαδικασία; Η δικηγόρος και εκπρόσωπος των θέσεων του ΕΣΠ στη Λέσβο Ναταλία-Ραφαέλλα Καφκούτσου μας παραπέμπει στο νόμο 4636/2019, δηλαδή το νέο νόμο περί ασύλου που πέρασε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, στο άρθρο 86, παράγραφο 5: «Όταν η ως άνω τρίτη χώρα δεν επιτρέπει στον αιτούντα να εισέλθει στο έδαφός της, η αίτησή του εξετάζεται επί της ουσίας από τις Αρμόδιες Αρχές Απόφασης». Ακριβώς λοιπόν επειδή η Τουρκία δε δέχεται πίσω τους ανθρώπους αυτούς προκειμένου να εξετάσουν οι δικές της Αρχές τις αιτήσεις ασύλου τους, η Ελλάδα οφείλει να το κάνει η ίδια.

Προκύπτει λοιπόν το συμπέρασμα ότι η χώρα παραβιάζει τους ίδιους της τους νόμους. «Έχει γίνει παρέμβαση του συνηγόρου του Πολίτη στην οποία λέει ότι εφόσον η Τουρκία δε δέχεται επανεισδοχές, η απέλασή τους δεν μπορεί να εφαρμοστεί κι άρα πρέπει να καταγραφούν τα μεταγενέστερα αιτήματα όσων το επιθυμούν και να αποκτήσουν εκ νέου πρόσβαση στις συνθήκες υποδοχής», μας λέει η δικηγόρος.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Γιατί λοιπόν η κυβέρνηση δεν εφαρμόζει την πρόβλεψη που η ίδια έχει ψηφίσει, εγκλωβίζοντας και δυσκολεύοντας αφόρητα τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων, εν προκειμένω Σύρων; Σε πρόσφατη έκθεσή του μαζί με την Oxfam, το ΕΣΠ υποστηρίζει πως η πρακτική αυτή είναι προϊόν πολιτικής απόφασης που στοχεύει «στο να αρνηθεί στους πρόσφυγες προστασία στην Ευρώπη, μετακυλίοντας τις υποχρεώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε τρίτες χώρες».

Στην ίδια έκθεση οι οργανώσεις αναφέρουν πως οι απορριπτικές αυτές αποφάσεις «επικαλούνται σχεδόν ταυτόσημους λόγους απόρριψης, βασισμένες σε μια φόρμα – πρότυπο». «Ακόμα και προσωπικά δεδομένα των αιτούντων αναγράφονται λανθασμένα στις αποφάσεις, δίνοντας την εντύπωση ότι έχουν αντιγραφεί από άλλες. Γίνεται σαφές από τα παραπάνω ότι οι αποφάσεις αυτές στερούνται εξατομικευμένης εξέτασης, αντιθέτως υπαγορεύονται από τη θέληση της ΕΕ να εφαρμόσει την Κοινή Δήλωση με την Τουρκία με κάθε κόστος, ακόμα και σε χρονικό διάστημα κατά το οποίο η Τουρκία δε δέχεται πίσω αυτούς τους πρόσφυγες», τονίζουν.

«Πρέπει να σημειωθεί ότι η τεκμηρίωση της παρεχόμενης από την Τουρκία ασφάλειας γίνεται με
εκθέσεις και έγγραφα του 2016, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη αλλαγές που έχουν συμβεί στη γείτονα έκτοτε», τονίζει ο Σπύρος Βλαντ Οικονόμου.

Κράτηση έως και 36 μήνες χωρίς αδίκημα!

Ο νόμος 4636/2019, σε μια σαφώς λιγότερο ανθρωπιστική από την παραπάνω διάταξη, προβλέπει ότι αιτούντες άσυλο μπορούν να κρατούνται έως και 18 μήνες, με ανανεούμενες από την Αστυνομία παρατάσεις των 50 ημερών, για όσο χρόνο πάρει η εξέταση της αίτησής τους. Η πρόβλεψη αυτή μάλιστα φαίνεται πως βρίσκει ήδη εφαρμογή στην Κω από τον Ιανουάριο του 2020, όπως μας μεταφέρουν οι άνθρωποι του ΕΣΠ.

«Κάθε ανανέωση του 50ήμερου πρέπει να γίνεται με αιτιολογημένη απόφαση του τοπικού αστυνομικού διευθυντή, όμως σε πάρα πολλές περιπτώσεις η Αστυνομία δεν μπαίνει στον κόπο να εκδώσει τέτοιες αποφάσεις ή τις εκδίδει μαζικά σε ύστερο χρόνο. Κι αν η αίτηση ενός ανθρώπου που έχει κρατηθεί ήδη ικανό χρονικό διάστημα απορριφθεί, ξεκινά η νέα περίοδος κράτησής του, με ορίζοντα, θεωρητικά, την απέλασή του, η οποία μπορεί επίσης να επιμηκυνθεί έως τους 18 μήνες. Έτσι ένας άνθρωπος μπορεί να βρεθεί κρατούμενος έως και 3 χρόνια, ακόμα και χωρίς να έχει κριθεί ότι αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια τάξη», εξηγεί η κα. Καφκούτσου.

Γίνεται σαφές πως η Ελλάδα σε συνεργασία ή με την ανοχή της ΕΕ, έχει δημιουργήσει ένα νομικό πλαίσιο που όχι μόνο μπορεί νόμιμα να στερήσει τη διεθνή προστασία από ανθρώπους που τη δικαιούνται, επικαλούμενη την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα, αλλά να στερήσει την ελευθερία στους ανθρώπους αυτούς ως και για 36 μήνες, χωρίς αυτοί να έχουν διαπράξει το παραμικρό αδίκημα.

Το θέμα στο Ευρωκοινοβούλιο

Ερώτηση προς το Ευρωκοινοβούλιο πάνω στο θέμα έθεσε την 1η Φεβρουαρίου ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Έρικ Μάρκαρντ, στην οποία αναφέρει: «Αυτό έχει δημιουργήσει μια κατάσταση με πρόσφυγες «στο κενό». Ταυτόχρονα δεν έχουν πλέον πρόσβαση σε υλικά συνθηκών υποδοχής και ζουν μέσα σε περιβάλλον ανασφάλειας ενώ στην Ελλάδα έχουν επιβληθεί αυστηροί περιορισμοί στο πλαίσιο του δεύτερου κύματος της πανδημίας».

Στη συνέχεια ο Γερμανός ευρωβουλευτής θέτει τα εξής ερωτήματα:

• Είναι αυτή η πρακτική συμβατή με το άρθρο 38(4) της Οδηγίας 2013/32 της ΕΕ;
• Είναι αυτή η πρακτική συμβατή με τα άρθρα 13 και 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, όπως επίσης και με τα άρθρα 4 και 18 της Ευρωπαϊκής Χάρτας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων;
• Η μετακίνηση αυτών των ανθρώπων και ο αποκλεισμός τους από υλικά συνθηκών υποδοχής είναι συμβατά με το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το άρθρο 4 της Ευρωπαϊκής Χάρτας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων;