H απάντηση του Ανταμ Σίμτσεκ, καλλιτεχνικού διευθυντή της Documenta , στα δημοσιεύματα της τοπικής εφημερίδας του Κάσελ , που τον κατηγορούσαν πως το «άπλωμα» στην Αθήνα καταχρέωσε τη διοργάνωση με 7 εκατομμύρια επιπλέον, είναι περισσότερο ένα χαστούκι σε πολιτικούς και δημοσιογράφους της Γερμανίας, καθώς και μια ευκαιρία από ότι φαίνεται να διευκρινίσει ξανά τους καλλιτεχνικούς και πολιτικούς στόχους της έκθεσης. Το γραφείο τύπου της Documenta 14 δημοσιεύει και τον  απολογισμό δηλώνοντας με υπερηφάνεια πως «Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο επισκέπτες (Το 65% των επισκεπτών ήταν από τη Γερμανία και το υπόλοιπο 35% από 76 χώρες απ’ όλο τον κόσμο)  είδαν την έκθεση στις δύο πόλεις κατά τη διάρκεια των 163 ημερών, γεγονός που καθιστά την documenta 14 την έκθεση σύγχρονης τέχνης με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα όλων των εποχών.»

Ads

«Ο διευθυντής της documenta 14, Ανταμ Σίμτσεκ έφερε τη διεθνώς διάσημη έκθεση στο χείλος της χρεοκοπίας, δεδομένου του ότι η documenta πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά υπερβαίνοντας το budjet» της, έγραφε το άρθρο του artnet news,  χρεώνοντας τη ρίζα του προβλήματος της documenta 14 στην Αθήνα που μοιράστηκε για πρώτη φορά τη διοργάνωση με τη γενέτειρα πόλη της, το Κάσελ.

Σε μια δήλωση μάλιστα , που δημοσιεύτηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του Δημαρχείου της πόλης του Κάσελ, ο δήμαρχος και το ΔΣ της εταιρείας που έχει αναλάβει την περίφημη έκθεση επιβεβαίωσε ότι η διοργάνωση αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα, καθώς επίσης και το ότι η πόλη του Κάσελ και το κρατίδιο της Εσσης «εγγυήθηκαν το ότι θα υπάρχει ρευστότητα» – χωρίς, όμως, να αναφέρονται ποσά δανείου.

«Τα χρηματικά ποσά που εισρέουν στην πόλη κατά τη διοργάνωση της documenta υπερβαίνουν κατά πολύ τα ποσά που ο Δήμος και η Περιφέρεια δαπανούν για την έκθεση.» Απαντά ο Σίμτσεκ.

Ads

Σε σχέση με την επιλογή να απλωθεί η Documenta και στην Αθήνα, ο  Σίμτσεκ και η ομάδα του απαντούν πως όλα ήταν προ συμφωνημένα: «Η ιδέα του για τις δύο έδρες, σε Αθήνα και Κάσελ, επικοινωνήθηκε με σαφήνεια σε όλους τους αρμόδιους εκείνη την εποχή, δηλαδή όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, το Εποπτικό Συμβούλιο της documenta gGmbH και τη διεθνή επιτροπή επιλογής. Αφότου διορίστηκε Καλλιτεχνικός Διευθυντής, όλοι αυτοί οι φορείς εξέφραζαν διαρκώς τη στήριξή τους στο πρότζεκτ και σε όλα τα βήματα στη διάρκεια αυτής της διφυούς documenta 14. Μάλιστα, αυτό ακριβώς το πρότζεκτ με τις εγγενείς και προβλέψιμες προκλήσεις ήταν το στοιχείο που έπεισε την ανεξάρτητη επιτροπή επιλογής να προτείνει τον Adam Szymczyk ως Καλλιτεχνικό Διευθυντή της documenta 14 τον Νοέμβριο του 2013. Οι συμμέτοχοι της documenta 14 χαιρέτησαν και ενέκριναν τον διορισμό του και δεσμεύτηκαν για την υλοποίηση του πρότζεκτ. Κατανόησαν εκείνη την εποχή ότι αυτή η σπουδαία διοργάνωση τέχνης δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στο να φέρνει τον κόσμο της τέχνης στο Κάσελ, αλλά όφειλε να εκτοπιστεί και να γίνει η ενσάρκωση της αλλαγής – προκειμένου να ανακαλύψει εκ νέου τις αρχές και τη νομιμοποίησή της – όπως είχε συμβεί σε κάποιες προηγούμενες εκθέσεις documenta.» γράφει η ανακοίνωση η οποία μιλάει επίσης για εσφαλμένη δημοσιογραφία.

Παρά τις δεσμεύσεις όμως, ο προϋπολογισμός δεν αναπροσαρμόστηκε σύμφωνα με τα νέα δεδομένα των δύο εδρών : «Δεν θεωρήθηκε ότι απαιτούνταν επιπλέον πόροι για να καλυφθεί το κόστος της έκθεσης σε δύο πόλεις για συνολικά 163 ημέρες – ενώ η έκθεση υπερέβαινε οποιαδήποτε προηγούμενη διοργάνωση της documenta κατά μία ολόκληρη πόλη και 63 μέρες.» σημειώνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής.

Ο ίδιος και η ομάδα, νιώθοντας την ανάγκη να διαφυλάξουν όπως λένε, από πολιτικά συμφέροντα την ανεξαρτησία της documenta, καταγγέλλουν με αφορμή το γεγονός «.. τους πολιτικούς που επέτειναν την αναστάτωση στα μέσα ενημέρωσης διαδίδοντας μια εικόνα επικείμενης πτώχευσης της documenta και ταυτόχρονα παρουσιάστηκαν ως «σωτήρες» μιας κρίσης την οποία οι ίδιοι επέτρεψαν να εξελιχθεί.»

Συνδέουν μάλιστα την επίθεση αυτή από τον πολιτικό και δημοσιογραφικό κόσμο της Γερμανίας με τις επικείμενες εκλογές:

«Την τελευταία εβδομάδα, μόλις λίγες μέρες πριν από τις ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία, η documenta 14 αποτέλεσε στόχο για μια βίαιη επίθεση από τα μέσα ενημέρωσης στην πόλη του Κάσελ. … Η Annette Kulenkampff, Διευθύνουσα Σύμβουλος της documenta gGmbH, και ο Adam Szymczyk, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της documenta 14, κατηγορήθηκαν ότι οδήγησαν την documenta στα πρόθυρα χρεοκοπίας και συκοφαντήθηκαν δημοσίως ως κλέφτες και θεσμικοί εγκληματίες. Δεν μαθαίνεις αν δεν μοιραστείς. Μάθαμε από την Αθήνα γιατί μοιραστήκαμε τις πολιτικές συνθήκες με τις οποίες η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός παρουσιάζονται στην Ευρώπη. Τελικά στο Κάσελ, δύο μήνες μετά τη λήξη της έκθεσης στην Αθήνα, η documenta 14 αφομοιώνει πλήρως την αθηναϊκή συνθήκη, δεχόμενη την απόρριψη και την πολιτική τιμωρία, όπως ακριβώς η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Παραδόξως, εσωτερικεύοντας τις αντιφάσεις του εκτοπισμού, το πρότζεκτ μόλις τώρα αρχίζει να μας διδάσκει τις νέες κατευθύνσεις στις οποίες πρέπει να κινηθούμε για να επινοήσουμε νέους ανυπάκουους θεσμούς.»

Στοιχεία από τον απολογισμό

  • Κατά τις εκατό ημέρες της documenta 14 στο Κάσελ, 891.500 άνθρωποι επισκέφτηκαν τους εκθεσιακούς χώρους,
  • Στην Αθήνα η documenta 14 δέχθηκε περισσότερες από 339.000 επισκέψεις σε 47 εκθεσιακούς χώρους, γεγονός που την κατέστησε την έκθεση σύγχρονης τέχνης σε πολλαπλούς χώρους με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην ιστορία της Ελλάδας.
  • Στην Αθήνα την documenta 14 επισκέφτηκαν περισσότεροι από 2.200 εκπρόσωποι των μέσων ενημέρωσης. 5.750 επαγγελματίες ταξίδεψαν στην Αθήνα για να επισκεφτούν την documenta 14 κατά τις ημέρες προεπισκόπησης και στη διάρκεια της έκθεσης και 2.500 μαθητές επισκέφτηκαν την έκθεση στην Αθήνα.
  • 700.000 ακροατές συντονίστηκαν με το ραδιοφωνικό πρόγραμμα Every Time A Ear di Soun στο διαδίκτυο. Το πρόγραμμα, μια συνεργασία της documenta 14 με το Deutschlandfunk Kultur, μεταδιδόταν καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης. Εννέα ραδιοφωνικοί σταθμοί στην Ελλάδα, στο Καμερούν, στην Κολομβία, στον Λίβανο, στη Βραζιλία, στην Ινδονησία, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Γερμανία συνέθεσαν μια διεθνή έκθεση τέχνης στα ερτζιανά.
  • 119.000 χιλιάδες επισκέπτες έκαναν μια περιήγηση με κάποιο από τα μέλη του Χορού. Μονοπάτια, διαδρομές και δρομάκια μπλέκονταν και τέμνονταν καθώς οι επισκέπτες ακολουθούσαν τα ίχνη περιπατητικών διανοητών ως σημείο εκκίνησης για να αναστοχαστούν σχετικά με την πράξη της βάδισης.

Η Βουλή των Σωμάτων, το Πρόγραμμα Δημόσιων Δράσεων της documenta 14, προέκυψε από την εμπειρία του λεγόμενου «θερμού καλοκαιριού της μετανάστευσης» στην Ευρώπη, το οποίο αποκάλυψε την αποτυχία όχι μόνο των θεσμών της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας αλλά και της ηθικής πρακτικής της φιλοξενίας. Το Κοινοβούλιο ήταν ένα ερείπιο. Το πραγματικό Κοινοβούλιο ήταν στους δρόμους, το αποτελούσαν μη αντιπροσωπευόμενα και μη καταγεγραμμένα σώματα που αντιστέκονταν στα μέτρα λιτότητας και στις ξενοφοβικές πολιτικές.