Μια από τις μεγαλύτερες παθογένειες του ΕΣΥ είναι η αδιαφάνεια που υπάρχει στις διάφορες λίστες αναμονής, κυρίως για χειρουργικές επεμβάσεις. Η σειρά προτεραιότητας ουσιαστικά καταρτίζεται κυρίως από τον ίδιο τον χειρουργό που δέχεται το περιστατικό χωρίς κάποιο ουσιαστικό εξωτερικό έλεγχο. Σε έναν ιδανικό κόσμο, αυτή θα καταρτιζόταν κυρίως με κριτήρια κλινικής σημαντικότητας, χρόνου προϋπάρχουσας αναμονής κάποιου και ούτω καθ’ εξής.

Δυστυχώς όμως στην Ελλάδα έχει καθιερωθεί μια διαρκής αδιαφάνεια η οποία οδηγεί σε διάφορα μη ευχάριστα φαινόμενα. Σημαντικότερο όλων το φακελάκι.

Δύο είναι όμως οι κύριοι πυλώνες του προβλήματος, οι οποίοι θα πρέπει να αναλυθούν πριν προταθεί η οποιαδήποτε λύση. Ο πρώτος και σημαντικότερος είναι το σύστημα το ίδιο. Οι δικλείδες ασφαλείας που προσφέρει, οι επίσημες διαδικασίες ιεράρχησης των περιστατικών, η διασφάλιση της ποιότητας, η κοινωνική συμμετοχή. Ο δεύτερος πυλώνας έχει να κάνει δυστυχώς με τους υλικούς όρους αμοιβής των εμπλεκομένων κυρίως, και του συστήματος δευτερευόντως.

Οι χαμηλές αμοιβές των γιατρών του ΕΣΥ, μαζί με την απουσία κοινωνικού ελέγχου συντηρούν το φακελάκι. Για να αντιμετωπισθεί λοιπόν το πρόβλημα πρέπει να βρεθούν οι υλικοί εκείνοι όροι που θα βελτιώσουν τις αμοιβές των ιατρών του ΕΣΥ. Ξεκινώντας από την αφετηρία ενός αποκλειστικά δημόσιου συστήματος υγείας, η λογική λύση θα ήταν η αύξηση των αμοιβών εντός μισθολογίου. Δυστυχώς όμως η γενικότερη οικονομική κατάσταση δεν το επιτρέπει. Ποια θα μπορούσε να ήταν η απάντηση στο ερώτημα; Είτε η κατάργηση της αποκλειστικής απασχόλησης (πράγμα που συμβαίνει σε πολλές χώρες της Ε.Ε.) είτε η ανανέωση του θεσμού των απογευματινών ιατρείων. Θα επέλεγα το δεύτερο.

Μια ανανέωση του θεσμού των απογευματινών ιατρείων με καινούρια τιμολόγηση και πληρωμές από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, θα προσέφερε μια κάποια λύση στο θέμα των αμοιβών και θα μπορούσε να αυξήσει τα έσοδα των δημοσίων νοσοκομείων. Τα παραπάνω βέβαια αποτελούν πράγματα που απλά θα μπορούσαν να διευκολύνουν την κατάσταση. Η κύρια και ουσιαστική αλλαγή που θα επιτρέψει τη λειτουργία της λίστας αναμονής είναι ο κοινωνικός έλεγχος.

Θα πρέπει να θεσπιστούν «γραφεία λίστας αναμονής» στα νοσοκομεία και τις ΔΥΠΕ τα οποία θα επιβλέπουν τις λίστες, θα θεσπίζουν στόχους και θα επιβάλουν κυρώσεις. Στα γραφεία αυτά πέρα από τη συμμετοχή εκπροσώπων των κλινικών, της διοίκησης του νοσοκομείου  και της ΔΥΠΕ, θα πρέπει να θεσπιστεί και η συμμετοχή  εκπροσώπων είτε κοινωνικών φορέων είτε συλλόγων ασθενών. Νοσοκομεία και κλινικές που δεν θα πετυχαίνουν τους στόχους θα έχουν οικονομικές ή πειθαρχικές κυρώσεις.  

Οι παραπάνω στόχοι θα έχουν να κάνουν με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα από την διάγνωση της νόσου μέχρι το χειρουργείο και όχι με χρηματοοικονομικά κριτήρια. Κανένας καρκινοπαθής δεν θα πρέπει να περιμένει πάνω από 2-3 εβδομάδες εάν δεν συντρέχουν άλλοι κλινικοί λόγοι.

Το παράλληλο πρόγραμμα της κυβέρνησης είναι μια θαυμάσια ευκαιρία για να αλλάξει μια κατάσταση η οποία τόσα χρόνια βόλευε πολλούς να παραμένει η ίδια. Δεν εξυπηρετούσε όμως την κοινωνία. Ο κοινωνικός έλεγχος μπορεί να γίνει ο καταλύτης για αυτό. Ας μην μείνει στα χαρτιά.

* Ο Κωνσταντίνος Χαλκιάς είναι γενικός χειρουργός, μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου Χειρουργών του Εδιμβούργου