Στη δημοσιότητα δόθηκαν από το υπουργείο Παιδείας τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, μάθημα με οποίο άνοιξε σήμερα η αυλαία των Πανελλαδικών Εξετάσεων για τους υποψηφίους των Γενικών Λυκείων.

Τη σχέση τους με την ανάγνωση βιβλίων και τον ρόλο της στη γενικότερη διαχείριση του προσωπικού τους χρόνου, κλήθηκαν σήμερα να αναπτύξουν οι υποψήφιοι των Πανελλαδικών Εξετάσεων, εξεταζόμενοι στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας.

Το θέμα της φιλαναγνωσίας δεν ήταν από τα αναμενόμενα, ενώ η σύνταξη του θέματος Δ ήταν κάπως ασαφής, όπως ανέφερε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αναστασία Βρεττού, φιλόλογος, καθηγήτρια στο Κοινωνικό Φροντιστήριο του Αγίου Δημητρίου. «Ήταν αρκετά απαιτητικό και δύσκολο, για αυτή τη γενιά, καθώς λίγα παιδιά ασχολούνται με τη λογοτεχνία», σημείωσε η κ. Βρεττού και πρόσθεσε ότι θα υπάρξει δυσκολία συσχέτισης της ανάγνωσης βιβλίων και του προσωπικού χρόνου, αλλά και της χρήσης του κατάλληλου επικοινωνιακού πλαισίου, με το οποίο θα πρέπει να δομήσουν το κείμενό τους.

Σημειώνεται, ότι το κείμενο που θα πρέπει να αναπτύξουν μέσα σε 350 λέξεις το πολύ, θα πρέπει να αντανακλά την προσωπική τους εμπειρία και να έχει τη μορφή κειμένου του οποίου θα γινόταν ανάρτηση στο ιστολόγιο του σχολείου τους.

Επιπλέον, το θέμα της έκθεσης, αλλά και οι ερωτήσεις στις οποίες κλήθηκαν να απαντήσουν οι υποψήφιοι βασίστηκαν σε τρία κείμενα. Το πρώτο, ήταν ένα διασκευασμένο κείμενο του συγγραέα Θεόδωρου Γρηγοριάδη που έχει δημοσιευθεί στον ημερήσιο Τύπο. Το δεύτερο ήταν ένα δοκίμιο του συγγραφέα, μεταφραστή και εκδότη Κώστα Ε. Τσιρόπουλου, το κείμενο «Γράφειν», που ανήκει στη συλλογή δοκιμίων «Η Μόνωση ως Συνομιλία» (2003). Το τρίτο ήταν ποίημα του Τίτου Πατρίκιου από τη συλλογή «Σε βρίσκει η ποίηση» (2012).

Όπως ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Βρεττού, τα θέματα Α, Β και Γ ήταν σαφή και αναμενόμενα και λογικά δεν θα δυσκολέψουν τους υποψηφίους.

Στους υποψήφιους που εξετάστηκαν με το παλαιό σύστημα δόθηκε άρθρο του συγγραφέα Αλέξη Σταμάτη με τίτλο «Ανάγνωση: η προσωπική τέχνη».

Τα θέματα με το νέο σύστημα:

Απαντήσεις θεμάτων από το Alfa Vita και το Φροντιστήριο Ορόσημο
Απαντήσεις θεμάτων νεοελληνικής γλώσσας ενιαίου Λυκείου 2020

Α1 

Κατά τον συγγραφέα η τέχνη του διαβάσματος συνιστά αυτόβουλη ενέργεια . Επίσης ,αποτελούσε ευεργετική ενασχόλησή του σε περιόδους εφηβικών ασθενειών και δεν την πραγματοποιούσε με σκοπό την αυτοπροβολή του. Επιπλέον, η ανάγνωση τού προκαλούσε   την αγωνία της ολοκλήρωσης ενός βιβλίου ,αισθήματα στοργής, αυτοπεποίθησης και νοητής επικοινωνίας με τους συγγραφείς. Ο συγγραφέας καταλήγει στο γεγονός ότι η λογοτεχνία  αναπτερώνει ψυχικά, παρέχοντάς θάρρος στον αναγνώστη
 
Β1
 
Α. Λ (προσωπικά το θεωρώ μία δημιουργική ενασχόληση)
 
Β.Λ (οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας)
Γ.Λ (Το το γράφειν συνειδητό ή όχι ωραία…καταβάλλει)
Δ.Λ (μέσα στην ιστορία του κόσμου…γράφουν)
Ε.Σ (και να η θαυματουργη ιαση της λογοτεχνίας. Τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρευουν την ψυχή, κείμενο 1/αποτελεί την έσχατη ακραία παρηγοριά για τη θνητότητα…καταβάλλει, κείμενο 2)

Β2. α
ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ:
-το θυμάμαι ακόμα: Χρησιμοποιείται η παύλα για να προσδοθεί έμφαση στη μεγάλη προσπάθεια του συγγραφέα να αναγνώσει ένα λογοτεχνικό βιβλίο
-τι ειρωνεία! : με τη χρήση του θαυμαστικού εκφράζεται η έκπληξή του για το ότι μπορεί ακόμα να εξασφαλίζει χρόνο για ανάγνωση
ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ:
–γιατρεύουν την ψυχή: με τη χρήση της μεταφοράς, εκφράζεται με παραστατικότητα ότι η λογοτεχνία ασκεί θετική επιρροή στον ψυχισμό του αναγνώστη.
–κανένα ιός δεν θα τη μεταλλάξει: με τη χρήση της μεταφοράς, εκφράζεται ότι η αξία της λογοτεχνικής ανάγνωσης είναι διαχρονική και αδιάβλητη

Β2. β.
Χρησιμοποιείται ρητορικό ερώτημα, με σκοπό να ευαισθητοποιηθεί και να προβληματιστεί ο αναγνώστης του κειμένου σχετικά με την επιμονή των συγγραφέων προς το έργο τους. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο προσδίδονται αμεσότητα, ζωντάνια και παραστατικότητα.
 
Β3.Οι άνθρωποι που κατορθώνουν τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο να επιτύχουν τους στόχους τους, μέσω της συγγραφής, αποκτούν μια θέση στην αιωνιότητα, υπερνικώντας την πάροδο του χρόνου. Ομοίως, και στον τομέα των επιστημών , των τεχνών και της θρησκείας, οι ικανοί έχουν κατορθώσει να αφήσουν ανεξίτηλο το στίγμα τους, αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα τους γνωρίσματα, μέσω της μονιμότητας που παρέχει ο γραπτός λόγος.

Γ. Το θέμα του ποιήματος η διασταύρωση/σχέση της ζωής με την ποίηση. Για να αποτυπωθεί το θέμα αυτό , χρησιμοποιούνται σχήματα λόγου, όπως επαναλήψεις (για πράγματα), για να προσδοθεί έμφαση. Ειδικότερα, η ποίηση  εμφανίζεται, για να απαντηθούν απορίες, για να ερμηνευθούν γεγονότα που προκαλούν έκπληξη, για να εξηγηθούν το εφήμερο ,το παρωχημένο και οι αδυναμίες για επίτευξη στόχων. Ακόμα, η ποίηση συνδέεται με τα βιώματα του ανθρώπου, είτε επιτυχή είτε ανεπιτυχή αλλά και την απόρριψη των ευθυνών του. Ακόμα, αξιοποιούνται μεταφορές (πράγματα που σάπισαν, ονειρεύτηκες) ώστε να αποκτήσει παραστατικότητα, ζωντάνια και αισθητικά απόλαυση το κείμενο. Επίσης, χρησιμοποιείται το β ενικό πρόσωπο (αναρωτιέσαι, αντικρίζεις κ.α.) προσδίδοντας αμεσότητα , ζωντάνια και οικειότητα. Τέλος, αξιοποιείται η χρήση αποσιωπητικών (και κάποτε, μία στις χίλιες, πραγματώθηκαν…) , ώστε να αναπτυχθεί ο προβληματισμός του αναγνώστη.
Προσωπικά, εκτιμώ σε πολύ μεγάλο βαθμό την ποίηση, για τον λόγο ότι μου προσφέρει πολύτιμες γνώσεις που βελτιώνουν τον τρόπο με τον οποίο σκέπτομαι για ζητήματα που με απασχολούν. Ακόμα, η ποίηση είναι για εμένα μία πηγή από την οποία αντλώ ηθικές αξίες αλλά και με αποφορτίζει από το άγχος της καθημερινότητας.Για αυτό, έχω μαζί της όσο το δυνατόν συχνότερη επαφή.

Δ.
ΕΓΩ ΚΑΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το βιβλίο έχει αξία η οποία είναι πραγματικά πολύτιμη για τη ζωή του ανθρώπου. Επίσης, η κυκλοφορία των βιβλίων στη σύγχρονη εποχή έχει εξαπλωθεί και υπάρχουν βιβλία κάθε είδους. Η προσωπική μου σχέση με το βιβλίο χαρακτηρίζεται από αγάπη για αυτό.

Α΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Αρχικά, το βιβλίο αποτελεί όργανο το οποίο αποτυπώνει την ανθρώπινη σκέψη και διαδίδει τη γνώση ακόμα και στις επόμενες γενιές. Με αυτόν τον τρόπο, έχει βελτιωθεί αρκετά η κριτική μου ικανότητα , ώστε λαμβάνω συχνά αποφάσεις που είναι ωφέλιμες για τη ζωή μου.
Επίσης, η ανάγνωση βιβλίων είναι ωφέλιμη, για τον λόγο ότι κατά τη διάρκειά της, απομακρύνομαι από τις υποχρεώσεις της καθημερινότητάς μου και το απολαμβάνω. Με αυτόν τον τρόπο, αποκτώ αισιοδοξία, ώστε να ανταποκριθώ με επιτυχία στα καθήκοντά μου.
Επίσης, εκτιμώ σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανάγνωση βιβλίων, διότι οι σπουδαίοι συγγραφείς παρέχουν στους αναγνώστες σπουδαία ηθικά διδάγματα. Πιο συγκεκριμένα, διαδίδουν τα ανθρωπιστικά  ιδανικά, όπως ο σεβασμός μεταξύ των ανθρώπων, γεγονός που έχει διαδραματίσει ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου.

ΜΕΤΑΒΑΣΗ: Επίσης, η ανάγνωση βιβλίων έχει για εμένα έναν ιδιαίτερο αλλά αντιφατικό ρόλο σχετικά με τη διαχείριση του ελεύθερου χρόνου μου.

Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ:

Είναι ανάγκη να σημειώσω ότι η καθημερινή μου ζωή χαρακτηρίζεται από πολλές υποχρεώσεις. Πιο συγκεκριμένα, όντας μαθητής με αυξημένα καθήκοντα, έχω αναγκαστεί συχνά να αποχωριστώ αυτήν την αγαπημένη μου δραστηριότητα, ώστε να αφιερώσω πολύ χρόνο στη μελέτη των μαθημάτων μου.
Ωστόσο, το βιβλίο με έχει ωθήσει στο να περιορίσω σε πολύ μεγάλο βαθμό τον χρόνο που αφιερώνουν πολλά άτομα της ηλικίας μου σε δραστηριότητες οι οποίες δεν είναι τόσο ωφέλιμες, όπως η υπερβολική παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών με ανούσιο περιεχόμενο.

Ακόμα, προσπαθώ όσο το δυνατόν πιο πολύ να αξιοποιώ τις ευκαιρίες που μου παρέχονται , ώστε να ασχοληθώ με το βιβλίο. Για αυτόν τον λόγο, σε περιόδους κατά τις οποίες τα σχολικά μου καθήκοντα παύουν, όπως σε περιόδους διακοπών, ασχολούμαι με την ανάγνωση.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Κλείνοντας, εκτιμώ πολύ το βιβλίο, παρόλο που η σχέση μου με αυτό θα μπορούσε να είναι πιο ισχυρή. Επομένως, ελπίζω όλοι να ασχοληθούμε με το βιβλίο, διότι με αυτόν τον τρόπο θα ωφεληθούμε σε ποικίλα επίπεδα.

Τα θέματα με το παλιό σύστημα:

Απαντήσεις θεμάτων από το Alfa Vita και το Φροντιστήριο Ορόσημο

Α1.
Το κείμενο πραγματεύεται την ανάγνωση. (Θέμα του κειμένου) Αρχικά, τονίζεται ότι ανάγνωση διαμορφώνει την προσωπικότητα και συμβάλλει στην αυτογνωσία (1^η).  Στη συνέχεια, επισημαίνεται ότι αίτιο της ανάγνωσης είναι η ερμηνεία του κόσμου και η κοινοποίησή της (2^η), αλλά οι πιο πολλοί σύγχρονοι άνθρωποι θεωρούν την ανάγνωση ατομική δραστηριότητα. (3^η) Ακόμα, σημειώνεται ότι η ανάγνωση στη σύγχρονη εποχή έχει καταστεί χαμηλόφωνη λόγω των τεχνολογιών κειμένου. (4^η) Επίσης, αναφέρεται ότι ο αναγνώστης διαμορφώνει τη σκέψη του μέσω της σκέψης άλλου ανθρώπου , ερμηνεύει το κείμενο με τον δικό του τρόπο(5^η) και μπορεί να διαβάζει οποτεδήποτε.(6^η) Τέλος, υπογραμμίζεται ότι οι ικανοποιητικότερες περιπτώσεις ανάγνωσης είναι ,όταν ο αναγνώστης ταυτίζεται με το κείμενο (7^η)

B1.
α .Σ
β. Σ
γ. Σ
δ. Λ
ε. Λ

Β2. α
i. Σύγκριση-αντίθεση (Για αιώνες, οι Ευρωπαίοι που μπορούσαν να διαβάσουν, το έκαναν δυνατά. Οι αρχαίοι Έλληνες διάβαζαν τα κείμενά τους φωναχτά. Το ίδιο συνέβαινε και με τους μοναχούς της σκοτεινής εποχής της Ευρώπης. Αλλά μέχρι τον 17ο αιώνα, η κοινωνία της ανάγνωσης στην Ευρώπη είχε αλλάξει δραστικά)
ii.Παραδείγματα (Οι τεχνολογίες κειμένου, όπως ο κινητός τύπος, και η άνοδος της λαϊκής γραφής)
iii)Αίτιο-αποτέλεσμα (Οι τεχνολογίες κειμένου, όπως ο κινητός τύπος, και η άνοδος της λαϊκής γραφής βοήθησαν στην προώθηση της πρακτικής που αγαπάμε σήμερα: διαβάζουμε λέξεις, χωρίς να τις εκφέρουμε φωναχτά, επιτρέποντας σε αυτές να οικοδομήσουν σιωπηλά έναν διαφορετικό κόσμο στον νου μας)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αν και ζητούνται δύο τρόποι ανάπτυξης, ενδεικτικά παραθέσαμε τρεις.

Β2. β
β ενικό: να σκέφτεσαι=>οικειότητα, αμεσότητα
α πληθυντικό: γινόμαστε=> καθολικότητα, ένταξη του πομπού στο ίδιο σύνολο με τους δέκτες, ώστε να αναπτυχθούν αισθήματα συλλογικότητας
ά ενικό (κατάλαβα):έκφραση προσωπικών βιωμάτων, ύφος εξομολογητικό, αμεσότητα

Β3. α
Και στις δύο περιπτώσεις , η λειτουργία της γλώσσας είναι συνυποδηλωτική.
ρίχτηκα με τα μούτρα: αφοσιώθηκα
έπεφτε στα χέρια μου: έβρισκα

Β3. β
σφυρηλατεί: διαμορφώνει, μορφοποιεί, σχηματίζει
εναλλακτική: διαφορετική
προώθηση: προαγωγή
μεγεθύνει: μεγαλοποιεί, διευρύνει

Β4. α
για την κατανόηση του κόσμου και το μοίρασμα αυτής της εμπειρίας/
Το ύφος καθίσταται πιο επίσημο, τυπικό και ουδέτερο. Επίσης, προσδίδεται έμφαση στο αφηρημένο και διαχρονικό.

Β4. β
1. -ένας άνθρωπος με ένα βιβλίο- : επεξήγηση
2. «Ένας αναγνώστης…μία.» : Παρατίθενται αυτούσια τα λόγια άλλου προσώπου.
«τέχνη» : σχήμα λόγου.

Γ1.
Αγαπητοί συμμαθητές και καθηγητές,
ΠΡΟΛΟΓΟΣ:Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη εκδήλωση από τη σχολική μας κοινότητα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου. Όπως είναι σε όλους μας γνωστό, η ποικιλία των ειδών βιβλίου είναι τεράστια σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα επιθυμούσα, αρχικά, να αναφερθώ στον ρόλο του βιβλίου σχετικά με τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των νέων.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ-Ά ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ:
Κατ’αρχάς, το βιβλίο αποτελεί μέσο το οποίο αποτυπώνει την ανθρώπινη σκέψη και διαδίδει πολλές γνώσεις που είναι πολύτιμες ακόμα και στις επόμενες γενιές. Επίσης, οι γνώσεις αυτές διασώζονται μέσω του γραπτού λόγου και με αυτόν τον τρόπο, αναβαθμίζεται σε μεγάλο βαθμό η κριτική ικανότητα των αναγνωστών του,με συνέπεια να λαμβάνουν συχνά αποφάσεις που είναι ωφέλιμες για τη ζωή τους.
Επιπλέον, το βιβλίο πολύ συχνά προβάλλει τα προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία. Αυτό, ωστόσο, δεν πραγματοποιείται με  σκοπό να αποθαρρυνθούν όσοι διαβάζουν τα βιβλία , αλλά να ευαισθητοποιηθούν. Επομένως, οι αναγνώστες θα κατανοήσουν τη σημαντικότητα των προβλημάτων αυτών και θα καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια , για να τα καταπολεμήσουν και να απαλλαγεί το κοινωνικό σύνολο από αυτά.
Ακόμα, μέσω της του βιβλίου προβάλλονται υγιή πρότυπα και ηθικές αξίες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για όλες τις γενιές, αλλά κυρίως για τους νέους, διότι αυτοί επηρεάζονται πολύ από την τέχνη και με αυτόν τον τρόπο ενστερνίζονται/ αποδέχονται τις υγιείς ηθικές αξίες και δομούν προσωπικότητα απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση και από συμπλέγματα εγωκεντρισμού. Αντιθέτως, διδάσκονται τον σεβασμό προς τον συνάνθρωπο.
Επιπροσθέτως, όταν ο νέος ασχολείται συστηματικά με την ανάγνωση βιβλίων παρατηρούνται θετικά αποτελέσματα σχετικά με τη χρήση της γλώσσας. Αυτό ισχύει, για τον λόγο ότι ο λόγος του βιβλίου χαρακτηρίζεται, από  ορθή και ελκυστική χρήση. Κατά συνέπεια, οι άνθρωποι από τη νεαρή τους ηλικία , οδηγούνται στο να επικοινωνούν αρμονικού με τους συνανθρώπους τους μέσω της γλώσσας.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ: Επιπλέον, αγαπητοί συμμαθητές και καθηγητές, για να ωθηθούν οι νέοι στην αναγνωστική εμπειρία, αρμόζει να πραγματοποιηθούν ορισμένες ενέργειες.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ-Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ:
Αρχικά, είναι αναγκαίο να αναπτυχθεί και να διαδοθεί η σφαιρική παιδεία. Με τον τρόπο αυτό ,οι μαθητές θα επικεντρωθούν στην απόκτηση σφαιρικών γνώσεων. Αναμφίβολα, το βιβλίο παρέχει τις γνώσεις αυτές με συνέπεια να αναπτύξουν αγάπη προς αυτό. Ένας εποικοδομητικός τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι η διεξαγωγή μαθητικών διαγωνισμών συγγραφής βιβλίων, ώστε να βελτιωθεί και η συγγραφική ικανότητα των παιδιών.
Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι για την ανάγνωση αλλά προπάντων για την εκτίμηση ενός αξιόλογου βιβλίου χρειάζεται να γράφεται με τρόπο ο οποίος είναι κατανοητός από την πλειονότητα των αναγνωστών. Με αυτόν τον τρόπο, οι αναγνώστες θα έρθουν πιο εύκολα σε επαφή με τα νοήματα των βιβλίων και θα συνειδητοποιήσουν την πολύτιμη αξία τους.
Εκτός των άλλων, καθίσταται απαραίτητο να προβάλλεται το βιβλίο από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης με τρόπο ο οποίος να απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου. Αυτό είναι ορθό να γίνεται, διότι τα Μέσα Ενημέρωσης και κυρίως η τηλεόραση ασκούν πολύ μεγάλη επιρροή στην βούληση των ανθρώπων. Με αυτόν τον τρόπο το βιβλίο θα αποκτηθεί από περισσότερους ανθρώπους.
Τέλος, αρμόζει να μειωθεί το ομολογουμένως υψηλό κόστος των βιβλίων. Με αυτόν τον τρόπο, σταδιακά θα αρχίσουν οι οικονομικά ασθενείς νέοι να εκτιμούν την αξία τους για την ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας και θα ασχολούνται περισσότερο με την ανάγνωση βιβλίων. Αυτό ισχύει, αφού οι νέοι όλων των οικονομικών τάξεων θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν βιβλία και να απολαύσουν τα αγαθά τους.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Κλείνοντας, αγαπητοί συμμαθητές και καθηγητές, ο ρόλος του βιβλίου στη διαμόρφωση του νεανικού χαρακτήρα είναι πολύτιμος , αλλά είναι απαραίτητες ορισμένες διαδικασίες , για να στραφούν οι νέοι σε αυτό. Επομένως, είναι ανάγκη να πραγματοποιηθούν αυτές, διότι θα ωφεληθεί η κοινωνία μας σε πολλά επίπεδα.

Μετά από τη σημερινή εξέταση, οι υποψήφιοι (που θα εξεταστούν και με το νέο και το παλαιό σύστημα), θα εξεταστούν την Τετάρτη, 17 Ιουνίου, στα Αρχαία Ελληνικά (Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών) και στα Μαθηματικά (Ομάδες Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής).

Για τους υποψηφίους των ΕΠΑΛ οι Πανελλαδικές Εξετάσεις θα ξεκινήσουν αύριο, Τρίτη 16 Ιουνίου, με το μάθημα των Νέων Ελληνικών (Γενικής Παιδείας).