Με ανοιχτές, κρίσιμες γκρίζες ζώνες και με εν δυνάμει πολιτικές νάρκες οδεύει προς ψήφιση, αύριο το βράδυ, στη Βουλή ο «έντιμος συμβιβασμός» για τους πλειστηριασμούς, ο οποίος σηματοδοτεί και την πρώτη μεγάλη μεταμνημονιακή δοκιμασία των κοινωνικών συμμαχιών της κυβέρνησης.

Η τελική συμφωνία για τους πλειστηριασμούς παρέχει αυτόματο δίχτυ προστασίας μόνον στους αυστηρά μη έχοντες, έχει ως ξεκάθαρο πρώτο στόχο τον απεγκλωβισμό των τραπεζών από τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια και την ουσιαστική επαναλειτουργία του τραπεζικού συστήματος και υιοθετεί, εν μέρει και υπό όρους, το αίτημα των πιστωτών για «άρση ασυλίας» των μπαταχτσήδων και παγίωση «νέας κουλτούρας πληρωμών».

Διαβάστε επίσης:

• Όλο το νομοσχέδιο για πρώτη κατοικία, 100 δόσεις, ισοδύναμα

  Ads

«Στόχος είναι ο μέσος όρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που σήμερα βρίσκεται στο 40%, να φθάσει στον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι 5% με 7%», ήταν το χαρακτηριστικό μήνυμα που έστειλε ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης, ενώ ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος τόνισε πως πρόκειται για βήματα απαραίτητα προκειμένου να επαναλειτουργήσει σωστά το τραπεζικό σύστημα.

Στην πράξη, όλα αυτά δίνουν ως μόνη βεβαιότητα την πλήρη και αυτόματη προστασία της πρώτης κατοικίας για το 25% των οφειλετών – δηλαδή, για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά με οικογενειακό εισόδημα έως 20.000 ευρώ και αντικειμενική αξία ακινήτου έως 170.000 ευρώ.

Στην κατηγορία της μεσαίας τάξης, των οικογενειών με εισόδημα έως 35.000 και αντικειμενική αξία ακινήτου έως 230.000, το «κλειδί» για το εάν θα γλιτώσουν ή όχι τους πλειστηριασμούς θα είναι η (εκτιμώμενη) εμπορική αξία του ακινήτου και το λεγόμενο «δυνητικό ενοίκιο», ενώ καθοριστικό ρόλο θα παίζει και στάση και πολιτική κάθε τράπεζας. Στην κατηγορία αυτή ανήκει το 35% των οφειλετών κι εδώ καταγράφονται και οι πλέον κρίσιμες γκρίζες ζώνες, οι οποίες εάν δεν αποσαφηνιστούν, εμπεριέχουν κίνδυνο νέου πλήγματος στην, ήδη εξουθενωμένη, μεσαία τάξη.

Η πρώτη, και καθοριστική, από αυτές τις γκρίζες ζώνες είναι ο ακριβής τρόπος και η βάση εκτίμησης της εμπορικής αξίας του ακινήτου. Οι δόσεις που θα κληθούν να καταβάλουν οι έχοντες μεσαία εισοδήματα θα υπολογίζονται με βάση την εμπορική αξία του ακινήτου και θα είναι ανάλογες με το «δυνητικό ενοίκιο» που θα πλήρωναν εάν νοίκιαζαν σπίτι στην ίδια περιοχή. Ωστόσο, παραμένει άγνωστο ποιοι, πώς και με πάνω σε ποια στοιχεία θα κάνουν την αποτίμηση της εμπορικής αξίας και του «δυνητικού ενοικίου». Ο υπουργός Οικονομίας δήλωσε ότι το έργο αυτό θα το αναλάβουν ανεξάρτητοι εκτιμητές, όμως πρόκειται για ένα εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο, με δεδομένη την παγωμένη – έως ανύπαρκτη – αγορά ακινήτων και την απουσία αξιόπιστων συγκριτικών στοιχείων.

Θολό σημείο είναι επίσης και τα στοιχεία, με βάση τα οποία θα χαρακτηρίζεται κάποιος ως «συστηματικός» οφειλέτης και θα εξαιρείται από το καθεστώς προστασίας, ακόμη κι εάν πληροί τα εισοδηματικά και αντικειμενικά κριτήρια. Επ’ αυτού, το οικονομικό επιτελείο ζήτησε, ως δικλείδα ασφαλείας, από τις τράπεζες να ενισχυθεί υπέρ του δανειολήπτη ο τραπεζικός κώδικας δεοντολογίας, ωστόσο είναι προφανές πως και εδώ καθοριστικό ρόλο θα παίζει στο τέλος η επιχειρηματική στρατηγική που ακολουθεί ο κάθε πιστωτικός όμιλος.

Ένα ακόμη ανοιχτό ερώτημα είναι και το εάν τα εισοδηματικά όρια που τίθενται για την προστασία της πρώτης κατοικίας υπολογίζονται προ ή μετά φόρων. Στην πρώτη περίπτωση το κριτήριο του εισοδήματος μειώνεται θεαματικά και μαζί, και το ποσοστό των δικαιούχων πλήρους προστασίας της πρώτης κατοικίας.

Κάποια εξ αυτών των ερωτημάτων αναμένεται να απαντηθούν έως αύριο το βράδυ στη Βουλή, κάποια άλλα ωστόσο – όπως ο καθορισμός της εμπορικής αξίας – θα μείνουν ανοιχτά για να δοκιμαστούν στην πράξη μετά την 1η Ιανουαρίου του 2016 και την εφαρμογή της νέας τραπεζικής τάξης πραγμάτων. Μαζί, θα δοκιμαστεί και η απήχηση του «έντιμου συμβιβασμού» στην κοινωνία, μέσα σε ένα εμφανώς σκληρό πολιτικό κλίμα: Η αντιπολίτευση – ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι – σπεύδει ήδη να δώσει τον τόνο αυτού του κλίματος χτυπώντας την κυβέρνηση στην αχίλλειο πτέρνα των ματαιωμένων δεσμεύσεών της και υπενθυμίζοντας εν χωρώ το προεκλογικό σύνθημα  «κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη». Ένα σύνθημα, που μάλλον θα χρειαστεί τη μέγιστη πολιτική ευελιξία (και τραπεζική ανοχή) στην εφαρμογή του νέου νόμου για να ξεχαστεί…