Παρά τους κυβερνητικούς πανηγυρισμούς και τις «διαπιστώσεις» του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, περί… «απελπιστικής απομόνωσης» της Τουρκίας, σε δηλώσεις του μετά το πέρας της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, επί της ουσίας το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο περιορίστηκε για μια ακόμη φορά σε μια τυπική καταδίκη της τουρκικής παραβατικότητας, εξέφρασε την επίσης αυτονόητη στήριξή του στην Ελλάδα και την Κύπρο αλλά δεν έκανε οιαδήποτε αναφορά σε κυρώσεις. Προς αυτήν την κατεύθυνση θα έπρεπε τουλάχιστον να είναι η πίεση της ελληνικής πλευράς, όπως εξάλλου σημειώνει και η αξιωματική αντιπολίτευση, ωστόσο η κυβέρνηση ισορροπώντας ανάμεσα στο δόγμα του κατευνασμού και της απάντησης στην τουρκική επιθετικότητα δεν έθεσε καν το αίτημα, στρουθοκαμηλίζοντας και υποστηρίζοντας πως ο Ερντογάν απομονώνεται διεθνώς.

Ads

Προφανώς ο Ερντογάν δεν αποτελεί για τις ευρωπαϊκές χώρες έναν «δημοφιλή» συνομιλητή, αλλά σίγουρα, όπως αποδεικνύεται, είναι απαραίτητος. Αποτελεί δε βασικό συνομιλητή του Βλαντίμιρ Πούτιν και του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ παρά τις πιέσεις, οικονομικές και διπλωματικές που δέχτηκε τα τελευταία χρόνια, επέστρεψε δυναμικά και διατηρεί τον πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις, κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο ΟΗΕ απάντησε ως «Πόντιος Πιλάτος» στην επιστολή διαμαρτυρίας της Αθήνας για την συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης για τις θαλάσσιες ζώνες που πλήττει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. «Βρείτε τα», ήταν το μήνυμα που έστειλε, ενώ την ίδια ώρα μπαίνει στην ατζέντα, και μάλιστα από την ίδια την κυβέρνηση και τα φιλικά της μίντια, η συζήτηση περί «συνδιαχείρισης» στο Αιγαίο.

Η παραπάνω αντιμετώπιση των μεγάλων δυνάμεων έναντι του Ερντογάν εξηγείται από δύο παράγοντες, σε συνδυασμό: α) Την γεωπολιτική θέση της Τουρκίας β) Τις βαθιές, διαχρονικές και πολυεπίπεδες οικονομικές σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης – εν συνόλω και των δυνατών κρατών της ξεχωριστά – της Ρωσίας και των ΗΠΑ, με την Άγκυρα.

Ads

Η Τουρκία είναι μια μεγάλη αγορά και, παρά την δεινή οικονομική κατάστασή της, η Δύση έχει προχωρήσει σε τεράστιες επενδύσεις, ενώ συνεχίζει απρόσκοπτα να «μοσχοπουλάει» όπλα. Είναι χαρακτηριστικό, ότι μία από τις βασικές πηγές των άμεσων επενδύσεων ύψους 13,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων που εισέρρευσαν στην Τουρκία το 2018, ήταν η Ολλανδία. Υπενθυμίζεται εξάλλου ότι η Ρωσία προωθεί την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στην Τουρκία, καθώς και την συμπαραγωγή υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων με την Άγκυρα, κάτι που η τελευταία ήδη κάνει με τις ΗΠΑ. Ο δε ρόλος της Άγκυρας στην Μέση Ανατολή και ειδικά στην Συρία αποτελεί «κλειδί» για τις εξελίξεις, όπως αποδεικνύει η ρωσο-τουρκική παρουσία στη χώρα.

Η κυβέρνηση μοιάζει να αιφνιδιάστηκε αν και δεν θα έπρεπε καθώς τα μηνύματα είχαν σταλεί και η στρατηγική της Τουρκίας είναι γνωστή. Μάλιστα η ισχυροποίηση της Ελλάδας στη διεθνή πολιτική τα τελευταία χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο με τις συμμαχίες με Αίγυπτο, Ισραήλ, στα Βαλκάνια με την Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά και η ανάπτυξη της στρατηγικής σχέσης με τις ΗΠΑ, η προώθηση του αγωγού East Med κ.α. είναι λογικό να προκαλέσουν και την αντίδραση της Άγκυρας, η οποία ταυτόχρονα με τις κινήσεις της σε άλλα σημαντικά μέτωπα, εκμεταλλεύτηκε και την αλλαγή στρατηγικής της ελληνικής κυβέρνησης με το δόγμα του «κατευνασμού» υπό το φόβο του προσφυγικού, μια λεπτή ισορροπία, όπως την παρουσίασε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, που συνδέει την αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας με το προσφυγικό. Είναι ενδεικτικό πως στην πρώτη τους συνάντηση στον ΟΗΕ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έθεσε στον Ερντογάν το ζήτημα των παραβιάσεων στο Αιγαίο, ενώ μέχρι σήμερα αρνείται να αξιοποιήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο το πλαίσιο κυρώσεων που είχε διαμορφωθεί και υιοθετηθεί το προηγούμενο διάστημα. Είναι επίσης ενδεικτικό πως ακόμη και στην τελευταία τους συνάντηση ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ατυχώς πως και οι δύο πλευρές πρέπει να δείξουν καλή διάθεση, ενώ λίγες ώρες πριν από τη συνάντηση η Τουρκία ανακοίνωνε πως θα κάνει γεωτρήσεις έξω από την Κρήτη.

Τις τελευταίες ημέρες η κυβέρνηση, καθυστερημένα, επιχειρεί να διεθνοποιήσει το θέμα ωστόσο η ΕΕ δεν φαίνεται πρόθυμη σε αυτή τη φάση να προχωρήσει πέρα από την τυπική καταδίκη και στήριξη, οι ΗΠΑ εμφανίζονται διχασμένες με τον Τραμπ ωστόσο να υποστηρίζει τον Ερντογάν, και η διεθνής κοινότητα, επίσημα μέσω ΟΗΕ, «νίπτει τας χείρας».

Ίσως ο Μπόικο Μπορίσοφ να έστειλε και την πιο σαφή εικόνα: «Είπα στους Έλληνες να βρουν τρόπους να βοηθηθούν μόνοι τους. Τους στηρίζουμε (ΕΕ) αλλά η Τουρκία τώρα παίζει έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην περιοχή. Κανείς δεν μιλάει πλέον για κυρώσεις, καθώς με αυτόν τον τρόπο η Άγκυρα στρέφεται στη Ρωσία».