Ποινή φυλάκισης έως και 10 ετών αντιμετωπίζει ένας 26χρονος αιτών άσυλο από το Αφγανιστάν για τον θάνατο του πεντάχρονου γιου του, ο οποίος πνίγηκε μετά την επιβίβαση σε λέμβο από την Τουρκία στην Ελλάδα με τον πατέρα του στις 8 Νοεμβρίου 2020.

Ο Hafez, ψευδώνυμο του κατηγορούμενου που μίλησε στο Al Jazeera υπό τον όρο της ανωνυμίας, θα δικαστεί την Τετάρτη, κατηγορούμενος ότι έβαλε σε κίνδυνο τη ζωή του παιδιού του.

Ο Hafez μίλησε για το μοιραίο ταξίδι που οδήγησε στον θάνατο του γιου του. Περιέγραψε ότι αγκάλιασε σφιχτά τον γιο του καθώς το σκάφος με 24 επιβαίνοντες χτύπησε σε βράχους ανοιχτά του ελληνικού νησιού της Σάμου στο ανατολικό Αιγαίο και αναποδογύρισε.

Το αγόρι εξαφανίστηκε στο νερό και αργότερα βρέθηκε από τις ελληνικές αρχές, καθώς ξεβράστηκε στις όχθες του ακρωτηρίου Πράσσο, ενός απόκρημνου βράχου του νησιού, που αναφέρεται και ως «το ακρωτήριο του θανάτου».

Ο Hafez δυσκολεύτηκε να μπει στις λεπτομέρειες εκείνης της βραδιάς, αλλά είπε ότι ήρθε στην Ευρώπη, όπως έχουν κάνει εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή για το παιδί του.

Το αίτημά του για άσυλο είχε απορριφθεί δύο φορές στην Τουρκία και αντιμετώπισε τον κίνδυνο απέλασης στο Αφγανιστάν.

«Ήρθα εδώ για το μέλλον του γιου μου», είπε, θυμούμενος τις πολλές φορές που ο γιος του τον ρώτησε πότε μπορούσε να πάει σχολείο.

Ο Hafez δεν μπορεί να καταλάβει γιατί αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης για αυτό το τραγικό γεγονός.

«Δεν είμαι μόνο εγώ. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν χάσει τις οικογένειές τους, τους γιους τους, τις γυναίκες τους καθοδόν προς την Ελλάδα», είπε. «Τι μπορούν να αποδείξουν; Ότι δεν μας συνέβη το ατύχημα;».

Ο Alan Kurdi και η τραγική βραδιά του Hafez

Ο γιος του Hafez είναι ένα από τα πολλά παιδιά που πέθαναν στο Αιγαίο αναζητώντας ασφάλεια στην Ευρώπη.

Μια από τις πιο γνωστές περιπτώσεις ήταν αυτή του δίχρονου Σύρου, Alan Kurdi, ο οποίος πνίγηκε μετά την ανατροπή του σκάφους του στο ταξίδι από την Τουρκία στην Ελλάδα και του οποίου το σώμα ξεβράστηκε σε τουρκική παραλία το 2015.

Έγινε σύμβολο της προσφυγικής κρίσης όταν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έφτασαν για να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη.

Ο Δημήτρης Χούλης, δικηγόρος του Hafez λέει ότι από όσο γνωρίζει, η υπόθεση του Hafez είναι η πρώτη περίπτωση που ένας αιτών άσυλο κατηγορείται στην Ελλάδα για το θάνατο του παιδιού του σε ναυάγιο και πιστεύει ότι οι κατηγορίες εναντίον του πελάτη του δεν έχουν καμία αξία. «Πιστεύω ότι θα κριθεί αθώος», λέει αποφασιστικά.

Όπως υποστηρίζει, αμφισβητείται και το χρονοδιάγραμμα των γεγονότων εκείνο το βράδυ στο Αιγαίο. Ο Χούλης λέει ότι οι αρχές χρειάστηκαν περισσότερες από έξι ώρες για να πραγματοποιήσουν επιχείρηση διάσωσης εκείνο το βράδυ.

Η Aegean Boat Report, μια νορβηγική ΜΚΟ που παρακολουθεί τις αφίξεις αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα και συχνά επικοινωνεί για αφίξεις που βρίσκονται σε κίνδυνο, επιβεβαίωσε στο Al Jazeera ότι είχαν καλέσει τη λιμενική αστυνομία στη Σάμο στις 12:06 π.μ. στις 8 Νοεμβρίου 2020 για να τους ενημερώσει για άφιξη και ότι υπήρχαν άνθρωποι που αγνοούνταν.

Σύμφωνα με τον Χούλη, οι αιτούντες άσυλο που έφτασαν στα βράχια από το ναυάγιο κατέθεσαν ότι είδαν ένα σκάφος να περιπολεί στην περιοχή το οποίο έριξε τα φώτα του πάνω τους αλλά στη συνέχεια έφυγε.

Η Ελληνική Ακτοφυλακή είπε στα ΜΜΕ εκείνη την εποχή ότι αρχικά είχε ανταποκριθεί σε κλήση κινδύνου, αλλά δεν είχε βρει κανέναν.

Στις 6 το πρωί ο Hafez, ο οποίος έψαχνε απεγνωσμένα για τον γιο του, συνάντησε αστυνομικούς και τους είπε τι συνέβη.

Όταν βρέθηκε ο γιος του εκείνο το πρωί, ήταν πολύ αργά για να τον σώσουν. Το σώμα του αγοριού ανασύρθηκε κοντά σε αυτό μιας εγκύου, η οποία ήταν αναίσθητη αλλά ζωντανή και γέννησε μέρες αργότερα στο νοσοκομείο του νησιού.

Η δοκιμασία δεν τελείωσε εκεί, ο Χούλης θυμάται πως ο Hafez μεταφέρθηκε με χειροπέδες για να αναγνωρίσει το σώμα του γιου του, ενώ ο ίδιος περίμενε έξω τον αδικοχαμένο πατέρα που είχε πάει να δει το σώμα του παιδιού του. Ο Hafez ήταν απαρηγόρητος, λέει ο Χούλης.

«Όταν βγήκαν έξω οι χειροπέδες του ήταν κομμένες, οι αστυνομικοί τον στήριζαν καθώς δεν μπορούσε να περπατήσει», αφηγείται ο δικηγόρος. «Δεν νομίζω ότι έγινε ή θα γίνει ποτέ καλά μετά από αυτό».

Οι κατηγορούμενοι

Ο Χούλης εκπροσωπεί επίσης έναν άλλο αιτούντα άσυλο, τον Hasan (άλλο ψευδώνυμο), ο οποίος θα δικαστεί την ίδια μέρα με τον Hafez, επειδή ήταν ο οδηγός του σκάφους στο οποίο βρίσκονταν ο Hafez και ο γιος του.

Ο Hasan, επίσης από το Αφγανιστάν, αντιμετωπίζει ισόβια κάθειρξη για το θάνατο του πεντάχρονου, πέρα από 230 χρόνια φυλάκιση για τη διακινδύνευση της ζωής 23 ανθρώπων.

Ο Hasan είναι ένας από τον αυξανόμενο αριθμό αιτούντων άσυλο που έχουν αντιμετωπίσει κατηγορίες λαθρεμπορίου στην Ελλάδα επειδή ήταν στο τιμόνι του σκάφους. Όπως λένε οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ακαδημαϊκοί αυτή είναι μια αυξανόμενη τάση ποινικοποίησης της μετανάστευσης.

Ο Hasan υποστηρίζει ότι αναγκάστηκε από λαθρέμπορους να οδηγήσει το σκάφος και δεν είχε άλλη επιλογή από το να συμμορφωθεί.

«Αυτή η δίκη είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου κρατών που ποινικοποιούν όσους αναζητούν ασφάλεια από τον πόλεμο και τις διώξεις, καθώς και άτομα και οργανώσεις που επιδιώκουν να τους υποστηρίξουν», δήλωσε η Δρ Gemma Bird, ανώτερη λέκτορας πολιτικής και διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ στο Al Jazeera.

«Τα τελευταία χρόνια, έχουμε δει παρόμοια πράγματα να συμβαίνουν στην Ελλάδα και την Ιταλία, καθώς και μια κίνηση προς βίαιες αντιδράσεις κρατικών παραγόντων στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα σε όλη την Ευρώπη, που έχει επανειλημμένα αποδειχθεί ότι θέτουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο», είπε.

Στις 5 Μαΐου 2022, τρεις αιτούντες άσυλο από τη Συρία, οι οποίοι επέβαιναν σε σκάφος που ανατράπηκε στα ανοιχτά της Πάρου τον Δεκέμβριο του 2021, καταδικάστηκαν για «διευκόλυνση μη εξουσιοδοτημένης εισόδου» στην Ελλάδα και καταδικάστηκαν συλλογικά σε 439 χρόνια φυλάκιση.

Μητσοτάκης: «Σκληρό αλλά δίκαιο»

Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπερασπίστηκε με συνέπεια την προσέγγιση της χώρας του στη μετανάστευση, αρνούμενος αναφορές για παράνομες απωθήσεις αιτούντων άσυλο στα σύνορα και επιμένοντας ότι οι αρχές ακολουθούν το γράμμα του νόμου.

Μάλιστα δήλωσε πως η χώρα έχει μια «σκληρή αλλά δίκαιη» μεταναστευτική πολιτική όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα γίνονται πλήρως σεβαστά.

Ο Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης Νότης Μηταράκης, μιλώντας για την υπόθεση του Hafez στα μέσα ενημέρωσης εκείνη την εποχή, είπε ότι ήταν σημαντικό να διερευνηθούν διεξοδικά οι συνθήκες οποιουδήποτε θανάτου.

«Αν υπάρξει απώλεια ανθρώπινων ζωών, πρέπει να διερευνηθεί εάν κάποιοι, από αμέλεια ή εσκεμμένα, ενήργησαν εκτός των ορίων του νόμου. Οι άνθρωποι που επιλέγουν να μπουν σε σκάφη που δεν είναι αξιόπλοα και οδηγούνται από ανθρώπους που δεν έχουν εμπειρία από τη θάλασσα, προφανώς θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές», είπε.

Ο Hafez ακόμα δεν έχει ιδέα πώς να μαζέψει τα κομμάτια της ζωής του από εκείνη τη νύχτα. «Αυτό που μου συνέβη είναι στο μυαλό μου συνέχεια, θέλω να το σβήσω, αλλά δεν μπορώ», λέει.
Θα δικαστεί στη Σάμο, στο νησί όπου ο γιος του είναι θαμμένος σε ένα νεκροταφείο μαζί με πολλούς άλλους που έχασαν τη ζωή τους ζητώντας άσυλο στην Ελλάδα.

«Σκέφτηκα ότι ίσως εδώ θα ήταν ασφαλές για τον γιο μου, ίσως θα έχτιζα το μέλλον του γιου μου εδώ», λέει με σκυμμένο κεφάλι. «Δεν είμαι ο εαυτός μου από τότε».

Εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών είπε στο Al Jazeera ότι δεν μπορεί να σχολιάσει τη δίκη.

«Οι υποθέσεις υπό δικαστική έρευνα και οι δικαστικές αποφάσεις δεν μπορούν να σχολιαστούν από τις ελληνικές αρχές, καθώς το δικαστικό σώμα είναι ανεξάρτητο», ανέφερε το υπουργείο.

* Οι φωτογραφίες είναι από το Al Jazeera