Τον κίνδυνο έξωσης αντιμετωπίζει πρώην δικαστής και νομικός σύμβουλος του υπουργείου Δικαιοσύνης του Αφγανιστάν και η οικογένειά του, οι οποίοι διαμένουν στην Ελλάδα ως πρόσφυγες.

Η βρετανική εφημερίδα «Τhe Guardian» αποκαλύπτει τη δραματική ιστορία του 70χρονου Mohammad Ashraf Rasooli, οποίος βρέθηκε στην χώρα μας τον Οκτώβριο του 2021, έχοντας μάλιστα παίξει ρόλο στη σύνταξη του αφγανικού Συντάγματος του 2004. Από τότε που φυγαδεύτηκε στην Ελλάδα, η οικογένεια του, συμπεριλαμβανομένων των τριών εγγονιών του, βρίσκεται σε αδιέξοδο, ελπίζοντας να επανενωθεί με συγγενείς στο Ηνωμένο Βασίλειο και θρηνώντας για τη ζωή που άφησαν πίσω τους στην Καμπούλ.

Ωστόσο, τα βάσανα για τον Rasooli δεν τελείωσαν στην Ελλάδα, καθώς ζουν σε ένα διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων σε προάστιο της Αθήνας. «Ακόμα και αύριο, δεν ξέρουμε τι θα μας συμβεί», λέει. Η οικογένεια κινδυνεύει με έξωση, διότι η ελληνική νομοθεσία προβλέπει ότι από τη στιγμή που κάποιος αποκτήσει το καθεστώς του πρόσφυγα, πρέπει να εγκαταλείψει το κατάλυμα που του παρέχεται εντός 30 ημερών.

Η οικογένεια του Rasooli προσπάθησε να κάνει το καλύτερο και τα παιδιά είναι σε ελληνικά σχολεία, αλλά μέχρι πρόσφατα, ο ίδιος φοβόταν να βγει έξω σε περίπτωση που ελέγχονταν τα χαρτιά του. Έπρεπε να περιμένουν μέχρι αυτόν τον μήνα για να λάβουν τα δελτία ταυτότητας αιτούντων άσυλο. «Η εξαθλίωση είναι σχεδόν αναπόφευκτη για τους πρόσφυγες που αναγνωρίζονται στην Ελλάδα» αναφέρει στη Guardian.

Παράλληλα, όπως αναφέρει το δημοσίευμα, η οικογένεια του Rasooli βρίσκεται σε αδιέξοδο, καθώς η πρόσβαση σε επιδοτήσεις ενοικίου στην Ελλάδα απαιτεί να έχουν συμβόλαιο ενοικίασης, την ώρα που οι ιδιοκτήτες ακινήτων δεν νοικιάζουν χωρίς απόδειξη των επιδοτήσεων.

Ο Rasooli και η οικογένειά του δεν είναι μόνοι, λέει ο Μίνως Μουζουράκης, υπεύθυνος υπεράσπισης στην Refugee Support Aegean (RSA). «Η εξαθλίωση είναι σχεδόν αναπόφευκτη για τους πρόσφυγες που αναγνωρίζονται στην Ελλάδα. Το να περιμένουμε να εγκαταλείψουν αμέσως το κατάλυμα παρά τον αποκλεισμό από την κοινωνική πρόνοια και τις παρατεταμένες, συχνά ετήσιες, καθυστερήσεις στην ανανέωση των εγγράφων είναι μια επιλογή πολιτικής που παραβιάζει τις νομικές υποχρεώσεις της χώρας», λέει.

Η RSA έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 100 μαρτυρίες αναγνωρισμένων προσφύγων στην Ελλάδα που έχουν στραφεί σε δουλειές, όπως η συλλογή απορριμμάτων χαρτονιού στην Αθήνα για να τα πουλήσουν σε εταιρείες ανακύκλωσης. Για μια τέτοια εργασία μπορεί να κερδίζουν μεταξύ 10 και 20 ευρώ την ημέρα. Χώρες όπως η Γερμανία κρίνουν ότι οι πρόσφυγες στην Ελλάδα είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση.

Η RSA έχει καταγράψει περιπτώσεις όπου πρόσφυγες που επέστρεψαν στην Ελλάδα αντιμετώπισαν εξαθλίωση, όπως η Soraya* και η Somaya* από το Αφγανιστάν που στάλθηκαν πίσω από τη Σουηδία τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. Τώρα βασίζονται σε κουζίνες και δίκτυα αλληλεγγύης και πρέπει να περιμένουν μέχρι τον Ιανουάριο του 2023 για να λάβουν έγγραφα ταυτοποίησης. Ορισμένα δικαστήρια, σε χώρες όπως η Γερμανία, έχουν σταματήσει τις επιστροφές προσφύγων στην Ελλάδα κρίνοντας ότι είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση.

«Η κατάσταση για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες στην Ελλάδα είναι τραγική. Είναι κοινός τόπος ότι οι άνθρωποι στους οποίους χορηγείται καθεστώς προστασίας στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν εξαθλίωση και έλλειψη στέγης μετά τη θετική τους απόφαση για άσυλο», λέει η Lucy Alper, νομική συντονίστρια της Νομικής Υποστήριξης για τους Πρόσφυγες στην Αθήνα.

Το μόνο πρόγραμμα ένταξης, το Helios, που χρηματοδοτείται από την ΕΕ και εφαρμόζεται από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) δεν είναι κατάλληλο για τον σκοπό του. Πολλά άτομα που είναι εγγεγραμμένα στο πρόγραμμα Helios δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στις περιορισμένες επιδοτήσεις ενοικίου που προσφέρονται, καθώς πρέπει πρώτα να ανοίξουν λογαριασμό στην ελληνική τράπεζα, να κάνουν μια κατάθεση σε διαμέρισμα και να υπογράψουν συμβόλαιο κατοικίας μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας της κυβέρνησης. Τα εμπόδια είναι σε κάθε στροφή, τα οποία επιδεινώνονται από τη γραφειοκρατία του ελληνικού συστήματος ασύλου.
«Παρά αυτές τις αποτυχίες, οι άνθρωποι εκδιώκονται από το κατάλυμά τους. Δεν υπάρχει δίχτυ ασφαλείας», λέει ο Alper.

Την ίδια ώρα, ο ΔΟΜ λέει ότι 19.000 άτομα είχαν μισθώσει διαμέρισμα μέχρι στιγμής. Πρόσθεσε ότι υπάρχουν, «όλες οι απαραίτητες υπηρεσίες για την υποστήριξη αναγνωρισμένων προσφύγων στην εύρεση και μίσθωση διαμερισμάτων… Ο ΔΟΜ σε συντονισμό με τους εταίρους του εξασφαλίζει υποστήριξη και διερμηνεία στην έκδοση όλων των απαιτούμενων εγγράφων… κάθε φορά που συναντώνται εμπόδια, παρέχεται στοχευμένη υποστήριξη για την επίλυση πιθανών προβλημάτων». Λέει ότι δεν είχε «καταγεγραμμένες περιπτώσεις» δυσκολιών από όσους υπέβαλαν αίτηση εντός του κατάλληλου χρονικού πλαισίου λόγω γραφειοκρατίας.

Ο Rasooli ελπίζει να πάει στο Ηνωμένο Βασίλειο στο πλαίσιο της αφγανικής πολιτικής μετεγκαταστάσεων και βοήθειας (Arap), αλλά έχει μια απόρριψη που είναι υπό εξέταση. Η αρχική του επιστολή απόρριψης, που είδε ο Guardian, αναφέρει ότι αφού έχει άσυλο στην Ελλάδα, θα έχει πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη και είναι σε σχετική ασφάλεια – γεγονότα που αμφισβητούνται από ΜΚΟ που έχουν τεκμηριώσει την επισφάλεια της ζωής των προσφύγων στη χώρα.

Προς το παρόν, η οικογένεια παραμένει στην Αθήνα, ελπίζοντας σε προσφορά διαμερίσματος για βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Τίποτα για το μέλλον δεν είναι σίγουρο. Όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα, το ελληνικό υπουργείο Μετανάστευσης δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό της υπόθεσης.

*Τα ονόματα έχουν αλλάξει για την προστασία των ταυτοτήτων