Ζούμε πράγματι πρωτόγνωρες καταστάσεις. Τίποτα μετά από αυτή την πανδημία δεν θα  είναι ίδιο με την προηγούμενη ζωή μας. Σε οικονομικό, σε κοινωνικό, σε επίπεδο ανθρώπινων σχέσεων. Και δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε να είναι το ίδιο. Η κρίση αυτή ανέδειξε τις αδυναμίες ενός ανεπαρκούς και αυτάρεσκου παγκόσμιου συστήματος. Ανέτρεψε αδράνειες και  εφησυχασμούς.

Οι αδυναμίες του συστήματος υγείας στη χώρα μας, που τόσο μεθοδικά δημιουργήθηκαν στο όνομα μιας νεοφιλελεύθερης οικονομίας, φαντάζουν τώρα ακόμη μεγαλύτερες. Επιπλέον, αναδύονται  και άλλοι προβληματισμοί, όπως η ευκολία που επιβάλλονται, οι αυτονόητοι για τη δεδομένη στιγμή, περιορισμοί της προσωπικής ελευθερίας. Πόσο αυτό μπορεί να μας κάνει ανεκτικούς και σε καταστάσεις που δεν θα είναι αναγκαίοι παρόμοιοι περιορισμοί;  Μας λείπουν κρεβάτια σε ΜΕΘ, το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό απαξιωμένο και ανεπαρκέστατο αριθμητικά, κακή υποδομή, ελλιπή τα απαραίτητα υλικά και τόσα άλλα. Αυτό που περισσεύει είναι συνέπεια και η διάθεση προσφοράς της πλειονότητας των υπηρετούντων στην Υγεία.

Και όλα αυτά, στο πλαίσιο, αφ΄ ενός μιας πραγματικής ανάγκης για την αντιμετώπιση της πανδημίας στη χώρα, αλλά και μιας κυβερνητικής επικοινωνιακής πολιτικής αφ’ ετέρου. Γιατί εν τέλει το θέμα είναι και πολιτικό, ή μάλλον είναι κυρίως βαθιά πολιτικό. Αντικειμενικά, ως εδώ, τα πήγαμε σε γενικές γραμμές και σε σύγκριση με άλλες χώρες, καλά. Και μία παρένθεση: ο κορωναϊός έσωσε και τον Υπουργό Υγείας, που η δημοτικότητά του εκτοξεύτηκε, παρά την παροιμιώδη  και γενικώς ομολογούμενη (ακόμη και από τα στελέχη της ΝΔ) αδράνεια του Υπουργείου του επί τόσους μήνες. Γλύτωσε την «κόκκινη κάρτα». Η κυβέρνηση είχε επιλέξει για τον ΕΟΔΥ ένα καλό επιστημονικό επιτελείο (δεν συμπεριλαμβάνω τον διοικητικό κ. Αρκουμανέα φυσικά)  που έκανε επιτυχημένη, κατά γενική ομολογία δουλειά. Παρά κάποιους αρχικούς εντελώς αντιεπιστημονικούς δισταγμούς και μισόλογα, στο θέμα π.χ. της θείας κοινωνίας. Τώρα τα ελεγχόμενα ΜΜΕ προβάλλουν καθημερινά, αντισταθμιστικά και για επικοινωνιακούς λόγους, το θρησκευτικό συναίσθημα του κ. Σ. Τσιόδρα. Γιατί η επικοινωνία είναι σημαντικό πράγμα και είναι απολύτως κυβερνητικά ελεγχόμενη. Ο πρωθυπουργός εκμεταλλευόμενος την κατάσταση κάνει συχνά πυκνά διαγγέλματα που αυξάνουν τη δημοτικότητά του.

Ήταν αυτονόητο ότι δεν θα έχανε την ευκαιρία.

Από την άλλη η αντιπολίτευση κάνει μία μετρημένη κριτική, κυρίως στα οικονομικά μέτρα, ενώ συμφωνεί με αρκετές κυβερνητικές επιλογές, κυρίως στα επιστημονικά θέματα. Κι αυτό είναι συνετό. Σήμερα ο κ. Α. Ξανθός δήλωσε ότι ο κ. Σ. Τσιόδρας θα ήταν και δική του επιλογή στον ΕΟΔΥ. Η κατάσταση είναι κρίσιμη  δεν επιτρέπει αντιπολιτευτικές ανευθυνότητες τύπου Μάτι ή τύπου Μακεδονικού.

Όμως οι ελλείψεις και οι αδυναμίες είναι υπαρκτές και δυστυχώς αποσιωπούνται. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για αύξηση των κρεβατιών στις ΜΕΘ. Υπάρχουν ΜΕΘ που υπολειτουργούν με κενά κρεβάτια λόγω έλλειψης προσωπικού. Για επικοινωνιακούς και λόγους εφησυχασμού αποκρύπτεται (ή αναφέρεται δειλά) ότι τα κρούσματα είναι πολύ περισσότερα στη κοινότητα. Και εδώ έρχεται στην επιφάνεια το πρόβλημα των  διαγνωστικών test. Οι λόγοι της έλλειψής τους είναι τρεις. Πρώτον, υπάρχει όντως δυσκολία στην προμήθεια και στη λειτουργία εργαστηρίων που μπορούν να τα επιτελέσουν. Δεύτερον, το Υπουργείο εξοικονομεί πόρους, καθότι τα test στοιχίζουν και τρίτο και σπουδαιότερο, με το να φαίνονται λίγα τα κρούσματα αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο, πόσο πετυχημένη είναι η κυβερνητική πολιτική. Όμως η επιλογή αυτή είναι λανθασμένη. Κάθε χώρα οφείλει να έχει τα δικά της επιδημιολογικά στοιχεία και να μην κάνει αναγωγές από τα στοιχεία άλλων χωρών. Είναι επιστημονικό λάθος.

Ζώντας σε ένα νοσοκομειακό περιβάλλον βλέπω κάθε μέρα την αναγκαιότητα για την υποστήριξη του δημόσιου χαρακτήρα της Υγείας. Ούτε ο ιδιωτικός τομέας, ούτε οι περίφημες ΣΔΙΤ μπορούν να τον υποκαταστήσουν. Στα νοσοκομεία αυτές τις μέρες όλοι δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, γιατροί, νοσηλευτές διοίκηση και λοιπό προσωπικό. Παίρνονται ταχύτατα αποφάσεις που κάτω από άλλες συνθήκες θα έκαναν μήνες  ή χρόνια να παρθούν. Κατεστημένες νοοτροπίες αλλάζουν.

Το μεγάλο ερώτημα είναι όταν η πανδημία θα κοπάσει αυτά που έγιναν προς τη σωστή κατεύθυνση, θα παραμείνουν ή θα εξανεμιστούν κάτω από τις επιταγές της νεοφιλελεύθερης οικονομίας και του θεοποιημένου κέρδους; Τελικά τι μαθήματα θα έχουμε πάρει; Μένει να το δούμε.

*Ο Αλέξανδρος Δ. Γαρύφαλλος είναι Καθηγητής Ιατρικής ΑΠΘ, Διευθυντής Δ΄ Παθολογικής Κλινικής ΑΠΘ στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης