Υπό μία έννοια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο χθεσινό του διάγγελμα βγήκε κόντρα στον νεοφιλελευθερισμό. Και το έκανε τόσο με όρους πολιτικής, όσο και με όρους ηθικής.

Στο πολιτικό επίπεδο, υποσχέθηκε πάση δυνάμει στήριξη και χρηματοδότηση στο σύστημα δημόσιας υγείας – στους «ήρωες με τις λευκές και πράσινες μπλούζες» -, διαμήνυσε ότι το κόστος της κρίσης πρέπει «να μοιραστεί δίκαια στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα», και στο πλαίσιο του πακέτου των 2 δις υποσχέθηκε έκτακτες δαπάνες για τους ανέργους, τους οικονομικά αδύναμους και τις προνοιακές δομές.

Ως προς το ηθικό μοντέλο διαχείρισης της κρίσης, έθεσε ως «αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα» την ανθρώπινη ζωή: «Η πρώτη μας προτεραιότητα είναι μία και αδιαπραγμάτευτη: Να σώσουμε ζωές. Πρώτη μας φροντίδα είναι ο άνθρωπος και η δημόσια υγεία», είπε. Και, ταυτόχρονα, αποκήρυξε ευθέως το μοντέλο Τζόνσον – το μοντέλο του βρετανικού νεοθετικισμού κατά την ήπια εκδοχή ή, πιο κυνικά και εύγλωττα, το μοντέλο της νεοκαπιταλιστικής ευγονικής.

«Στον κόσμο, σήμερα,», είπε, «διαμορφώνονται δύο πολιτικές αλλά και ηθικές αντιλήψεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας: Η πρώτη βλέπει την υγειονομική απειλή υπό το πρίσμα της οικονομίας, η οποία θα πρέπει να στηριχθεί όσα θύματα και αν υπάρξουν στο μεσοδιάστημα. Είναι η επιλογή των κρατών που αρνούνται τα δυναμικά μέτρα, παρόλο που κάποια δείχνουν τώρα να το ξανασκέφτονται. Δεν παύουν, όμως, να αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους ως αριθμούς, που θα επιβιώσουν με τον χρόνο και την λεγόμενη «ανοσία της αγέλης».

Η δεύτερη αντίληψη θέτει ως προτεραιότητα την υγεία των κοινωνιών, ανεξάρτητα από το κόστος που θα απαιτηθεί. Αναγνωρίζει ότι η επόμενη ημέρα θα είναι δύσκολη, ίσως και εφιαλτική. Όλοι, άλλωστε, μιλούν για συνθήκες πολέμου. Συνεπώς και η οικονομία οφείλει να είναι «οικονομία πολέμου».

Εν ολίγοις, χθες ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε.. κάτι από Μακρόν. Όχι επειδή είπε πως «είμαστε σε πόλεμο». Αλλά επειδή τα όπλα που δείχνει να επιστρατεύει, έστω και καθυστερημένα, σ’ αυτή την «οικονομία πολέμου» δείχνουν άτολμα – όπως και στην υπόθεση της εκκλησίας. 

Διότι θετική είναι μεν η δέσμευση του πρωθυπουργού για στήριξη των εργαζομένων στις επιχειρήσεις που κλείνουν λόγω της πανδημίας, όπως και η απόφαση για επιδότηση μέρους του μισθού τους –προφανώς όμως δεν συνιστά στήριξη η απλή έκκληση προς τους εργοδότες να μην προχωρήσουν σε απολύσεις.

«Θέλουμε να σώσουμε θέσεις εργασίας», δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, για να προσθέσει: «Και κάνω έκκληση στις επιχειρήσεις να μην προχωρήσουν σε απολύσεις. Γιατί θα υπάρξουν μέτρα που θα τονώσουν τη ρευστότητα και θα τους επιτρέψουν να αντέξουν μέσα σε αυτή την περιπέτεια».

Κοινώς, ο πρωθυπουργός – όπως και το οικονομικό επιτελείο – γνωρίζει καλά ότι η έκκλησή του προς τους εργοδότες δεν συνιστά εγγύηση για τις θέσεις εργασίας. Όπως γνωρίζει ότι υπάρχουν ήδη επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται την κρίση είτε για να προχωρήσουν σε ομαδικές απολύσεις, είτε για να εκβιάσουν ευέλικτες και επικίνδυνες μορφές εργασίας.

Ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η εγγύηση; Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για ρύθμιση απαγόρευσης των απολύσεων με παράλληλη ανάληψη του μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων από το κράτος είναι μια εκδοχή. Η οποία έχει, βεβαίως, ως προϋπόθεση την αύξηση των έκτακτων δαπανών γα την κρίση από το 1% του ΑΕΠ στο 5%, όπως είπε χθες ο Ευκλείδης Τσακαλώτος.

Μια άλλη εκδοχή θα μπορούσε να είναι μια «συμφωνία κυρίων» που θα έθετε την διατήρηση των θέσεων εργασίας ως προϋπόθεση για την χορήγηση στις επιχειρήσεις έξτρα ρευστότητας, καθώς και των σχεδιαζόμενων τραπεζικών, φορολογικών και ασφαλιστικών διευκολύνσεων.

Θα ήταν μια έντιμη συμφωνία, με ρήτρα «οικονομίας πολέμου». Και θα αποδείκνυε εμπράκτως και τις αξιακές προτεραιότητες που έθεσε χθες ο πρωθυπουργός…