Οι φωτογραφίες των Ελλήνων celebrities που γιόρταζαν σε ξέφρενους ρυθμούς στο Ντουμπάι, προκάλεσαν πλήθος αρνητικών σχολίων στα social media, που εστίαζαν αφενός στην υπεροχή των προνομιούχων, που δεν υπακούν σε νόμους και κανόνες και αφετέρου στην ατιμωρησία τους. Σύμφωνα όμως με την Βρετανίδα αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχοβιολογίας και επιδημιολογίας Daisy E. Fancourt, η προκλητική αγνόηση των κανόνων από τους προνομιούχους, έχει σαν αποτέλεσμα την αυξανόμενη άρνηση των πολιτών να δεχτούν να πειθαρχήσουν στους κανόνες.

Στην Ελλάδα, δεν  έχει γίνει  έρευνα, που να δείχνει κατά πόσο αυξήθηκαν οι «απείθαρχοι» μετά τη βόλτα και την φωτογράφηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Πάρνηθα χωρίς μάσκα, και μετά την παράνομη μετακίνηση της συζύγου του στην Καλαμάτα. Δεν υπάρχει έρευνα που να δείχνει κατά πόσο κλονίστηκε η εμπιστοσύνη των πολιτών με τα εμβόλια των προνομιούχων στο Σωτηρία. Στη Βρετανία ωστόσο, τέτοιες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί και τα αποτελέσματα τους είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα.

Το σπάσιμο της καραντίνας από το κυβερνητικό στέλεχος και σύμβουλο του Μπόρις Τζόνσον, Dominic Cumming, έδωσε το σήμα στους Βρετανούς, πως δεν χρειάζεται να είναι τόσο πιστοί στα μέτρα κατά της εξάπλωσης της πανδημίας. «Ο Cummings άλλαξε τον τόνο: αν μπορούσες να βρεις ένα κενό στους κανόνες, είναι αποδεκτό να σπάσεις την απαγόρευση. Ο εχθρός άλλαξε. Στην αρχή ήταν ο ίδιος ο ιός, μετά τα μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για τον περιορισμό του» γράφει η Daisy E. Fancourt στην Guardian. Αυτό που συνέβαλε ώστε να κλονιστεί περισσότερο η εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στους θεσμούς, ήταν η κάλυψη του Cumming από την κυβέρνηση.

Η καθηγήτρια υπογραμμίζει, πως στην πρώτη φάση της πανδημίας, οι πολίτες πειθάρχησαν σχεδόν κατά 100%. «Το 97% του πληθυσμού συμμορφώθηκε πλήρως στους κανόνες. Οι πολίτες στο Ηνωμένο Βασίλειο, έκαναν πραγματικά πολλές θυσίες» γράφει.

Αυτό που μπέρδεψε αρχικά τους Βρετανούς και όχι μόνο, ήταν η χαλάρωση των μέτρων το καλοκαίρι με κανόνες πολύπλοκους τους οποίους κατανοούσε μόνο το 45% του πληθυσμού σύμφωνα με τις έρευνες στη Βρετανία. Έπειτα, ήρθε και το «σπάσιμο» του lockdown από εκείνους που μπορούσαν, και οι πολίτες άρχισαν να εισπράττουν το μήνυμα, πως εφόσον δεν υπάρχει ισοτιμία και επιτρέπεται σε κάποιους να βρίσκουν τη ρωγμή στο σύστημα των περιορισμών, μάλλον τα πράγματα δεν είναι και τόσο σοβαρά, οπότε αυτό που είχαν να κάνουν ήταν να βρουν τον δικό τους τρόπο να παρανομούν.

Η Daisy E. Fancourt, τονίζει πως προτού κλονιστεί η εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στους κυβερνώντες, οι μη προνομιούχοι ήδη έβλεπαν πως το lockdown, δεν ήταν τόσο αποπνικτικό για τους πλούσιους, οι οποίοι απολάμβαναν τον εγκλεισμό στα μεγάλα τους σπίτια, είχαν χρήματα να ξοδέψουν παραγγέλνοντας φαγητό αντί να εκτίθενται οι ίδιοι στις ουρές των super markets και τη δυνατότητα για κατ’οίκον εργασία.

Όμως, καθώς η πανδημία συνεχίζεται, το να είσαι προνομιούχος έχει συνδεθεί με υψηλότερη τάση για παραβίαση των κανόνων. Το μήνυμα που παίρνουν οι πολίτες είναι ότι με το χρήμα μπορεί κανείς να αγοράσει μια διέξοδο από τους κοινωνικούς περιορισμούς. Από την δυνατότητα αγοράς δεύτερων σπιτιών για να μπορούν όσοι θέλουν να μετακινούνται από τη μία περιοχή στην άλλη, έως  τις διακοπές στο εξωτερικό, σε τόπους που μπορεί να  αποφύγουν πιο αυστηρά και κρυφές αποδράσεις το βράδυ για διασκέδαση.

Στην Ελλάδα, είχαμε πρωτιά στην  προκλητική αγνόηση μέτρων  και κανόνων από την πλευρά των προνομιούχων, με την προτεραιότητα στον εμβολιασμό των κυβερνητικών στελεχών και των οικογενειών τους, που πήραν τη θέση ιατρικού προσωπικού και ευπαθών ομάδων. Το τι θα πυροδοτήσουν στην κοινωνία αυτές οι κινήσεις από την πλευρά της ελίτ, θα φανεί τους επόμενους μήνες. Σύμφωνα με τη Βρετανίδα καθηγήτρια όμως, ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στους θεσμούς, έχει επιπτώσεις σε όλο το κοινωνικό σύνολο.