Πως περιγράφει η Λένα Πλάτωνος μιλώντας στο tvxs.gr την ιστορία δύο τραγουδιών της που κυκλοφόρησαν τώρα, χρόνια μετά την δημιουργία τους; «Σαν έρωτα ετεροχρονισμένο στην ομίχλη». Ακούω και ξανά ακούω το «Μην κλαις» και το «Θα τα πούμε ξανά» σε στίχους του Θοδωρή Ποάλα με την ιδιαίτερη και βαθιά ερμηνεία της Τατιάνας Ζωγράφου.

«Θα τα πούμε ξανά όταν θα’χεις πονέσει» και «Αγάπη είναι ν’αγαπάς κι αυτούς που σε ξεχνούν».  Μεστοί στίχοι δοσμένοι, μέσα σε αυτό το αξεπέραστα γοητευτικό μουσικό σύμπαν της Λένας Πλάτωνος, που την έχει καθιερώσει ως μία από τις σημαντικότερες δημιουργούς μας.

Η φωνή των τραγουδιών αυτών, είναι μια φωνή της συνθέτριας και εκπαιδευτικού, Τατιάνας Ζωγράφου. Τραγουδά απλά, βαθιά, ανεπιτήδευτα στην καλλιτεχνική αυτή συνάντηση με την Λ. Πλάτωνος η οποία αποτελεί από μόνη της μια έκπληξη.

Γυρίζουμε το ρολόι χρόνι​α πίσω. Πως βρέθηκαν οι δυο τους;

«Η Τατιάνα χτύπησε μια μέρα το κουδούνι στην Λουκάρεως και μου είπε: Ο πατέρας μου είναι δεύτερος ξάδερφος του πατέρα σου και είμαστε ξαδέρφες. Θέλω να σε γνωρίσω, φτιάχνω κι εγώ τραγούδια» λέει η Λ. Πλάτωνος.

«Ήταν ένα αδύνατο κορίτσι 25 χρονών με μακριά ίσια ξανθά μαλλιά και βαθιά ευγένεια. Κάθε μέρα για χρόνια γελούσαμε και κλαίγαμε μαζί. Με στήριξε σε πολύ δύσκολες στιγμές στη ζωή μου… Δεν δήλωσε ποτέ τραγουδίστρια. Καθόμουν στο πιάνο και έπαιζα και με ηχογραφούσε. Με την εύθραυστη φωνή της τραγουδούσε σιγά σιγά ό,τι έφτιαχνα. Τραγουδούσαμε μαζί. Έχουμε και άλλα τραγούδια μαζί. Ίσως βγάλουμε κι αυτά σιγά σιγά. Με συνεπήρε η πρόκληση να τραγουδάει μια νέα κοπέλα -που και η ίδια φτιάχνει μουσική- την μουσική μου. Είναι μια άλλη προσέγγιση για όσους ακούν πίσω από τα μέταλλα των φωνών και τις νότες του πενταγράμμου. Η Τατιάνα πάνω από όλα είναι τραγουδοποιός και κάνει πολύ καλά τραγούδια».

Η Τατιάνα Ζωγράφου θυμάται πως: «Ήταν Φθινόπωρο. Μόλις είχα επιστρέψει από τα μεταπτυχιακά μου στην Αγγλία που έκανα σε σχέση με την Μουσική στην Εκπαίδευση και είχα αρχίσει κλασσικό τραγούδι με τον Φραγκίσκο Βουτσίνο. Πήρα την απόφαση και πήγα και την βρήκα. Έτρεμα σαν το ψάρι όταν μου άνοιξε την πόρτα. Την αγάπησα αμέσως. Ή οικειότητα που με κοίταξε ήταν σα να άκουσα την γνωστή φράση του τραγουδιού της «Τι νέα ψιψίνα;

Πως οδηγήθηκα ως εκεί;

Μια μέρα όπως έτρωγα μου είπε ο πατέρας μου ότι είμαστε ξαδέρφες! Κόντεψα να πνιγώ. «Και τώρα μου το λες; Εμένα η μουσική της είναι η ζωή μου όλη!»

Πιστεύω, επειδή τον ξέρω καλά,  ότι εκείνη την χρονική στιγμή θεώρησε ότι ήμουν πιο ώριμη για να την συναντήσω. Ήμουν πάντα ένα παρορμητικό παιδί με έντονα συναισθήματα. Με ψιλο-φοβόντουσαν και  αυτός και η μητέρα μου. Όπως σε όλες τις δυνατές σχέσεις, με την Λένα μοιραστήκαμε μαζί τους πιο αγαπημένους από τους φίλους μας. Εγώ τής γνώρισα τον Γιώργο Νομικό, τον καλύτερο μου φίλο από τους Μανωλάτες στη Σάμο, που έχει αποσυρθεί από τον κόσμο τούτο σε ένα βουνό και φτιάχνει κεραμικά ρακού. Απίστευτη συνάντηση, αξέχαστη. Φυσικά αργότερα γνώρισε τον Πάνο αλλά και όταν είχα μωρό την Κατερίνα πολλά απογεύματα έπαιρνα το καρότσι και πήγαινα με τα πόδια με το μωρό στο σπίτι της στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Την Λένα θα την χαρακτήριζα πολύ, μα πάρα πολύ δυνατή. Ένα κοινό που σίγουρα έχουμε με την Λένα είναι ότι «δεν φοβόμαστε», «δεν μασάμε» για να το πω λαϊκά. Η σχέση με τα «πένθη» μας, μάς κάνει σχεδόν ατρόμητες…

Για μένα το σύμπαν τής Λένας είναι σαν την εικόνα που βλέπει κανείς κοιτώντας το κλειστό καπάκι του πιάνου της.  Είναι γεμάτο με δαντέλες, παλιά κινέζικα μπιμπελό, Χριστουγεννιάτικα φωτάκια αναμμένα νύχτα -μέρα, τασάκια, κουκλίτσες, λαμπατέρ, αγάλματα μικροσκοπικά, παλιά ρολόγια, σκόρπιες παρτιτούρες, πλαστικά λουλούδια αλλά και βάζα με αληθινά λουλούδια, καδράκια με αναμνηστικές φωτογραφίες κ.α. Είναι με άλλα λόγια ένα βαθιά ανθρώπινο σύμπαν πολύμορφο, πολύχρωμο και μελωδικό»

Ρωτάω την Λ. Πλάτωνος  πως ξέρει ποια είναι η φωνή του κάθε τραγουδιού της:

«Η φωνή του κάθε τραγουδιού κρύβεται μέσα στην δική μου φωνή. Εκεί φωλιάζει στην αρχή. Τη δική μου φωνή πρωτο-συναντάνε οι μελωδίες μου μοιραία».

• Τι καθορίζει όμως τον χρόνο των τραγουδιών; Τον χρόνο που θα γεννηθούν, που θα ηχογραφηθούν, που θα συναντήσουν τους ακροατές τους;

«Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, τώρα ήταν η στιγμή να ταξιδέψουν. Ήρθε η ώρα τους. Όπως και με τα τραγούδια μου σε ποίηση τής Emily Dickinson, παρότι τα συνέθεσα πριν πέντε ολόκληρα χρόνια και μάλιστα τα είχα παίξει ζωντανά στο Ίδρυμα Νιάρχος, κυκλοφόρησαν πριν λίγο καιρό και μαθαίνω ότι έχουν ήδη σκαρφαλώσει στην κορυφή των  iΤunes!» λέει η Λ. Πλάτωνος.

• Πως αισθάνεται όμως μια συνθέτρια και εκπαιδευτικός  όπως η Τ. Ζωγράφου στον ρολο της τραγουδίστριας;

«Το μόνο που ήθελα στην ζωή μου πάνω από όλα – μα όλα !- είναι να τραγουδώ. Όμως, πρώτον δεν ήμουν πλούσια και δεύτερον δεν είχα αυτό που λέμε φυσικό τάλαντο. Πήρα πράγματι, λεχώνα στην δεύτερη κόρη μας, δίπλωμα στην όπερα με τον Κώστα Πασχάλη και την Χριστίνα Γιαννακοπούλου. Καλλιέργησα την φωνή μου και έχω τραγουδήσει χιλιάδες φορές στα νιάτα μου επαγγελματικά σε μαγαζιά και συναυλίες. Ωστόσο ήξερα ότι δεν μπορώ σε βάθος χρόνου να είμαι τραγουδίστρια. Δεν έχω αυτή την σωματική αντοχή που απαιτεί αυτό το επάγγελμα, πόσο μάλλον σε παράλληλη πορεία με την εκπαίδευση. Με άλλα λόγια, για να γυρίσω στην ερώτησή σας, τίποτα δεν μου ήταν πιο οικείο από το να τραγουδώ. Από μικρό παιδί όλοι θυμούνται να τραγουδώ. Κι ο Πάνος έτσι με ερωτεύτηκε στην Αγγλία. Με άκουσε να τραγουδάω μόνη μου σε ένα στούντιο του Πανεπιστημίου μας.

Κρυφάκουγε απέξω! Με τη σύνθεση βρήκα την εσωτερική, μουσική φωνή μου. Χαίρομαι που αναγνωρίστηκα στον χώρο της μουσικής και τής δισκογραφίας κυρίως ως συνθέτρια. Το να φτιάχνει κανείς τραγούδια και να συνεργάζεται με άλλους καλλιτέχνες είναι μια συγκλονιστικά δημιουργική εμπειρία. Ένα άλλο πράγμα  που με συνεπαίρνει είναι να φτιάχνω μουσική για θέατρο.

Τώρα πάντως, στην τέταρτη δεκαετία τής ζωής μου, το πιο οικείο για μένα είναι να είμαι με τα νήπια και τα προνήπια του σχολείου μου και να κάνουμε μαζί μουσική. Με τα παιδιά συμβαίνει κάτι που πουθενά αλλού δεν μου συμβαίνει… Δεν νιώθω να έχω αγωνία για κάτι. Μου μεταφέρουν μια βαθιά θετική ενέργεια. Νιώθω απόλυτα ευγνώμων όταν είμαι πλάι τους. Αυτός είναι άλλωστε και ο κύριος λόγος που τοποθετήθηκα υπέρ των 286+ πρώην αποφοίτων μας σε σχέση με τις καταγγελίες τους. Αισθάνομαι πάντα ότι εμείς οι εκπαιδευτικοί «χρωστάμε» πολλά στους μαθητές μας. Πως θα μπορούσε να μην στεκόμαστε πάντα πλάι τους;» λέει η Τ. Ζωγράφου.

• Η Λ. Πλάτωνος συνεχίζει να είναι δημιουργική, να συνθέτει τραγούδια που μας αφορούν, που μας συγκινούν  εδώ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τι είναι αυτό που της δίνει ρεύμα σήμερα;

«Πρόκειται για μια εσωτερική φωνή. Είναι η δική μου φωνή που στις συναυλίες, καθώς ενώνεται με την φωνή του κοινού, μοιάζει να… γίνεται, το λιγότερο που θα μπορούσα να πω, πολλαπλάσια, αναπαράγεται και ξαναγεννιέται» απαντά.

• «Αγάπη είναι ν ‘αγαπάς κι αυτούς που σε ξεχνούν» λέει ένας στίχος. Ζήτησα κι από τις δύο να πουν πόσο χωράει αυτή η καθολικότητα στην εποχή των ατομικοτήτων και των μεγάλων ταχυτήτων;

«Δεν χωράει. Αλλά πάντα θα είναι το ζητούμενο» λέει η Λ. Πλάτωνος. Και η Τ. Ζαγράφου προσθέτει: «Αν έκανα έναν αυτοσχέδιο ορισμό για την «ατομικότητα» νομίζω ότι θα την όριζα ως το αποτέλεσμα του να παίρνει κανείς υπερβολικά  στα σοβαρά τον εαυτό του. Το φρένο στην ταχύτητα καθώς και η δυνατότητα αυτοσαρκασμού είναι τα όπλα που έχουμε για να κρατήσουμε ζωντανή την αγάπη μέσα μας. Η αγάπη είναι το σημαντικό. Δεν βλέπω κάτι άλλο.

Έτσι, ναι, χωράει νομίζω κι αυτός ο στίχος του Θοδωρή μέσα στην ζωή μας και το κυριότερο «χωράμε» εμείς μέσα σε αυτόν.»