Οκτώ άνδρες από τη Συρία και την Παλαιστίνη κάθονται σε ένα υπόγειο στην Αθήνα και ανταλλάσσουν ιστορίες για τη διαφυγή τους από τον πόλεμο στη Συρία και τις προσπάθειές τους να φτάσουν στην ασφάλεια της Ευρώπης. Κάθε πρόσφυγας έχει διαφορετική ιστορία να διηγηθεί, αλλά σε όλες υπάρχει το κοινό στοιχείο της απελπισίας και του κινδύνου που αντιμετώπισαν κατά τη διέλευσή τους στην Ελλάδα. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες παρουσιάζει τις συγκλονιστικές μαρτυρίες τους.

Ο Ahmed διηγείται στους υπολοίπους ότι προσπάθησε να φτάσει στην Ελλάδα από την Τουρκία τη νύχτα, σε ένα πλοιάριο που μετέφερε ακόμη 34 πρόσφυγες από τη Συρία, μεταξύ των οποίων τέσσερα μικρά παιδιά και ένας άντρας που είχε υποστεί ακρωτηριασμό και στα δύο του πόδια. Ξαφνικά, μέσα στο σκοτάδι, εμφανίστηκε ένα σκάφος του ελληνικού Λιμενικού. Μασκοφόροι άνδρες επιβιβάστηκαν στο πλοιάριό τους, αφαίρεσαν τον κινητήρα και τον έριξαν στη θάλασσα.

Καθώς ο Ahmed και κάποιοι άλλοι Σύροι επιχείρησαν να σκαρφαλώσουν στο σκάφος του Λιμενικού, ξυλοκοπήθηκαν άγρια. «Τους είπαμε ότι είμαστε Σύροι. Εάν μας στείλετε πίσω, θα πεθάνουμε. Εκείνοι απάντησαν, ‘Ας πεθάνετε, αλλά μην έρχεστε εδώ’», θυμάται ο Ahmed. Κανείς από τους παρευρισκόμενους δεν δείχνει έκπληξη ή φρίκη. Και οι υπόλοιποι γελούν όταν ο Ahmed λέει πως το κεφάλι του ήταν τόσο πρησμένο από τον ξυλοδαρμό που αργότερα μπήκε στο νοσοκομείο.

Αυτό συνέβη αφού το πλοιάριο του Ahmed ρυμουλκήθηκε σε τουρκικά χωρικά ύδατα, όπου αφέθηκε να παρασύρεται από το νερό, μέχρι που το  εντόπισε η τουρκική ακτοφυλακή. Ήταν η τρίτη απόπειρα του Ahmed να φτάσει στην Ελλάδα από την Τουρκία. Το Μάιο, διέσχισε τον Έβρο με δύο φίλους του.  Κατάφεραν να φτάσουν μέχρι την Ορεστιάδα προτού τους συλλάβουν, ενώ αγόραζαν  εισιτήρια για το τρένο προς την Αθήνα. Έμειναν για λίγο υπό κράτηση κι έπειτα στάλθηκαν στην άλλη πλευρά του ποταμού, στην Τουρκία.

Λίγες μέρες αργότερα, ο Ahmed εγκατέλειψε τη δεύτερη προσπάθειά του, επειδή τα νερά του ποταμού ήταν πολύ ψηλά και ήταν επικίνδυνο να τα διασχίσει. Και, τον Ιούνιο, έκανε μια τέταρτη προσπάθεια σε μια βάρκα με κατεύθυνση τη Σάμο. Αυτή τη φορά, το ελληνικό Λιμενικό τους περισυνέλεξε και τους  μετέφερε στη Σάμο, φροντίζοντας για τη νοσοκομειακή περίθαλψη για τους δύο άρρωστους Σύρους που βρίσκονταν πάνω στο πλοιάριο.

Για τους ανθρώπους, όμως, που φτάνουν στην Ελλάδα, αφού ξεφύγουν από τις διώξεις και τη βία σε περιοχές όπως η Συρία, το Αφγανιστάν, η Σομαλία και το Ιράκ, η ζωή είναι σκληρή. Οι οκτώ άνδρες που ζουν στο μικρό υπόγειο στην Αθήνα πληρώνουν 400 ευρώ μηνιαίως και κοιμούνται επάνω σε λεπτά στρώματα. Κανείς δεν έχει τακτική εργασία και δεν ξέρουν πώς θα πληρώσουν το ενοίκιο του επόμενου μήνα.

Κανένας από αυτούς δεν σκοπεύει να παραμείνει στην Ελλάδα. Πολλοί σχεδιάζουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους σε χώρες όπως η Γερμανία και η Σουηδία. Όμως η συνέχιση της πορείας τους επίσης κρύβει πολλά εμπόδια. Ο Radwan, ένας 23χρονος νεαρός από τη Δαμασκό, ήθελε να πάει στη Σουηδία ή τη Νορβηγία. Όπως αναφέρει, τον περασμένο Ιούνιο, ο ίδιος και δύο ακόμη άτομα συνελήφθησαν και κρατήθηκαν κοντά στα σύνορα της Σερβίας, αφού πέρασαν από τη βόρεια Ελλάδα στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Πλέον, πίσω στην Αθήνα, λέει πως σχεδιάζει να προσπαθήσει και πάλι να φύγει – να πάει οπουδήποτε, εκτός από την Ελλάδα.

Παρά τις δυσκολίες που βιώνουν, οι άνδρες αναγνωρίζουν τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν και  πολλοί Έλληνες. «Οι άνθρωποι είναι πολύ καλοί και είναι μια όμορφη πόλη, όμως η κατάσταση είναι πολύ άσχημη», λέει ο μεγαλύτερος σε ηλικία από τους οκτώ, ο σαραντάρης Farid. Έχει πέντε παιδιά στη Συρία, τα οποία πρέπει να στηρίξει. Σήμερα, ζουν με άλλους συγγενείς του, ενώ ο ίδιος προσπαθεί να βρει έναν τρόπο να επαναφέρει κάποια σταθερότητα στη ζωή τους.

Δικηγόρος στο επάγγελμα, ο Farid αναφέρει ότι η ζωή του στην πόλη Χομς της δυτικής Συρίας πριν από τον πόλεμο ήταν πολύ καλή. Ωστόσο, δύο με τρία χρόνια πριν, όπως σημειώνει, «χάσαμε τα πάντα. Χάσαμε τη δουλειά μας. Δεν είχαμε κανένα εισόδημα ή πόρους». Ο Farid πούλησε το σπίτι της οικογένειας και το αυτοκίνητό του, και έδωσε μέρος των χρημάτων σε έναν διακινητή στην Τουρκία για να τον μεταφέρει στην Ελλάδα. Τώρα ψάχνει τρόπο για να μεταβεί στη Σουηδία.

Κατά κάποιο τρόπο, οι οκτώ άνδρες στην Αθήνα είναι από τους τυχερούς. Μια άλλη ομάδα νέων ανδρών από τη Συρία, πίνοντας τσάι στη Σμύρνη και περιμένοντας να πραγματοποιήσουν το πέρασμα προς την Ευρώπη, διηγούνται ιστορίες αποτυχημένων προσπαθειών. Σε πολλές από αυτές, τους έχουν αποτρέψει βίαια από το να εισέλθουν στην Ευρώπη ή τους έχουν επιστρέψει στην Τουρκία.

Καθώς δεν διαφαίνεται τέλος στη συριακή κρίση και είναι λίγοι οι νόμιμοι τρόποι εισόδου στην Ευρώπη, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα συνεχίσουν να πραγματοποιούν το επικίνδυνο θαλάσσιο ταξίδι από την Τουρκία προς την Ελλάδα ή από τη Βόρεια Αφρική στη Νότια Ευρώπη, αναζητώντας σταθερότητα, ασφάλεια, οικογενειακή επανένωση και μια ευκαιρία για να βοηθήσουν τα μέλη της οικογένειάς τους που βρίσκονται πίσω στην πατρίδα.

Του Duncan Breen, από την Αθήνα για την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες

*Τα ονόματα έχουν αλλάξει για λόγους προστασίας.