Η καθυστέρηση των αρχών στην ανάγκη κατεπείγουσας διερεύνηση των συνεχιζόμενων καταγγελιών για τις άτυπες επιχειρήσεις επαναπροώθησης προσφύγων στον Έβρο, εντείνει την πεποίθηση ότι τα σύνορα στον Έβρο αποτελούν ένα πεδίο εκτός δικαίου και εκτός νόμου και έναν τόπο μαρτυρίου για τους πρόσφυγες.

Αυτό εκτιμούν δέκα οργανώσεις που συμμετέχουν στην «Καμπάνια για το Άσυλο», καθιστώντας τους υπουργούς Προστασίας του Πολίτη, Όλγα Γεροβασίλη, Μεταναστευτικής Πολιτικής, Δημήτρη Βίτσα, και Δικαιοσύνης, Μιχάλη Καλογήρου, υπόλογους για κάθε καθυστέρηση στη διερεύνηση αυτών των καταγγελιών.

Υπογραμμίζουν ότι ο συστηματικός τρόπος και οι ομοιότητες της κακομεταχείρισης παραπέμπουν σε οργανωμένο σχέδιο αποτροπής, στο πλαίσιο του οποίου αναπτύσσονται γενικευμένες πρακτικές, οι οποίες έγιναν πιο εκτεταμένες, συστηματικές και σκληρές μετά την υπογραφή της ευρωτουρκικής συμφωνίας το Μάρτιο του 2016. Και αναφέρουν ότι οι πρακτικές αυτές εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ποινικής δικαιοσύνης και στοιχειοθετούν κατά περίπτωση κακουργήματα (βασανισμός, ληστεία, έκθεση ζωής σε κίνδυνο…).

Οι οργανώσεις (ΑΡΣΙΣ, Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών, ΕΠΣΕ, Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, Κίνηση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – Αλληλεγγύη στους Πρόσφυγες Σάμος, Κόσμος χωρίς Πολέμους και Βία, ΛΑΘΡΑ, PRAKSIS, Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων, Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο) κάνουν λόγο για επιδεικτική βαρβαρότητα ένστολων ή μη στην περιοχή και παράνομες ενέργειες οι οποίες αποτελούν αντικείμενο συγκεκριμένων οδηγιών και εντολών. Σημειώνουν ότι το οργανωμένο σχέδιο περιλαμβάνει επίσης τη συγκάλυψη και νομιμοποίηση των εγκληματικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται.

Ολόκληρη η ανακοίνωση της «Καμπάνιας για το Άσυλο» έχει ως εξής:

Απαξίωση της ανθρώπινης ζωής και της νομιμότητας οι επαναπροωθήσεις στον Έβρο

Αθήνα, 2 Μαΐου 2019

Τα σύνορα της χώρας στον Έβρο τείνουν να καταστούν ένας εκτός δικαίου και εκτός νόμου τόπος μαρτυρίου για τους πρόσφυγες που επιχειρούν απελπισμένα να περάσουν στο ευρωπαϊκό έδαφος, στιγματίζοντας τη χώρα μας και τους υπευθύνους για τη διαχείρισή τους.

Ενώ παρακολουθούμε τους αυξανόμενους πνιγμούς στα σύνορα, οι καταγγελίες προσφύγων για βάρβαρες πρακτικές επαναπροώθησης συνεχίζονται. Εκτός από τον αποτροπιασμό που προκαλούν, δείχνουν επίσης ότι η άσκηση βίας και οι συστηματικές παραβιάσεις δεν αποτελούν μεμονωμένες ατομικές επιλογές, αλλά γενικευμένες πρακτικές που αναπτύσσονται στα πλαίσια ενός σχεδίου αποτροπής και προσπάθειας ενίσχυσης του «μηνύματος» αποθάρρυνσης, που «πρέπει να σταλεί» για την ανάσχεση των προσφυγικών ρευμάτων.

Όσα εκτενώς καταγράφονται στην κοινή έκθεση του Ελληνικού Συμβούλιου για τους Πρόσφυγες, της ΑΡΣΙΣ και της HumanRights360, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα (1), δεν αφήνουν αμφιβολία για την αλήθεια των καταγγελλόμενων. Ο συστηματικός τρόπος και οι ομοιότητες της κακομεταχείρισης παραπέμπουν σε ένα οργανωμένο σχέδιο, η εφαρμογή του οποίου επιτρέπει -αν δεν προτρέπει- παράνομες συμπεριφορές. Οι περίπολοι ενόπλων με ή χωρίς αστυνομικές και στρατιωτικές στολές, μάσκες ή κουκούλες, που μιλούν εκτός από τα ελληνικά και άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα (συχνά αναφερόμενη η γερμανική), που δρουν με επιδεικτική βαρβαρότητα ακόμα και μπροστά σε μικρά παιδιά και οικογένειες, βία και κακοποιήσεις, αφαίρεση προσωπικών ειδών και χρημάτων, ρούχων κατά περίπτωση και συχνά υποδημάτων, αφαίρεση ή καταστροφή κινητών τηλεφώνων (για να μην καταγράφεται η παράνομη δράση), μεταφορά σε εγκαταλειμμένες αποθήκες που χρησιμεύουν ως άτυπα κρατητήρια χωρίς τροφή και νερό και χρήση φουσκωτών για την επαναπροώθηση στην Τουρκία, παραπέμπουν σε εκτέλεση συγκεκριμένων οδηγιών και εντολών, που εφαρμόζονται επιλεκτικά σε εφαρμογή προαποφασισμένου σχεδίου, που περιλαμβάνει και τη συγκάλυψη -και κατά συνέπεια νομιμοποίηση- των εγκληματικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται κατ’ αυτές.

Η Καμπάνια για την Πρόσβαση στο Άσυλο καταγγέλλει για ακόμα μια φορά την εφαρμογή των πρακτικών άτυπης επαναπροώθησης που έχουν επεκταθεί και καταστεί σκληρότερες και συστηματικότερες μετά την Κοινή Δήλωση αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου 2016 και επισημαίνει ότι δεν αποτελούν μόνο σοβαρή παραβίαση των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας, αλλά εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ποινικής δικαιοσύνης και στοιχειοθετούν κατά περίπτωση κακουργήματα (βασανισμοί, ληστείες, έκθεση σε κίνδυνο ζωής κ.ά.)

Ζητάμε να δοθούν απαντήσεις από τις αρχές:

• Ποια σώματα ενεργούν στα σύνορα για την αποτροπή παράτυπων εισόδων.
• Υπάρχει πλαίσιο συγκεκριμένων εντολών για την περίπτωση εντοπισμού, σύλληψης και μεταχείρισης των παράτυπα εισερχόμενων και έλεγχος για τον τρόπο εφαρμογής του από τις περιπόλους;
• Υπάρχει υποχρέωση καταγραφής των περιπόλων που ενεργούν κατά μήκος του Έβρου και υποχρεωτική αναφορά σχετικά με την πορεία που ακολουθούν καθώς και τις ενέργειες τους;
• Ελέγχεται από την εκάστοτε προϊσταμένη αρχή η νομιμότητα των ενεργειών αυτών των περιπόλων και η τήρηση των υποχρεώσεων που επιβάλει το διεθνές δίκαιο για την προστασία των προσφύγων;

Η Καμπάνια για την Πρόσβαση στο Άσυλο επισημαίνει ότι τα αρμόδια και εμπλεκόμενα Υπουργεία (Προστασίας του Πολίτη, Άμυνας και Μεταναστευτικής Πολιτικής) αλλά και ο Υπουργός Δικαιοσύνης οφείλουν να προβούν με διαδικασίες κατεπείγοντος στη διερεύνηση των καταγγελιών και τον έλεγχο των εμπλεκόμενων σε επιχειρήσεις αποτροπής και είναι υπόλογοι για κάθε καθυστέρηση, καθώς οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις, όσο εκφεύγουν από κάθε μορφής έλεγχο, λογοδοσία και τιμωρία, επιβεβαιώνουν την πεποίθηση ότι ο Έβρος είναι ένα εκτεταμένο πεδίο εκτός δικαίου και εκτός νόμου όπου οι πρόσφυγες είτε σπρώχνονται στο θάνατο είτε στα χέρια εγκληματικών οργανώσεων, όπου μπορεί να αναπτύσσεται ανεμπόδιστα το οργανωμένο έγκλημα και όπου η ανθρώπινη ζωή είναι εξαιρετικά φτηνή ακόμη και γι’ αυτούς που είναι υπεύθυνοι να την προστατεύουν.

Ανησυχητική κλιμάκωση

Η κατάσταση με τις παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στον Εβρο χειροτερεύει.

Σύμφωνα με την Εφημερίδα των Συντακτών, το τελευταίο γνωστό σοβαρό περιστατικό καταγράφτηκε τη Μεγάλη Παρασκευή. Ομάδα 15 Τούρκων προσφύγων, μεταξύ των οποίων και μια έγκυος, χτυπήθηκε με κλομπ από άντρες με κουκούλες και οδηγήθηκε πίσω στο τουρκικό έδαφος.

Οπως ανέφερε σε δημοσίευμά της η δημοσιογραφική ιστοσελίδα ipa.news, το περιστατικό συνέβη στις 9 το βράδυ, κοντά στο Σουφλί του Εβρου.

Στη συνέχεια, τέσσερις από τους πρόσφυγες που επαναπροωθήθηκαν, μεταξύ των οποίων ένα ζευγάρι και δύο ανήλικα παιδιά, 8 και 11 χρόνων, συλλαμβάνονται από τις τουρκικές Αρχές, ενώ οι άλλοι έντεκα κρύβονται στο σκοτάδι αποφεύγοντας τη σύλληψη.

Ανάμεσά τους, η 36χρονη Τούγμπα Οτσκάν, δημοσιογράφος, καλεί εκείνη την ώρα έναν συνάδελφό της: «Ζούμε μια πολύ επώδυνη κατάσταση. Φοβόμαστε ότι θα μας γυρίσουν και πάλι πίσω. Οι κουκουλοφόροι μας χτυπούσαν και μας έσπρωχναν με κλομπ. Θέλουμε βοήθεια».

Λίγη ώρα αργότερα, καταφέρνουν να περάσουν, με τη δεύτερη προσπάθεια, τα σύνορα και επιχειρούν να κρυφτούν από τις ελληνικές Αρχές και από τους άντρες που τους χτυπούσαν. Στις δύο τα ξημερώματα του Μεγάλου Σαββάτου, 11 άτομα, ανάμεσά τους και η έγκυος, συλλαμβάνονται από την αστυνομία και οδηγούνται στο κρατητήριο.

Το μεσημέρι της Τρίτης και ενώ είχαν ήδη υποβάλει αίτημα ασύλου, αφέθηκαν όλοι ελεύθεροι με υπηρεσιακά σημειώματα προθεσμίας αναχώρησης από τη χώρα μέσα σε 30 ημέρες.

Είχε προηγηθεί η παρέμβαση του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, με στόχο την καταγραφή τους. Είναι η πολλοστή φορά που καταγγέλλεται η Ελλάδα για παράνομες αστυνομικές επιχειρήσεις επαναπροώθησης στον Εβρο. Ωστόσο, τα καταγραμμένα περιστατικά που αφορούν Τούρκους είναι ελάχιστα.

Τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2017, σε δύο ξεχωριστές επιχειρήσεις («Εξπρές του μεσονυκτίου» στο Διδυμότειχο, «Εφ.Συν.», 7.6.2017) που έγιναν γνωστές από επώνυμες καταγγελίες στην Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ), ομάδα κουκουλοφόρων και αστυνομικών προχώρησε στην απαγωγή 17 Τούρκων πολιτών, ανάμεσά τους ο δημοσιογράφος Μουράτ Τσαπάν, στην περιοχή του Διδυμότειχου, και στην παράδοσή τους στην Τουρκία, για να ακολουθήσουν έντονες διαμαρτυρίες οργανώσεων και μηνυτήρια αναφορά της ΕλΕΔΑ στον Αρειο Πάγο, καθώς και καταγγελία στον Συνήγορο του Πολίτη.