Όταν ο Σύρος πρόσφυγας Mohammad Nofal Yassin αντίκρυσε το μαχαίρι, φοβήθηκε ότι είχε κάνει τεράστιο λάθος. Μετά είδε την υπερφορτωμένη φουσκωτή βάρκα και διαπίστωσε ότι οι διακινητές τού είχαν πει ψέματα. Τότε η αγωνία του μεγάλωσε. Της Καίτης Κεχαγιόγλου.

«Μου είχαν πει ότι θα ήταν μόνο 35 άνθρωποι στη βάρκα», είπε ο Mohammad, 40 ετών, φούρναρης, που τράπηκε σε φυγή μαζί με τη γυναίκα του και τα τέσσερα παιδιά τους, ηλικίας τεσσάρων έως οχτώ ετών, από τον Παλαιστινιακό προσφυγικό καταυλισμό Yarmouk κοντά στη Δαμασκό. «Όταν είδαμε μέσα στη βάρκα πάνω από 60 άτομα, αρνηθήκαμε να μπούμε μέσα».

Το θαλάσσιο ταξίδι τού είχε στοιχίσει 3.400 δολάρια αλλά είχε προετοιμαστεί να χάσει τα χρήματα. Όμως το μόνο που έβλεπε ήταν αυτό το μαχαίρι, που τον έσπρωχνε για να μπει στη βάρκα.

Η μία από τις τετράχρονες δίδυμες κόρες του έκλαιγε και έλεγε ότι ήθελε να γυρίσει στο σπίτι. Στο μεταξύ, ο οχτάχρονος γιος του φώναζε «δε θέλω να πεθάνω σε αυτή τη φουσκωτή βάρκα».

Ήταν 1:30 η ώρα τη νύχτα και μόλις είχαν βγει μετά από μια τρίωρη διαδρομή από ένα φορτηγάκι χωρίς παράθυρα. Βρίσκονταν τώρα κάπου κοντά στην τουρκική πόλη Çeşme και η υπερφορτωμένη φουσκωτή βάρκα των διακινητών τούς περίμενε.

Ο Yassin συνειδητοποίησε όμως ότι δε μπορούσαν να μείνουν εκεί. Πίσω τους υπήρχε μόνο δυστυχία. Δεν μπορούσαν να επιστρέψουν «πίσω». Δεν υπήρχε κάποιο σπίτι για να γυρίσουν. Οπότε μπήκαν έντρομοι μέσα στο φουσκωτό.

Η οικογένειά του τράπηκε σε φυγή εξαιτίας του πολέμου στον οποίο είχαν ήδη χάσει τη ζωή τους οι γονείς του Yassin το 2013, όταν το σπίτι τους βομβαρδίστηκε. Ο φούρνος που είχε μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό του ισοπεδώθηκε από τις βόμβες. Ακόμα και το σπίτι ενός συγγενή, όπου είχαν καταφύγει, βρέθηκε κι αυτό ανάμεσα στα πυρά.

Οι φόβοι των παιδιών για τη βάρκα τελικά αποδείχθηκαν βάσιμοι. Πενήντα λεπτά αφότου ξεκίνησαν το ταξίδι, μέσα στη νύχτα, έμειναν από καύσιμα.

Όμως, μέσα στην ατυχία τους στάθηκαν τυχεροί. Το ελληνικό Λιμενικό Σώμα τούς περισυνέλλεξε. Και η τύχη τους χαμογέλασε για μια ακόμη φορά, όταν μετά τη διάσωση η οικογένειά τους μεταφέρθηκε στη Χίο.

Το κοντινό νησί της Λέσβου έχει συγκεντρώσει τα περισσότερα φώτα της δημοσιότητας ως ο προορισμός της πλειοψηφίας των χιλιάδων προσφύγων που έχουν διασχίσει τη Μεσόγειο φέτος, αναζητώντας ασφάλεια. Η τεράστια εισροή έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα για το νησί αυτό, το οποίο μερικές φορές καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει. 

Η Χίος, αν και παρόμοια σε μέγεθος και σε απόσταση από την τουρκική ενδοχώρα, βρίσκεται νοτιότερα της Λέσβου. Μπορεί να μην έχει προσελκύσει τα φώτα της δημοσιότητας σε τόσο μεγάλο βαθμό όσο η Λέσβος, αλλά έχει επηρεαστεί κι αυτή σε τεράστιο βαθμό από τη μαζική μετανάστευση των ανθρώπων που εγκαταλείπουν την πατρίδα τους εξαιτίας των πολέμων στη Μέση Ανατολή και αλλού.

Οι τοπικές αρχές στη Χίο συνεχίζουν αθόρυβα το έργο τους στην υποδοχή των προσφύγων με ήσυχο και οργανωμένο τρόπο που επικροτεί η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.).

Ένα νέο κέντρο καταγραφής και υποδοχής για 1.000 ανθρώπους έχει ετοιμαστεί σε ένα παλιό εργοστάσιο έξω από την πόλη της Χίου και θα αρχίσει σύντομα να λειτουργεί. Σε αναμονή αυτού, ένας νέος προσωρινός χώρος υποδοχής έχει τεθεί σε λειτουργία από τα μέσα Νοεμβρίου δίπλα στα τείχη του ιστορικού κάστρου κοντά στο λιμάνι.

Εκεί, η Υ.Α. σε συνεργασία με τη δημοτική αρχή και άλλους φορείς, έχει στήσει 34 οικίσκους και δύο σκηνές μεγάλης χωρητικότητας με θέρμανση, που παρέχουν στέγη μέχρι και σε 1.000 άτομα.

Ο Joe Kuper, επικεφαλής του γραφείου της Υ.Α. στη Χίο, επαινεί τους τοπικούς εθελοντές για το «θαυμάσιο έργο» που επιτελούν στον παλιό χώρο, αλλά δήλωσε επίσης ότι ο νέος προσωρινός χώρος θα είναι καλύτερα εξοπλισμένος, με ιατρικό εξοπλισμό, ντους και παιδότοπους, και θα έχει προσωπικό διαθέσιμο όλο το 24ωρο.

Μέχρι στιγμής, το 2015 έχουν φτάσει 113.000 πρόσφυγες στη Χίο, με μέσο όρο αφίξεων 700 περίπου την ημέρα κατά τη διάρκεια του Δεκεμβρίου.

Αξιωματούχοι από το Λιμενικό Σώμα, τη Frontex και την τοπική αστυνομία εργάζονται για την καταγραφή των νεοαφιχθέντων όλο το 24ωρο. Η προσφυγική ροή έχει επίσης φέρει πιο κοντά διαφορετικούς τομείς της τοπικής κοινότητας, από τη δημοτική αρχή, την αστυνομία και το λιμενικό σώμα μέχρι και εθελοντές από το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου και διερμηνείς της ΜΕΤΑδρασης, ΜΚΟ-εταίρου της Υ.Α.

«Η συνεργασία Αστυνομίας και Λιμενικού είναι πολύ καλή. Κάνουμε κοινό σχεδιασμό, μοιραζόμαστε και βρίσκουμε λύσεις», δήλωσε ο Γιώργος Αμέντας, Υπεύθυνος του Γραφείου Αλλοδαπών στην Αστυνομία της Χίου στο κέντρο καταγραφής. Επίσης, χάρη στη διαθεσιμότητα των διερμηνέων, η συνεννόηση μεταξύ των αρχών, της τοπικής κοινότητας και των προσφύγων έχει βελτιωθεί. «Η καλή επικοινωνία και η παροχή ενημέρωσης είναι τα μόνα πράγματα που ηρεμούν τους πρόσφυγες», είπε ο κ. Αμέντας.

Ορισμένοι πρόσφυγες που φτάνουν στη Χίο περνούν από τη διαδικασία της ταυτοποίησης και της καταγραφής και μεταφέρονται στην ενδοχώρα μέσα σε μια μέρα.

Η οικογένεια του Yassin τώρα ελπίζει ότι τα χειρότερα ανήκουν πλέον στο παρελθόν και μπορούν επιτέλους να πουν αντίο στον πόλεμο που τους μετέτρεψε σε πρόσφυγες δύο φορές. Ο Yassin λέει ότι θα είναι πάντα ευγνώμων απέναντι στους Έλληνες λιμενικούς.

«Μας έσωσαν», λέει ο Yassin. «Ήταν πολύ ευγενικοί. Τους ευγνωμονούμε πάρα πολύ.»

Από τις Ιστορίες Προσφύγων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ