Μιλώντας πρόσφατα με τη διδάκτορα κλινικής ψυχολογίας στο ΕΚΠΑ  Νάνσυ Παπαθανασίου, μου αποκάλυψε στην κουβέντα μεταξύ άλλων πως στην Ελλάδα του 2018 και ενώ η φαρμακολογία έχει προχωρήσει τόσο , ψυχίατροι επιλέγουν ως μέθοδο θεραπείας το ηλεκτροσόκ ακόμα κι εκεί που δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος και τα άτομα παρουσίασαν βελτίωση με αλλαγή στη φαρμακευτική αγωγή.

Ads

Μια απλή έρευνα αρκεί για να καταλάβει κανείς πως το συγκεκριμένο ζήτημα είναι ένα από αυτά που διχάζουν την επιστημονική κοινότητα καθώς έχουν γραφτεί πολλά άρθρα που στηρίζουν την άποψη πως σε κάποιες περιπτώσεις το ηλεκτροσόκ είναι μονόδρομος. Η ίδια η κα Παπαθανασίου μας είπε σχετικά «Στις πολύ σοβαρές μορφές κατάθλιψης, όταν δεν υπάρχει βελτίωση με τη φαρμακευτική αγωγή και τη ψυχοθεραπεία, όταν η κατάθλιψη συνοδεύεται από ψυχωτικά συμπτώματα ή σε κατατονία η ηλεκτροσπασμοθεραπεία μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα».

Αναζητήσαμε τον Μιχάλη  Παπαδόπουλο Διδάκτορα ψυχολογίας και συγγραφέα από την Κύπρο, με αφορμή τον αγώνα που έκανε ενάντια στη μέθοδο και του θέσαμε ορισμένα ερωτήματα. Τι ήταν αυτό που τον ώθησε να στρατευτεί στη μάχη για την Κατάργηση του  ηλεκτροσόκ;

«Ναι είναι αλήθεια πως επιστρέφοντας από τις σπουδές μου στη Γαλλία το 1976 το ψυχιατρικό πεδίο ήταν σπαρμένο με ηλεκτροσόκ, τόσο στον Δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα . Τότε ξεκίνησα μια μάχη με μερικούς ψυχιάτρους που επειδή δεν ήξεραν τίποτ ‘ άλλο να κάνουν ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που υπήρχαν και αυτοκτονικές σκέψεις, έκαναν ηλεκτροσόκ πιστεύοντας πως είναι τόσο ακίνδυνο ώστε μπορείς να το κάνεις και σε έγκυο και σε παιδί τριών χρονών, κάτι που είναι εντελώς εξωπραγματικό και σε μερικούς ασυνείδητα η και συνειδητά σαδιστικό» λέει ο καθηγητής στο Tvxs.gr

Ads

Υπάρχει λόγος σήμερα να επιλέγεται το ηλεκτροσόκ στη θεραπεία της κατάθλιψης; Δεν έχει λύσει το θέμα η ψυχανάλυση η ψυχοθεραπεία και η θεραπευτική αγωγή;

Η προσφυγή στο ηλεκτροσόκ δεν δικαιολογείται πλέον παρά μόνον σε περιπτώσεις απελπισίας σπανιότατες. Το παρομοιάζω με τα παλιά  μεγάλα ραδιόφωνα που κάποτε όταν σιωπούσαν και καταφέρναμε να τα κάνουμε να λειτουργήσουν τους βαράγαμε μια  με το χέρι από πάνω και κάποτε ζωντάνευαν.

Ποιοι είναι οι μύθοι και ποιες οι αλήθειες;

Δεν υπάρχει μύθος όσον αφορά στην καταγωγή του στη φασιστική  Ιταλία του Μουσολίνι. Οι συνθήκες μέσα στις οποίες έγινε το πρώτο σε άνθρωπο ηλεκτροσόκ είναι πολύ χαρακτηριστικές. Ο Ιταλός καθηγητής Ugo Cerletti (1877-1963) πίστευε ότι η επιληψία είναι ασυμβίβαστη με τη σχιζοφρένεια (θεωρία που αργότερα αποδείχτηκε λανθασμένη και εγκαταλείφθηκε) και αναζητούσε μια μέθοδο που να προκαλεί σπασμούς σε σχιζοφρενείς και με αυτό τον τρόπο να τους θεραπεύει. Αφού μια επίσκεψή του στα σφαγεία της Ρώμης, όπου σκότωναν τα γουρούνια με ηλεκτροπληξία, τον έπεισε ότι αν το ηλεκτρικό ρεύμα διαπερνούσε τον εγκέφαλο δεν προκαλούσε θάνατο αλλά επιληπτική κρίση, αποφάσισε να πειραματιστεί πάνω σε άνθρωπο.

Να σημειώσουμε εδώ πως ο άνθρωπος πειραματόζωο εστάλη από τον Διευθυντή της Αστυνομίας της Ρώμης και τα πειράματα έγιναν παρά τη θέλησή του. Το ηλεκτροσόκ όπως και μια άλλη, ακόμη πιο απάνθρωπη, σωματική “θεραπεία”, η λοβοτομή, επινοήθηκαν και εμπεδώθηκαν σε συνθήκες φασιστικού ολοκληρωτισμού. Το μεν ηλεκτροσόκ στην Ιταλία του Μουσολίνι το 1938, η δε λοβοτομή στην Πορτογαλία του Σαλαζάρ το 1935. Την ίδια περίοδο στη Ναζιστική Γερμανία δολοφονήθηκαν ή αφέθηκαν να πεθάνουν από την πείνα 275.000 ψυχασθενείς. Τον καιρό που ανακαλύφθηκε το ηλεκτροσόκ οι ιδέες που κυριαρχούσαν στη Ψυχιατρική, σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, ήταν ότι οι ψυχικά άρρωστοι ήταν άτομα που υπέφεραν από εκφυλιστικές ασθένειες οι οποίες τους έφθειραν σταδιακά και τους οδηγούσαν συχνά σε πρόωρο θάνατο: “Η απαισιοδοξία μιας τέτοιας θεωρίας και η καταστολή που επιβάλλεται στα ψυχιατρικά ιδρύματα επέτρεψε ώστε να δικαιολογείται η χρησιμοποίηση επιβλαβών για τους αρρώστους επεμβάσεων με σκοπό τη συμμόρφωσή τους στους κανονισμούς του Ιδρύματος.

Σήμερα τι λέει σχετικά η επιστημονική κοινότητα;

Η κρατική Επιτροπή για την αξιολόγηση των τεχνολογιών που παρεμβαίνουν στην υγεία του Κεμπέκ στον Καναδά, σε ειδική έκθεση της επισημαίνει πως οι παρενέργειες από τη χρήση του ηλεκτροσόκ είναι κυρίως βλάβες στο καρδιαγγειακό  σύστημα και στις γνωστικές λειτουργίες. Επίσης  μπορεί να προκληθούν αλλοιώσεις στον εγκέφαλο.  Νεότερες έρευνες  δείχνουν πως καταστρέφει κύτταρα στην περιοχή του ιπποκάμπου που είναι η εγκεφαλική δομή που είναι υπεύθυνη για τη πλοήγηση στο χώρο. Από μελέτες επίσης που έγιναν στην Αγγλία από ιατρικούς Συλλόγους διαπιστώθηκε πως οι γιατροί που εισηγούνται ηλεκτροσόκ είναι κυρίως άντρες που σπούδασαν πριν το 1960.

Έχετε στατιστικά στοιχεία για τη χρήση του σήμερα σε Ελλάδα και Κύπρο;

Ευτυχώς σήμερα είναι περιορισμένη η χρήση του, αλλά είναι σημαντικό να υπογραμμίζουμε τις βλάβες που προκαλεί. Είναι σαφές πως το ηλεκτροσόκ  δεν χρειάζεται  στους ανθρώπους, εκτός αν θεωρήσουμε ότι βρισκόμαστε σε αίθουσες βασανιστηρίων. Ανήκει μαζί με τη λοβοτομή και τα λευκά κελιά στις τρεις απάνθρωπες μεθόδους που θα μείνουν στην ιστορία ως οι μαύρες σελίδες της ψυχιατρικής. Χρησιμοποιήθηκε και ως μέσο χειραγώγησης, σε γυναίκες για παράδειγμα κακοποιημένες από συζύγους που αντιδρούσαν. Τους έκαναν ηλεκτροσόκ να μάθουν να είναι υπάκουες.