Η επέτειος των 75 χρόνων από τη Μάχη της Κρήτης και η συνέχιση της μάχης για την ιστορική μνήμη και τις γερμανικές οφειλές θα συζητηθούν σε εκδήλωση που διοργανώνει ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιος Κούλογλου την Τρίτη, 3 Μαΐου στο Ευρωκοινοβούλιο στις Βρυξέλλες.

Τη σημασία της ιστορικής Μάχης της Κρήτης και την επίδρασή της στην εξέλιξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έχει επαναφέρει στο επίκεντρο η πολύκροτη υπόθεση του Γερμανού ιστορικού Χάιντς Ρίχτερ που απασχόλησε επί 14 μήνες τον ελληνικό Τύπο.

Όλα ξεκίνησαν με την εισήγηση του καθηγητή κ. Ανδρέα Στεργίου να αναγορευτεί ο Γερμανός ιστορικός σε επίτιμο καθηγητή του πανεπιστημίου της Κρήτης, παρά το γεγονός ότι σε βιβλίο του για την Μάχη της Κρήτης, που τιτλοφορείται «Operation Merkur: Die Eroberung der Insel Kreta im Mai 1941», που σημαίνει «Επιχείρηση Ερμής: Η κατάκτηση της νήσου Κρήτης τον Μάιο του 1941», δεν αναγνωρίζει τη σημασία της Μάχης της Κρήτης για την εξέλιξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου χαρακτηρίζοντας την «στρατιωτικό μύθο». 

Ιδιαίτερα προκλητικός είναι επίσης ο τρόπος με τον οποίο ο Χάιντς Ρίχτερ αναφέρεται στην κρητική αντίσταση, την οποία σημειοθετεί ως την αφετηρία ενός «μη έντιμου, βρόμικου και κτηνώδη» πολέμου, την ευθύνη του οποίου είχαν οι αντάρτες κι όχι οι ναζί κατακτητές – δικαιολογώντας μάλιστα την λογική των αντιποίνων που έβαψαν με αίμα αθώων αμάχων την Κάνδανο, τη Βιάννο, τα Καλάβρυτα, το Δίστομο, το Κομμένο και αμέτρητα άλλα χωριά στην Ελλάδα της Κατοχής. Την ίδια στιγμή εκφράζει το θαυμασμό του για τους ναζί αλεξιπτωτιστές, τους οποίου αναγνωρίζει ως «ιδεολόγους ιππότες».

Συγκεκριμένα ο καθηγητής Ρίχτερ γράφει:

H Μάχη της Κρήτης είναι αφενός η τελευταία «καθαρή» στρατιωτική επιχείρηση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αφετέρου η αφετηρία ενός «βρόμικου» πολέμου, ο οποίος περιλαμβάνει επιθέσεις ανταρτών. (σ. 440): Στη διαστρέβλωση της εικόνας [για τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές] συντέλεσαν οι εξελίξεις της μετέπειτα κατοχικής περιόδου, όταν αναπτύχθηκε ο ανταρτοπόλεμος και οι δυνάμεις κατοχής […] απάντησαν με αντίποινα και κλιμάκωση της βίας. Ο αγώνας αυτός δεν ήταν πια «καθαρός» και έντιμος αλλά βρόμικος και κτηνώδης. Η SOE [Special Operations Executive] ενθάρρυνε τη συνέχισή του. (σ. 442).

Οι αντιδράσεις που προκάλεσε η τοποθέτηση αυτή στην τοπική κοινωνία και στην ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και σε συλλόγους και συγγενείς θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας στην Ελλάδα ήταν άμεσες.

Ο καθηγητής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιώργος Μαργαρίτης σε επιστολή που απευθύνει στο Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας καταρρίπτει τα επιχειρήματα του Ρίχτερ. Όπως λέει ο ίδιος: «για πρώτη φορά στην ως τότε πορεία του πολέμου η ναζιστική εισβολή βρήκε απέναντί της μια γενικευμένη λαϊκή εξέγερση. Εξέγερση που δεν οργανώθηκε από κανένα επίσημο ή κρατικό φορέα, καθώς οι Βρετανοί δεν πίστευαν σε αυτήν, οι δε ελληνικές – βασιλικές – αρχές την αντιμετώπιζαν μάλλον με απέχθεια και φόβο (…). Μέχρι τότε αυτή η μορφή της Αντίστασης δεν είχε σημειωθεί σε κανένα από τα κράτη που έπεσαν θύματα ναζιστικής επίθεσης». Και προσθέτει: «Από αυτήν την άποψη η Αντίσταση του λαού της Κρήτης στην εισβολή σηματοδότησε το τέλος της παθητικής αποδοχής από τα λαϊκά στρώματα και τις πατριωτικές δυνάμεις της υπεροχής των γερμανικών όπλων. Δύο μήνες αργότερα αυτή η αμφισβήτηση πήρε διαστάσεις στο Μαυροβούνιο αρχικά, σε όλα τα Βαλκάνια στη συνέχεια».

Σχολιάζοντας τη μεροληπτική οπτική του καθηγητή Ρίχτερ ο κ. Μαργαρίτης συνεχίζει: «Είναι πολύ δύσκολο να είσαι «πολιτικά ουδέτερος» σε υποθέσεις κατάκτησης, λεηλασίας, υποδούλωσης και αιματοκυλίσματος λαών. Ο Ρίχτερ είναι Γερμανός. Δεν είναι κακό αυτό, κάθε άλλο. Αλλά να δικαιώνει τον ναζισμό και τις πρακτικές του επειδή είναι Γερμανός είναι κακό, πολύ κακό. Είναι κακό για τους Γερμανούς περισσότερο, παρά για εμάς. Εμείς την ιστορία μας, τους μάρτυρες και τους ήρωες τους έχουμε και τους τιμάμε. Οι Γερμανοί είναι εκείνοι που θα πρέπει να ξεδιαλέξουν τους δικούς τους ήρωες. Εάν συμπεριλαμβάνουν τους αλεξιπτωτιστές του Στούντεντ και τους φανατισμένους ναζί στο εθνικό τους Πάνθεον υπάρχει πρόβλημα – για αυτούς. Σημαίνει ότι δεν κατάλαβαν τίποτε από την ιστορία».

Σε συνέντευξή  του στο tvxs.gr, ο Αριστομένης Συγγελάκης, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών, θα εκφράσει επίσης την αντίδρασή του στους ισχυρισμούς του Ρίχτερ: «Ο κ. Ρίχτερ προσβάλλει την Μάχη της Κρήτης και την Εθνική μας Αντίσταση. Ο λαϊκός ξεσηκωμός, ο πρωτόγνωρος στα παγκόσμια χρονικά πάνδημος συναγερμός, η απαράμιλλη γενναιότητα στο πεδίο της μάχης των Κρητικών αλλά και η γενναιοψυχία των προγόνων μας, που βρήκαν τη δύναμη να τιμήσουν και να θάψουν τους νεκρούς εισβολείς και να περιθάλψουν τους τραυματίες της Βέρμαχτ, δεν επιδέχονται αμφισβήτηση. Ούτε, άλλωστε, μπορεί κανείς να αμφισβητήσει και πολύ περισσότερο, να δικαιολογήσει τα μαζικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, που διέπραξε το Γ´ Ράιχ στην Ελλάδα και την Κρήτη, όπου για πρώτη φορά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εφαρμόστηκε το αποτρόπαιο ναζιστικό δόγμα της συλλογικής ευθύνης».

Σε ανακοίνωσή της η Ένωση Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου, αναφέρει ότι το ζήτημα προκάλεσε δικαίως την οργή της κρητικής κοινωνίας, “η οποία δεν ανέχεται την προσβολή της Μάχης της Κρήτης και της Εθνικής μας Αντίστασης, των δύο ίσως πιο φωτεινών ορόσημων, της πάλης του ανθρώπου για ελευθερία και αξιοπρέπεια, της πάλης ενάντια στον φασισμό, τον ναζισμό και τη βαρβαρότητα”. Επιπλέον, θεωρεί, ότι “η επανεξέταση του ζητήματος από τις αρμόδιες αρχές, με νηφάλιο, πλουραλιστικό και επιστημονικά οργανωμένο τρόπο, αποτελεί απόδειξη υπευθυνότητας, θάρρους και σεβασμού των δημοκρατικών αξιών.”

Οι αντιδράσεις θα φτάσουν μέχρι και το Ντύσελντορφ όπου πραγματοποιείται εκδήλωση διαμαρτυρίας με τη συμμετοχή Ελλήνων και Γερμανών. Ο Αριστομένης Συγγελάκης, μέλος επίσης της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου, παρών στην εκδήλωση, θέτει ζήτημα γερμανικών «μεθοδεύσεων»: «Μόνο τυχαίες δεν είναι οι μεθοδεύσεις αυτές των Γερμανών και η προσπάθειά τους να ξαναγράψουν την ιστορία. Στο βάθος, υπάρχει πάντα η πρόθεσή τους να απαλλαγούν από το στίγμα για τα φοβερά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, που διέπραξε το Γ´ Ράιχ στην Ελλάδα, χωρίς έμπρακτη μεταμέλεια και απόδοση των γερμανικών αποζημιώσεων και των άλλων οφειλών προς τη χώρα μας», θα πει.

Οι διαμαρτυρίες που κατέδειξαν ως ανεπιθύμητο τον Ρίχτερ εμποδίζουν τελικά την διεξαγωγή της προγραμματισμένης για την 19η Νοεμβρίου, τελετής αναγόρευσης του καθηγητή Ρίχτερ στο Ωδείο Ρεθύμνου, η οποία αναβάλλεται αλλά δεν ματαιώνεται. Μία μόλις μέρα μετά κι ενώ το πανεπιστήμιο τελεί υπό κατάληψη, υπό άκρα μυστικότητα, κεκλεισμένων των θυρών και με την παρουσία μόλις 10 ατόμων, ο Γερμανός καθηγητής αναγορεύεται τελικά «επίτιμος», ξεσηκώνοντας νέο κύκλο αντιδράσεων. 

Παρόντες στην τελετή – φιάσκο είναι μόνο ο εισηγητής της πρότασης αναγόρευσης του Χάιντς Ρίχτερ σε επίτιμο, κ. Ανδρέας Στεργίου, 4 καθηγητές του τμήματος, 3 διοικητικοί υπάλληλοι και δύο μέλη από το συντονιστικό της κατάληψης. «Χωρίς να μπορούμε να το διασταυρώσουμε, μάθαμε ότι ο Γερμανός καθηγητής δεν έκανε ομιλία, παρά αρκέστηκε να πει ότι αν είχε εφαρμοστεί σε άλλη χώρα το μνημόνιο κι όχι σε αυτήν με αυτούς τους ανθρώπους, ενδεχομένως και να είχε πετύχει τον σκοπό του», θα πει περιγράφοντας την κατάσταση ο Κρητικός δημοσιογράφος Γιώργος Σαχίνης στο tvxs.gr., για να συμπληρώσει ότι η «αμφίσημη» όπως τη χαρακτηρίζει δήλωση «κατά κάποιους ελήφθη ως ότι είμαστε άχρηστοι και δεν γίνεται τίποτα, κατ’ άλλους ως ότι είμαστε ανυπότακτοι».

Οι κινητοποιήσεις που ακολουθούν, αναγκάζουν τον εισαγγελέα Ρεθύμνου να δώσει παραγγελία για τη διενέργεια προκαταρκτικής έρευνας, με την ολοκλήρωση της οποίας ασκείται ποινική δίωξη σε βάρος του Ρίχτερ, καθώς ο αρμόδιος εισαγγελικός λειτουργός κρίνει ότι αποσπάσματα του επίμαχου βιβλίου εμπίπτουν στις διατάξεις του αντιρατσιστικού νόμου.

Στις 25 Νοεμβρίου, ξεκινά η  δίκη του Γερμανού καθηγητή – η πρώτη δίκη βάσει του αντιρατσιστικού νόμου, μετά την ψήφισή του τον Αύγουστο του 2014 – με την κατηγορία της «άρνησης εγκλημάτων πολέμου του ναζισμού, τα οποία στρέφονται κατά του Κρητικού λαού». Μόνος απών στη δίκη ο ίδιος ο Ρίχτερ, ο οποίος επικαλούμενος τα 78 του έτη αλλά και μία πρόσφατη εγχείριση, παραμένει στη Γερμανία και εκπροσωπείται από τους συνηγόρους του.

Στις 10 Φεβρουαρίου του 2016 ο Γερμανός καθηγητής κρίνεται αθώος από το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Ρεθύμνου, εν μέσω αντιδράσεων. Σχολιάζοντας την απόφαση στο tvxs.gr, ο Αριστομένης Συγγελάκης, μέλος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Βιάννου, που μετέχει ενεργά στο κίνημα διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών υπογραμμίζει: «Επιφυλασσόμενοι να μελετήσουμε το σκεπτικό της δικαστικής απόφασης, ως πρώτη αντίδραση, λίγο μετά την ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου, θα λέγαμε ότι το συγκεκριμένο βιβλίο ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκε για να αποδυναμώσει τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών. Η προσπάθεια αυτή όμως, δεν τελεσφόρησε. Το θετικό σε αυτούς τους 14 μήνες της υπόθεσης Ρίχτερ, είναι ότι η πρωτοφανής κινητοποίηση ανέδειξε εκ νέου τα ναζιστικά εγκλήματα, ενώ η προσπάθεια παραχάραξης της ιστορίας μας έπεσε στο κενό».

Ο συνήγορος πολιτικής αγωγής Νίκος Κοτζαμπασάκης εξηγώντας στο tvxs.gr, τη λογική της απόφασης και τις προεκτάσεις, θα δηλώσει ότι «το δικαστήριο δεν έκρινε την ουσία της υπόθεσης. Το σκεπτικό ήταν ότι κρίνεται αντισυνταγματική η νομοθετική διαδικασία σύμφωνα με την οποία με αποφάσεις της Βουλής (νόμους και προεδρικά διατάγματα) αναγνωρίζονται ιστορικά η σύγχρονα γεγονότα ως εγκλήματα, επειδή υποκαθιστά τη δικαστική λειτουργία. Κι επειδή ο κ. Ρίχτερ παραπέμφθηκε με έναν νόμο που του καταλογίζει ότι αρνήθηκε τα ναζιστικά εγκλήματα, όπως αυτά ορίστηκαν από τις αποφάσεις της Βουλής που ο δικαστής κρίνει αντισυνταγματικές, κηρύχθηκε αθώος», θα πει. «Η απόφαση θίγει ουσιαστικά το δικαίωμα της Πολιτείας να νομοθετεί επί ιστορικών γεγονότων», είναι η κατάληξη.

Λίγες μέρες μετά την αθώωση του Χάιντς Ρίχτερ, η γερμανική εφημερίδα Die Welt φιλοξενεί άρθρο, στο οποίο ο συντάκτης αναφέρεται στο ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων στηριζόμενος σε μια 10σελιδη ανάλυση του Γερμανού ιστορικού για το περιοδικό THETIS (Themata Ellinika Technis kai Istorias) που εκδίδει ο ίδιος μαζί με τον Ράινχαρντ Στούπεριχτ από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. 

Ούτε λίγο, ούτε πολύ, το άρθρο υποστηρίζει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να απαιτεί αποζημιώσεις από τη Γερμανία αλλά – υπό προϋποθέσεις – θα μπορούσε να ισχύει το αντίθετο, ενώ ο συντάκτης δηλώνει έκπληκτος για τις, κατά τη γνώμη του, εκ βάθρων λανθασμένες απαιτήσεις της Ελλάδας απέναντι στη Γερμανία σε αυτό το ζήτημα.

Σε άρθρο του με τίτλο “Δεν είναι έτσι, κι αν έτσι νομίζετε κ. Ρίχτερ” ο δρ Ιστορίας στο ΑΠΘ και συγγραφέας του βιβλίου “Η ελεύθερη Ελλάδα”, Γιάννης Σκαλιδάκης, επικρίνει του ισχυρισμούς του Ρίχτερ ότι η κατεχόμενη Ελλάδα χρωστά κι από πάνω στο γερμανικό κράτος: “προφανώς υιοθετεί τη μέθοδο ότι ” όσο πιο τερατώδες το ψέμα, τόσο πιο μεγάλη εντύπωση μπορεί να κάνει”θα πει και μιλά επιπλέον για “ευθυγράμμιση του Ρίχτερ με τη στοχοποίηση του ελληνικού λαού από γερμανικά κέντρα ως υπεύθυνου για την κρίση, λίγο πολύ άξιου της μοίρας του αλλά και ανεπίδεκτου διόρθωσης παρά τις φιλότιμες γερμανικές προσπάθειες.”
 
Η μάχη για την ιστορική μνήμη και τις γερμανικές αποζημιώσεις παραμένει όμως στην πρώτη γραμμή και η υπόθεση Ρίχτερ, ακόμα και ενάμιση χρόνο μετά την εν κρυπτώ αναγόρευσή του, παραμένει ανοιχτή. Σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο του Team fm, ο επίκουρος καθηγητής διεθνούς πολιτικής του τμήματος πολιτικής επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Δημήτρης Ξενάκης,  εξέφρασε την εναντίωσή του στη βράβευση Ρίχτερ και μίλησε για ανάκλησή της. “Το πρόβλημα του Ρίχτερ παραμένει παρά την απόφαση του δικαστηρίου και επανέρχεται από κει που αρχικά έπρεπε να λυθεί μέσα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης όπου θα ανοίξει ξανά το θέμα και από εμένα και από άλλους συναδέλφους που έχουν εκφραστεί απέναντι στην ανακήρυξη του Ρίχτερ από το Π.Κ.” τόνισε, συμπληρώνοντας ότι “υπάρχει πρόθεση από μια σειρά ακαδημαϊκών, οι οποίοι δεν είχαν εκφραστεί ανοιχτά μέχρι σήμερα δημόσια, να ζητήσουν την ανάκληση του τίτλου του Ρίχτερ. (…) Είναι μια τακτική που συμβαίνει σε πάρα πολλά πανεπιστήμια σε πάρα πολλές χώρες. “

Η εκδήλωση του Στέλιου Κούλογλου θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 3 Μαΐου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες στις 18:00 το απόγευμα στην αίθουσα 1G2.

Περισσότερες πληροφορίες στο stelioskouloglou.gr
Twitter: @stelioskoul
www.facebook.com/stelioskouloglou