Στην Ινδονησία συντελείται μια πρωτοφανής περιβαλλοντική καταστροφή, λόγω των μεγάλων πυρκαγιών που σημειώνονται εδώ και περίπου τρεις μήνες. Αλλά ποιος νοιάζεται… είναι απλά η Ινδονησία και για τη Δύση το μείζον είναι να συνεχίζεται απρόσκοπτα η παραγωγή του φοινικέλαιου.

Στην Ινδονησία, τη μεγαλύτερη παραγωγό φοινικέλαιου παγκοσμίως και μια από τις μεγαλύτερες παραγωγούς ξυλείας, κατοικούν περίπου 235 εκατ. άνθρωποι. Η χώρα χαρακτηρίζεται για την εκπληκτική βιοποικιλότητά της και τα μοναδικά τροπικά της δάση. Όμως φέτος, πάνω από 2 εκατομμύρια εκτάρια τροπικού δάσους έχουν ήδη γίνει στάχτη με ανυπολόγιστες συνέπειες για το παγκόσμιο περιβάλλον, τα απειλούμενα είδη αλλά και την υγεία των κατοίκων.

Οι πυρκαγιές στην Ινδονησία δεν αποτελούν ένα σπάνιο φαινόμενο, ωστόσο οι φετινές είναι οι καταστροφικότερες που έχουν καταγραφεί, γεγονός που οφείλεται και στις ξηρές συνθήκες που δημιούργησε το πέρασμα του Ελ Νίνιο. Αυτό ωστόσο που πρέπει να επισημανθεί είναι πως οι περισσότερες από τις πυρκαγιές προκλήθηκαν κυρίως εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης, και κυρίως των εταιρειών παραγωγής ξύλου και φοινικέλαιου, η δραστηριότητα των οποίων – σε καθεστώς ανομίας – έχει οδηγήσει στην αποψίλωση μεγάλων εκτάσεων τροπικών δασών. Ενδεικτικό της καταστροφής που έχει συντελεστεί είναι πως η Ινδονησία βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των ρυπαντών παγκοσμίως σε σχέση με το ΑΕΠ της, λόγω των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα από τις αποψιλώσεις. 

Από τις πυρκαγιές που σημειώνονται φέτος, η ημερήσια εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα στην Ινδονησία είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη των βιομηχανιών των ΗΠΑ, ενώ σωρευτικά έχει ξεπεράσει τις ετήσιες εκπομπές των βιομηχανιών της Γερμανίας.

Και αν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των εκπομπών είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, είναι αδύνατο να αγνοηθούν οι άμεσες επιπτώσεις. Νέφη επικίνδυνων σωματιδίων έχουν σκεπάσει τη χώρα και εξαπλώνονται και στις γειτονικές Σιγκαπούρη, Μαλαισία, ακόμη και στις Φιλιππίνες και την Καμπότζη. Πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι στην Ινδονησία εμφάνισαν αναπνευστικά προβλήματα και τουλάχιστον 15 έχουν χάσει τη ζωή τους. «Οι άνθρωποι είναι εξοργισμένοι. Απαιτούν απαντήσεις από την κυβέρνηση. Πρόκειται για μια ανθρωπιστική κρίση», δήλωσε εκπρόσωπος της Greenpeace στην Ινδονησία.

Το νέφος από τις πυρκαγιές έχει καταστροφικές συνέπειες και για τη χλωρίδα και την πανίδα. Σημειώνεται πως το 1997, την τελευταία φορά που συνέβησαν μεγάλης έκτασης πυρκαγιές στην Ινδονησία, οι οποίες ωστόσο ήταν κατά πολύ μικρότερες από τις φετινές, μεγάλος αριθμός εντόμων πέθανε, μεταξύ αυτών και μέλισσες, προκαλώντας ένα ντόμινο με καταστροφικές συνέπειες για την ανάπτυξη των φυτών.

Όπως σημειώνει η Deutsche Welle, οι πυρκαγιές δεν περιορίζονται στις γεωργικές εκτάσεις, αλλά εξαπλώνονται ανεξέλεγκτα και κατακαίνε παρθένα δάση και εθνικά πάρκα, απειλώντας παράλληλα είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Μεταξύ αυτών τις λιγότερες από 400 τίγρεις της Σουμάτρας, τους ουρακοτάγκους του Μπόρνεο και τους ρινόκερους της Σουμάτρας,  ο πληθυσμός των οποίων βρίσκεται ήδη κάτω από τους 100. «Η αποψίλωση των δασών αποτελούσε ήδη μια σημαντική απειλή για αυτά τα είδη και οι πυρκαγιές αυξάνουν τον κίνδυνο εξαφάνισής τους», δήλωσε η Annisa Rahmawati, εκπρόσωπος της Greenpeace. Ένα ακόμη από τα είδη που απειλούνται είναι οι ελέφαντες της περιοχής, που όπως ανέφερε η Annisa Rahmawati έχουν αποπροσανατολιστεί από τις πυρκαγιές και περιπλανώνται σε κατοικημένες περιοχές, όπου κινδυνεύουν με θανάτωση.

Οι περιβαλλοντολόγοι καλούν τη διεθνή κοινότητα να ασκήσει πέσεις στην κυβέρνηση της Ινδονησίας, ώστε να επιβάλλει τους νόμους για την προστασία των δασών, υπογραμμίζοντας πως η επικείμενη Σύνοδος για το κλίμα στο Παρίσι αποτελεί μια καλή ευκαιρία για αυτό. Ωστόσο, πολλοί επισημαίνουν ότι αυτοί που θα πρέπει να λογοδοτήσουν είναι όσοι επωφελούνται από την καταστροφή των δασών της Ινδονησίας. Η χώρα παράγει πάνω από το 50% της παγκόσμιας ποσότητας φοινικέλαιου, που χρησιμοποιείται σε πολλά από τα προϊόντα που καταναλώνονται στη Δύση, από επεξεργασμένα τρόφιμα μέχρι καλλυντικά και προϊόντα καθαρισμού. Όπως γράφει η Deutsche Welle, ακτιβιστές ασκούν πιέσεις στις πολυεθνικές εταιρείες όπως η Nestle, η Kraft Heinz και η Pepsi, ώστε να εξετάσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους και να πιστοποιούν πως το φοινικέλαιο που χρησιμοποιούν προέρχεται από νόμιμη παραγωγή.

«Η Ινδονησία δεν μπορεί να το κάνει μόνη της. Υπάρχουν εταιρείες που κερδίζουν δισεκατομμύρια δολάρια από την χρήση του φοινικέλαιου και θα πρέπει να λογοδοτήσουν», τονίζει στην Deutsche Welle ο Laurel Sutherlin  από το «Rainforest Action Network», υπογραμμίζοντας πως απαραίτητη είναι και η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών. «Οι καταναλωτές έχουν μεγάλη δύναμη», σημείωσε και πρόσθεσε: «Όταν τα δάση χάνονται, δεν μπορούν να ανακτηθούν, αλλά υπάρχουν τρόποι για την πρόληψη των πυρκαγιών. Κανείς δεν μπορεί να προσποιηθεί πως αυτές οι πυρκαγιές είναι απρόβλεπτες και έχουμε μόλις ένα χρόνο για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα».

Οι πρόσφατες βροχοπτώσεις στη χώρα βοήθησαν στην κατάσβεση ορισμένων πύρινων μετώπων και μέχρι η ανθρωπότητα να αποκτήσει οικολογική συνείδηση και να δράσει ώστε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, πολλοί εναποθέτουν τις ελπίδες τους στη Μητέρα Φύση.