Ανοιχτή υποσχετική 3 δις ευρώ και επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων δίνει η Ευρώπη στον Ταγίπ Ερντογάν αναζητώντας εναγωνίως τουρκικό ανάχωμα στα κύματα των προσφύγων και θέτοντας την ελληνική κυβέρνηση ενώπιον δύσκολων ισορροπιών και προκλήσεων.

Η σύνοδος κορυφής της Μάλτας ήρθε να σφραγίσει και την πρώτη καθαρή νίκη του – μετεκλογικά πανίσχυρου – Ερντογάν στο μεγάλο παζάρι για την διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, μια νίκη που φέρει την υπογραφή μιας «ικέτιδος» Γερμανίας και μιας πολιτικά αδύναμης Ανγκελα Μέρκελ.

«Η Ανγκελα Μέρκελ», επεσήμανε το Reuters αμέσως μετά το τέλος της χθεσινής συνόδου, «είναι βαθιά εκτεθειμένη και πολιτικά ευάλωτη από το προσφυγικό. Και γι αυτό ζητά, το ταχύτερο δυνατό μια συμφωνία με την Τουρκία» – μια συμφωνία, που δεν θα τερματίσει τον πόλεμο στην Συρία και δεν θα σβήσει τα ναυάγια του θανάτου στο Αιγαίο, αλλά τουλάχιστον θα κρατήσει τα κύματα των προσφύγων μακριά από τα σύνορα της Γερμανίας.

Γι αυτή τη συμφωνία ο Ταγίπ Ερντογάν ζητά σχεδόν τα πάντα και, μέχρι στιγμής, δείχνει να παίρνει τα περισσότερα: Η πρόταση της Κομισιόν που κατατέθηκε στη χθεσινή σύνοδο κορυφής προβλέπει οικονομική βοήθεια 3 δις ευρώ στην Αγκυρα, σταδιακή απελευθέρωση της χορήγησης βίζας και επανενεργοποίηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με άνοιγμα του Κεφαλαίου 17 εντός του 2015. Το Κεφάλαιο 17 αφορά τα θέματα της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, δεν άπτεται άμεσα του Κυπριακού και δεν είναι ανάμεσα στα 6 Κεφάλαια που είχε παγώσει μονομερώς η Λευκωσία.

Όλα αυτά θα τεθούν και, σύμφωνα με όλους τους οιωνούς, θα επικυρωθούν στην ειδική σύνοδο κορυφής της ΕΕ με τη συμμετοχή και της Τουρκίας που αποφάσισαν να συγκαλέσουν οι ευρωπαίοι ηγέτες έως το τέλος Νοεμβρίου, ή το αργότερο αρχές Δεκεμβρίου. Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς, ο οποίος έχει και την ευθύνη της διαπραγμάτευσης με την Αγκυρα, πρότεινε να οριστεί η ευρω-τουρκική σύνοδος στις 22 Νοεμβρίου, ο λόγος ωστόσο που δεν «κλείδωσε» η ημερομηνία είναι ότι πολλές χώρες ζήτησαν να γίνει η σύγκλισή της αφού προηγουμένως η Τουρκία αρχίσει να εφαρμόζει αυστηρότερα μέτρα ελέγχου των προσφυγικών ροών. Αντιθέτως, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται επίσης το Reuters, η Άγκυρα επιμένει να γίνει η σύνοδος πριν θέσει σε εφαρμογή τη δέσμευσή της για αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους.

Η επόμενη πράξη θα παιχτεί την Κυριακή και τη Δευτέρα στις συναντήσεις που θα έχουν η Ανγκελα Μέρκελ και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ με τον Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της συνόδου της G20, μέσα στον επόμενο μήνα όμως πολλά ακόμη χαρτιά θα ανοίξουν στο ευρω-τουρκικό πόκερ δοκιμάζοντας δύσκολες ισορροπίες και για την Ελλάδα.

Ο ίδιος ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ έδωσε το στίγμα χθες από τη Βαλέτα, λέγοντας ότι έως το τέλος του χρόνου η Κομισιόν θα παρουσιάσει πρόταση για τον «έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης». Ο πρόεδρος της Κομισιόν είπε ότι έχει συζητήσει το θέμα και με τον έλληνα πρωθυπουργό και δεν αναφέρθηκε αυτή τη φορά σε κοινές ελληνο-τουρκικές περιπολίες στο Αιγαίο, ωστόσο κοινοτικές πηγές διαμηνύουν ότι η υπόθεση «κοινές περιπολίες» δεν έχει εγκαταληφθεί και θα επανέλθει στο τραπέζι πιθανότατα σε και εκδοχή που θα έχει την «ομπρέλα» της Frontex.

Ενώπιον αυτής της πραγματικότητας ο Αλέξης Τσίπρας επιλέγει την οδό της «επιθετικής φιλίας». Χθες από τη Μάλτα υπερθεμάτισε στην διεξαγωγή ευρω-τουρκικής συνόδου κορυφής, τάχθηκε υπέρ της οικονομικής ενίσχυσης της Τουρκίας και ζήτησε «έντιμη συμφωνία» με την Αγκυρα και όχι a la carte αντιμετώπισή της στο θέμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Σ’ αυτή τη γραμμή, και με δεδηλωμένη κύρια επιδίωξη να μετατοπιστεί το κέντρο των hot spots από τα ελληνικά νησιά στο τουρκικό έδαφος, αναμένεται να κινηθεί και στο ταξίδι του στην Αγκυρα αυτή την εβδομάδα – ένα ταξίδι με το οποίο θέλει να αναδείξει την Ελλάδα σε ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας.

Πρόκειται για μια τακτική με καθαρή στόχευση αλλά και με ορατές εν δυνάμει παγίδες. Παγίως και ιστορικά, άλλωστε, η Αγκυρα δεν παραλείπει να ανοίγει, πλαγίως ή ευθέως, στο τραπέζι της όποιας διαπραγμάτευσης με την Αθήνα όλα τα θερμά ελληνοτουρκικά ζητήματα. Και ο Ερντογάν ελάχιστους λόγους έχει να σπάσει τώρα αυτή την παράδοση, στην εποχή της παντοδυναμίας του και απέναντι σε μια φοβισμένη και αδύναμη Ευρώπη…