Συγκλονιστικά στοιχεία για την κατάσταση των προσφύγων σε Ελλάδα και Ευρώπη δημοσιοποίησαν σε έκθεση τους οι «Γιατροί χωρίς Σύνορα» με αφορμή την συμπλήρωση ενός χρόνου από την συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για το προσφυγικό.

Η οργάνωση είναι καταπέλτης εναντίον της συμφωνίας:

«Το   κλείσιμο   των   πυλών   εισόδου   της   Ευρώπης   για   τους αιτούντες   άσυλο   δεν   συμβάλει   με   κανέναν   τρόπο   στην αντιμετώπιση  των  συγκρούσεων,  της  βίας  και  των  διώξεων από  τις  οποίες  οι  άνθρωποι  προσπαθούν  να  φύγουν,  ούτε δίνει σε όσους  εγκαταλείπουν τις εστίες τους μια πραγματική εναλλακτική   λύση   προκειμένου   να   μην   καταφύγουν   στα δίκτυα  των  διακινητών,  μια  από  τις  λίγες  επιλογές  τους στην   προσπάθεια   να   φτάσουν   στον   προορισμό   τους.   Τα κλειστά  σύνορα  είναι  σήμερα  μια  πραγματικότητα  σε  όλη  τη διαδρομή  από τη Συρία ως την ΕΕ. Τα δύο τελευταία χρόνια, τα συροτουρκικά σύνορα είναι κλειστά και ένα τεράστιο τείχος κατασκευάζεται  μεταξύ  των  δύο  χωρών.  Τα  τελευταία  τρία χρόνια,  τα  σύνορα  της  Συρίας  με  την  Ιορδανία  είναι  κλειστά, ενώ  τους  τελευταίους  έξι  μήνες,  ακόμη  και  άνθρωποι  που χρειάζονται  επείγουσα  ιατρική  διακομιδή  δεν  είναι  σε  θέση να  βγουν  από  τη  χώρα. Τα  παραπάνω  έχουν  ως  συνέπεια  τον εγκλωβισμό  πολλών  χιλιάδων  ανθρώπων  σε  μια  εμπόλεμη ζώνη που εισέρχεται στην έβδομη βίαιη χρονιά της. Εκτός από τη Συρία, οι άνθρωποι συνεχίζουν να φεύγουν από το Ιράκ, το Αφγανιστάν, τη Νιγηρία, την Υεμένη, την Ερυθραία, τη Σομαλία και πολλές άλλες χώρες.

Όσοι  ήταν  σε  θέση  να  εγκαταλείψουν  αυτές  τις  εμπόλεμες ζώνες  και  κρίσεις  σήμερα  βρίσκονται  κατά  κύριο  λόγο  σε χώρες  που  φιλοξενούν  εκατομμύρια προσφύγων,  όπως  η Κένυα  και  ο  Λίβανος.  Από  τα  έξι  εκατομμύρια  πληθυσμό του  Λιβάνου,  πάνω  από  ένα  εκατομμύριο  είναι  πρόσφυγες.

Οι  πρόσφυγες  στον  Λίβανο  αντιμετωπίζουν  την  κράτηση,  τη σύλληψη  και  περιορισμούς  στις  μετακινήσεις  τους  λόγω  του μεγάλου αριθμού σημείων ελέγχου. Η ίδια η Τουρκία φιλοξενεί τον  μεγαλύτερο  αριθμό  προσφύγων  στον  κόσμο:  στεγάζει σήμερα   2,9   εκατομμύρια   Σύρους   και   350.000   μη   Σύρους πρόσφυγες ενώ, σύμφωνα με αναφορές,  πολλοί περισσότεροι ζουν μη καταγεγραμμένοι, σε μεγάλες πόλεις και πρόχειρους καταυλισμούς της χώρας.

Αντιμέτωποι  με  αγκαθωτά συρματοπλέγματα  σε  πολλά σημεία  της   διαδρομής   τους   στα   νότια      σύνορα   της Ευρώπης,  οι  αιτούντες  άσυλο  και  μετανάστες  κυριολεκτικά ακινητοποιούνται. Χωρίς ασφαλή εναλλακτική λύση, ωθούνται στα  δίκτυα  των  διακινητών  και  σε  ακόμη  πιο  ριψοκίνδυνες χερσαίες και θαλάσσιες διαδρομές προς τη βόρεια Ευρώπη.

Την ίδια στιγμή που η ΕΕ και τα κράτη μέλη στρατιωτικοποιούν τη  στάση  τους  απέναντι  στους  πρόσφυγες,  τους  αιτούντες άσυλο  και  τους  μετανάστες  και  προσπαθούν  να  εμποδίσουν την  παράτυπη  είσοδό  τους  στην  Ευρώπη,  δεν  λαμβάνονται ταυτόχρονα   μέτρα   για   την   ενίσχυση   των   ασφαλών   και νόμιμων   οδών   μετακίνησης,   όπως   η   επανεγκατάσταση,   η μετεγκατάσταση, η οικογενειακή επανένωση και οι θεωρήσεις εισόδου για ανθρωπιστικούς λόγους, εργασία και σπουδές.

Τα  δύο  τελευταία  χρόνια,  αρκετές  ευρωπαϊκές  χώρες  έχουν υιοθετήσει   πιο   αυστηρούς   όρους   για   την   οικογενειακή επανένωση. Παράλληλα,   η   συνεισφορά  των   κρατών   της ΕΕ  στη  μετεγκατάσταση  και  επανεγκατάσταση  προσφύγων από  την  Ελλάδα  και  την  Τουρκία  υπολείπεται  σε  στόχους και  χρονοδιάγραμμα.  Από  τον  Απρίλιο  του  2016  ως  τις  24 Φεβρουαρίου   2017,   μόλις   3.565   πρόσφυγες,   από σχεδόν τρία εκατομμύρια που βρίσκονται στη  χώρα, έχουν επανεγκατασταθεί από την Τουρκία στην ΕΕ.

Ως τις 28 Φεβρουαρίου 2017, μόνο 9.610 αιτούντες άσυλο, από ένα  σύνολο  63.302 έχουν  μεταφερθεί  από  την  Ελλάδα  σε άλλες  χώρες  της  ΕΕ.  Εκτός  από  το  γεγονός  ότι  πρόκειται  για μια  αργή  και  διοικητικά  σύνθετη  διαδικασία, το πρόγραμμα μετεγκατάστασης  εισάγει  διακρίσεις,  καθώς  προσφέρει  σε έναν  περιορισμένο  αριθμό  εθνικοτήτων  νόμιμη,  εναλλακτική λύση στο ενδεχόμενο εγκλωβισμού στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως των εξατομικευμένων αναγκών των ανθρώπων για προστασία».

Στην έκθεση αναφέρονται και συγκεκριμένα στοιχεία για το πώς επιδρά η παραπάνω κατάσταση στην ψυχική υγεία των προσφύγων. Χαρακτηριστικά αναφέρεται στην Σάμο και την Λέσβο, όπου οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα «γίνονται αυτόπτες  μάρτυρες  των  ψυχικών  και  σωματικών  αναγκών των  ανθρώπων  και  πως  αυτές  εξελίσσονται  στην  πάροδο  του χρόνου».

«Τους  τελευταίους  μήνες,  οι  ψυχολόγοι  των  Γιατρών Χωρίς Σύνορα και στα δύο νησιά έχουν διαπιστώσει δυσμενείς επιπτώσεις   στην   ψυχική   υγεία   των   ανθρώπων,   με   τους περισσότερους  ασθενείς  να  αναφέρουν  τις  κακές  συνθήκες διαβίωσης και τον κίνδυνο επιστροφής στην Τουρκία  είτε ως την  αιτία  είτε  ως  επιβαρυντικό  παράγοντα  των  ψυχολογικών
δυσκολιών που αντιμετωπίζουν.Στη Λέσβο, οι ψυχολόγοι μας πραγματοποίησαν 767 συνεδρίες ψυχικής  υγείας  και  παρατήρησαν  σημαντική  επιδείνωση  της ψυχικής  υγείας  των  ανθρώπων  αμέσως  μετά  την  εφαρμογή της  συμφωνίας  ΕΕ-Τουρκίας. 

Ειδικότερα,  οι  ψυχολόγοι  των Γιατρών  Χωρίς  Σύνορα  διαπίστωσαν  αύξηση  του  ποσοστού των  ασθενών  με  συμπτώματα  άγχους  και  κατάθλιψης  κατά 150%,   καθώς   και   τον   τριπλασιασμό του ποσοστού των ασθενών με διαταραχή μετατραυματικού στρες, στη διάρκεια του  τελευταίου  χρόνου. 

Καταγράφεται  επίσης,  αύξηση  των συμπτωμάτων ψύχωσης, και ταυτόχρονα οι ομάδες μας βλέπουν περισσότερους  ασθενείς  με  σοβαρό  τραύμα, περισσότερες περιπτώσεις αυτοτραυματισμού και  περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας.

Στη  Σάμο,  σε  διάρκεια  11  μηνών  μετά  την  υπογραφή  της συμφωνίας  ΕΕ-Τουρκίας,  οι  ομάδες  μας  πραγματοποίησαν 456  συνεδρίες  ψυχικής  υγείας.  Τους  τελευταίους  μήνες,  ο κοινωνικός  λειτουργός  και  ο  ψυχολόγος  των  Γιατρών  Χωρίς Σύνορα  έχουν  διαπιστώσει  παρόμοιες  δυσμενείς  επιπτώσεις στην   ψυχική   υγεία   των   ανθρώπων. 

Μόνο τον Ιανουάριο του  2017  αναφέρθηκαν  δώδεκα  απόπειρες  αυτοκτονίας  και έξι περιστατικά αυτοτραυματισμού.  

Αντίστοιχες   αναφορές τονίστηκαν  επίσης  στην  ενημέρωση  της  Ύπατης  Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες που πραγματοποιήθηκε στη Σάμο στα  μέσα  Φεβρουαρίου,    όπου  σημειώθηκε  ότι  «λαμβάνονται τακτικά αναφορές για περιστατικά αυτοτραυματισμού, απόπειρες αυτοκτονίας, και κρίσεις πανικού στη Σάμο.»

*Η φωτογραφία είναι από την ιστοσελίδα των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα»