Πόσο ασφαλείς μπορούμε να νιώθουμε για τα τρόφιμα που τρώμε;

Ads

Τον περασμένο μήνα, η Γαλλία ανακοίνωσε ότι απαγορεύει την χρήση του διοξειδίου του τιτανίου, ένα πρόσθετο που συναντάται στις ετικέτες μιας ευρείας γκάμας τροφίμων, καθώς όπως αποδείχτηκε από έρευνες μπορεί να είναι ένοχο για την εμφάνιση καρκίνου. Πιο συγκεκριμένα, η συγκεκριμένη ουσία φαίνεται να έχει επίδραση στα κύτταρα και τα ζωτικά όργανά μας και ιδιαίτερα στο πεπτικό σύστημα. Τα νανοσωματίδια του διοξειδίου του τιτανίου μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και να συσσωρευτούν σε άλλα σημεία, προκαλώντας από μία απλή φλεγμονή έως ηπατική, νεφρική, καρδιακή και εγκεφαλική βλάβη. Ακόμη και καρκίνο!

Οι τεχνολογικές εξελίξεις των τελευταίων δύο δεκαετιών έχουν καταστήσει δυνατή την κατασκευή εξαιρετικά μικρών σωματιδίων, με ιδιότητες χρήσιμες στη βιομηχανία τροφίμων. Για παράδειγμα, το διοξείδιο του πυριτίου προστίθεται στα άλατα, τα μπαχαρικά και τη ζάχαρη άχνη για να βελτιώσουν τη ροή τους. Το διοξείδιο του τιτανίου, ή το TiO2, εμφανίζεται σε γλυκά, ψητά προϊόντα και σκόνες γάλακτος, συχνά ως παράγοντας λεύκανσης. Αλλά όταν το μικροσκοπικό μεταλλικό πρόσθετο χορηγήθηκε σε ποντίκια, αποδείχτηκε ότι συσσωρεύτηκε στους ιστούς του ήπατος , της σπλήνα, των νεφρών και των πνευμόνων τους, ενώ έβλαψε και την καρδιά τους. Οι επιδράσεις που έχει στην υγεία το διοξείδιο του τιτανίου παρατηρήθηκαν μάλιστα ιδιαίτερα σε νεαρά ζώα, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες δεδομένου ότι τα παιδιά εκτίθενται ιδιαίτερα σε αυτό αφού τείνουν να τρώνε περισσότερες τσίχλες, καραμέλες και γλυκά.

Οι επιστήμονες ανησυχούν και διατυπώνουν τις επιφυλάξεις τους για τη χρήση των νανοσωματιδίων στη βιομηχανία τροφίμων. «Ως καταναλωτής, πλένω όλα τα τρόφιμά μου με μανία», λέει στον βρετανικό Guardian, η Christine Ogilvie Hendren, εκτελεστική διευθύντρια του Κέντρου για τις Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις της Νανοτεχνολογίας στο πανεπιστήμιο του Duke. Όπως λέει μπορούμε να καθαρίσουμε κάποια από τα νανοσωματίδια που βρίσκονται σε όλο και περισσότερο τρόφιμα και συσκευασίες.

Ads

Οι επιπτώσεις των νανοσωματιδίων εξαρτώνται από ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, συμπεριλαμβανομένου του μεγέθους, της δομής, της επίστρωσης, της δόσης, καθώς και του συνδυασμού με τον οποίο καταναλώνονται. Η απόδειξη των επιπτώσεων τους στον άνθρωπο είναι δύσκολη και ο όρος «νανοσωματίδια» που αυτομάτως τα καθιστά απειροελάχιστες μικροποσότητες, κάνει πιο δύσκολο να πιστέψουμε ότι μπορεί να μας βλάψουν. Το να αναρωτιέται κάποιος αν τα νανοσωματίδια είναι επιβλαβή είναι σαν να αναρωτιέται αν κάθε ένα από τα στοιχεία του περιοδικού πίνακα, όταν εξετάζονται μεμονωμένα σε μια ελάχιστη κλίμακα είναι ασφαλή ή επικίνδυνα.

Η Christine Payne, καθηγήτρια Μηχανολόγων Μηχανικών και Επιστήμης Υλικών στο πανεπιστήμιο Duke, λέει όμως στον Guardian ότι σύμφωνα με εργαστηριακές μετρήσεις ακόμη κι αν συρρικνωθούν τα νανοσωματίδια 10 έως 100 φορές από το επίπεδο εκείνο που θεωρούνται «ασφαλή», και πάλι έχουν πολλές απροσδόκητες μοριακές και γενετικές επιδράσεις.

Άλλωστε είναι μια πολύ νέα τεχνολογία για την οποία μέχρι στιγμής γνωρίζουμε μόλις ελάχιστα πράγματα. Παρόλ’αυτά η χρήση νανοσωματιδίων στη βιομηχανία τροφίμων παρουσιάζει άνοδο. Κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο ετών, μάλιστα, οι καταναλωτές θα εισαχθούν σε μια νέα γενιά ενεργών νανοσωματιδίων, που έχουν σχεδιαστεί για να κάνουν τις συσκευασίες βιοδιασπώμενες, να βελτιώσουν τη διάρκεια ζωής τους και να βοηθήσουν στην πρόληψη της σπατάλης τροφίμων.

Κι αν στις ΗΠΑ οι βιομηχανίες μπορούν να βάζουν στα τρόφιμα ότι θέλουν, στην ΕΕ ήδη από το 2011 αποφάσισε ότι όλα τα μηχανικά νανοϋλικά θα αναγράφονται σαφώς στις ετικέτες των προϊόντων και ότι οποιοδήποτε νέο αντίστοιχο υλικό θα πρέπει να περνάει τον έλεγχο ασφαλείας που απαιτείται από τον κανονισμό για τα τρόφιμα της ΕΕ, όπως ψηφίστηκε το 2015. Μιλώντας, πάντως, στον Guardian, αρκετοί ερευνητές εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι σε 20 έως 30 χρόνια από τώρα θα διαπιστώσουμε ότι ορισμένα νανοσωματίδια είχαν πράγματι μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην υγεία μας.