Ερωτήματα εγείρονται σχετικά με τη νομιμότητα ενεργειών του υπουργού Δημόσιας Τάξης Βασίλη Κικίλια σε ό, τι αφορά την επιλογή μελών για τη συγκρότηση των επιτροπών της Αρχής Προσφύγων, που εξετάζουν σε δεύτερο και τελεσίδικο βαθμό τις αιτήσεις ασύλου που έχουν απορριφθεί σε πρώτο βαθμό.

Σύμφωνα με την Εφημερίδα των Συντακτών, μία από τις πρώτες ενέργειες του Β. Κικίλια από όταν ανέλαβε καθήκοντα υπουργού Δημόσιας Τάξης, ήταν να παρέμβει με τρόπο πρωτοφανή και με αδιαφάνεια στη συγκρότηση των επιτροπών της Αρχής Προσφυγών επιλέγοντας αναρμοδίως τα μέλη τους και απαξιώνοντας τον θεσμικό ρόλο της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ).

Σύμφωνα με τον νόμο, ο πρόεδρος και το ένα μέλος κάθε επιτροπής, όπως και οι αναπληρωτές τους, «επιλέγονται από τον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη από σχετικό κατάλογο που καταρτίζεται από την Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας της». Το άλλο μέλος της επιτροπής και το αναπληρωματικό μέλος υποδεικνύονται από την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
 
Παρ’ όλο που την τελευταία στιγμή τέθηκε νέα, ασφυκτική προθεσμία ενός μήνα στην ΕΕΔΑ να καταρτίσει τον κατάλογο (περιλαμβάνει διπλάσιο αριθμό προσώπων για τον πρόεδρο και διπλάσιο για το μέλος κάθε επιτροπής), η ανεξάρτητη αρχή ανταποκρίθηκε εμπρόθεσμα και ο κατάλογος είχε υποβληθεί στο υπουργείο στις αρχές Ιουνίου.

Μέλη των προηγούμενων επιτροπών, που δεν συμπεριλήφθηκαν στον νέο κατάλογο υπέβαλαν αναφορά στο υπουργείο. Με το που ανέλαβε το υπουργείο ο Β. Κικίλιας, φέρεται να προχώρησε σε έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας σύνταξης του καταλόγου της ΕΕΔΑ, μιας ανεξάρτητης δηλαδή συμβουλευτικής αρχής (αποτελούμενης από 30 τακτικά μέλη: εκπροσώπους υπουργείων, οργανισμών, οργανώσεων, συνδικάτων και προσώπων κύρους). 

Μάλιστα, φέρεται να διαπίστωσε πλημμέλειες στη διαδικασία, κρατώντας όμως τις αποφάσεις του στα συρτάρια του υπουργείου, χωρίς να έχει ενημερώσει την ΕΕΔΑ ή τους άλλους εμπλεκόμενους φορείς, παρά τα επανειλημμένα αιτήματα που έχει δεχτεί.

Στη συνέχεια, ο υπουργός αύξησε τον αριθμό των επιτροπών από 8 σε 10, χωρίς όχι μόνο να ζητήσει από την ΕΕΔΑ νέο κατάλογο για τον αυξημένο αριθμό των επιτροπών, αλλά και χωρίς να την ενημερώσει.

Παράλληλα,  ζήτησε αντιθέτως Αρχή Προσφυγών, που υπάγεται στο υπουργείο, να καταρτίσει σχετικό κατάλογο και επέλεξε τα στελέχη των επιτροπών από αυτόν. Στην επιλογή του υπουργού φέρεται να περιλαμβάνονται μέλη που είχε επιλέξει να μη συμπεριλάβει στον δικό της κατάλογο φέτος η ΕΕΔΑ, ενώ η σχετική ΚΥΑ βρίσκεται στον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών προς υπογραφή.

«Μια απλή ανάγνωση του νόμου αρκεί για να πειστεί κανείς ότι δεν ισχύουν όσα ισχυρίζεται το υπουργείο, που ωθεί συνειδητά την ΕΕΔΑ εκτός της διαδικασίας και εφευρίσκει σειρά προσχημάτων για να συγκαλύψει μια πολιτική επιλογή προσώπων», δηλώνει ο πρόεδρος της ΕΕΔΑ, Κωστής Παπαϊωάννου, στην εφημερίδα.

« Μάλιστα, στις 10 Ιουλίου, η ολομέλεια της ΕΕΔΑ κάλεσε το υπουργείο να τηρήσει τη νομιμότητα και να προχωρήσει στη διαδικασία συγκρότησης των επιτροπών με βάση τον κατάλογο. Σε διαφορετική περίπτωση, πρόκειται για προφανή παραβίαση της νομιμότητας που δεν αρμόζει σε κράτος δικαίου και σε κοινοβουλευτική δημοκρατία και θέτει ζητήματα νόμιμης συγκρότησης των επιτροπών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις αποφάσεις τους και με προφανή θύματα τους αιτούντες άσυλο», προσθέτει. Τέλος, καλεί «τον υπουργό να αναλογιστεί τι σημαίνει αυτό για τη διεθνή εικόνα της χώρας και για τη νόμιμη λειτουργία της Αρχής Προσφυγών. Αλλιώς θα πρόκειται για άλλο ένα περιστατικό απαξίωσης των θεσμών προστασίας των δικαιωμάτων στη χώρα μας».

Από την πλευρά της, η Αρχή Προσφυγών ισχυρίζεται πως ακολουθήθηκε η τυπική διαδικασία που τώρα φτάνει στο τέλος της. Αν κάποιος έχει έννομο συμφέρον, μπορεί να ακολουθήσει όσα προβλέπονται διοικητικά για να λάβει γνώση της διαδικασίας, ενώ όποιος αισθάνεται αδικημένος έχει το δικαίωμα να προσφύγει στη Δικαιοσύνη.