Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν γίνει συνειδητά συνεργοί στη φρικτή κακομεταχείριση και το βασανισμό χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών, οι οποίοι βρίσκονται υπό κράτηση σε άθλιες συνθήκες στη Λιβύη, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία.

Μετά την παγκόσμια κατακραυγή για τα σύγχρονα σκλαβοπάζαρα στην αφρικανική χώρα, η οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων δημοσιεύει σήμερα έκθεση με τίτλο «Το σκοτεινό δίκτυο μυστικής συνεργασίας στη Λιβύη» περιγράφοντας πως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τα υποστηρίζουν ενεργά.

Όπως καταγγέλλει η Διεθνής Αμνηστία, πρόκειται για ένα σύνθετο σύστημα κακοποίησης και εκμετάλλευσης προσφύγων και μεταναστών από την ακτοφυλακή και τις αρχές κράτησης της Λιβύης, καθώς και ενόπλων ομάδων και διακινητών, που συχνά συνεργάζονται μεταξύ τους για οικονομικό όφελος και στοχεύουν να τους αποτρέψουν ανθρώπους από το να διασχίσουν τη Μεσόγειο.

Ο διευθυντής της οργάνωσης για την Ευρώπη, John Dalhuisen, τόνισε ότι δεκάδες χιλιάδες κρατούνται για αόριστο χρονικό διάστημα σε υπερπλήρεις χώρους κράτησης, όπου υποβάλλονται σε συστηματική κακοποίηση, όπως συμπλήρωσε χαρακτηριστικά το εξής:

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν μόνο πλήρη επίγνωση αυτών των κακοποιήσεων αλλά η ενεργή υποστήριξη τους προς τις αρχές της Λιβύης για να σταματούν τις βάρκες από το να διασχίζουν τη Μεσόγειο και η κράτηση των ανθρώπων εκεί, καθιστά τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συνεργούς σε αυτά τα εγκλήματα.  

Στην έκθεση αναφέρεται ότι από τα τέλη του 2016, τα κράτη μέλη της ΕΕ – και συγκεκριμένα η Ιταλία – έχουν εφαρμόσει μια σειρά μέτρων που αποσκοπούν στο να σταματήσουν τη μεταναστευτική διαδρομή μέσω της Λιβύης και της κεντρικής Μεσογείου, δίνοντας ελάχιστη προσοχή στις συνέπειες για όσους έχουν παγιδευτεί στα υπό καθεστώς ανομίας σύνορα της Λιβύης. Η συνεργασία της ΕΕ με τις αρχές της Λιβύης υλοποιείται μέσα από τις ακόλουθες τρεις προσεγγίσεις: 

Πρώτον, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν δεσμευτεί να παρέχουν τεχνική υποστήριξη και βοήθεια στο Υπουργείο για την Καταπολέμηση της Παράνομης Μετανάστευσης της Λιβύης (DCIM), το οποίο λειτουργεί τα κέντρα κράτησης όπου οι πρόσφυγες και οι μετανάστες κρατούνται αυθαίρετα για αόριστο χρονικό διάστημα και εκτίθενται σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων και βασανιστηρίων.

Δεύτερον, έχουν εξουσιοδοτήσει την ακτοφυλακή της Λιβύης να αναχαιτίζει βάρκες στη θάλασσα, παρέχοντάς τους κατάρτιση, εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων πλοίων, καθώς και τεχνική και άλλη βοήθεια.

Τρίτον, έχουν εξασφαλίσει συμφωνίες με τις τοπικές αρχές της Λιβύης, τους ηγέτες των φυλών και των ένοπλων ομάδων – για να τους ενθαρρύνουν να σταματήσουν τη διακίνηση ανθρώπων και να αυξήσουν τους συνοριακούς ελέγχους στα νότια της χώρας.

Κράτηση, εκβιασμός και εκμετάλλευση προσφύγων και μεταναστών

Ακόμη, η Αμνηστία υπογραμμίζει πως η ποινικοποίηση της παράτυπης εισόδου στο πλαίσιο της νομοθεσίας της Λιβύης, σε συνδυασμό με την απουσία νομοθεσίας ή πρακτικής υποδομής για την προστασία των αιτούντων άσυλο και των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, έχει ως αποτέλεσμα η μαζική, αυθαίρετη και επ’ αόριστον κράτηση να γίνει το πρωτεύον σύστημα διαχείρισης της μετανάστευσης στη χώρα.

Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που αναχαιτίστηκαν από την λιβυκή Ακτοφυλακή αποστέλλονται στα κέντρα κράτησης DCIM όπου και βιώνουν φρικτή μεταχείριση. Έως και 20.000 άνθρωποι παραμένουν σήμερα υπό κράτηση σε αυτά τα υπερπλήρη και ανθυγιεινά κέντρα κράτησης.

Όσοι έδωσαν συνέντευξη στη Διεθνή Αμνηστία περιέγραψαν την κακομεταχείριση που είχαν βιώσει ή είχαν δει, συμπεριλαμβανομένης της αυθαίρετης κράτησης, βασανιστηρίων, καταναγκαστικής εργασίας, εκβιασμών και παράνομων δολοφονιών, στα χέρια των αρχών, των διακινητών, των ενόπλων ομάδων και της πολιτοφυλακής. 

Δεκάδες άνθρωποι περιέγραψαν τον ψυχολογικά καταστροφικό κύκλο εκμετάλλευσης, με τον οποίο τους μεταχειρίζεται η μυστική συνεργασία μεταξύ των φρουρών, των διακινητών και της λιβυκής Ακτοφυλακής. Οι φρουροί στα κέντρα κράτησης τους βασανίζουν για να παίρνουν τα χρήματά τους. Εάν είναι σε θέση να πληρώσουν, μόνο τότε απελευθερώνονται.

Οι φρουροί μπορούν επίσης να τους παραπέμψουν σε διακινητές, οι οποίοι μπορούν να εξασφαλίσουν την αναχώρησή τους από τη Λιβύη σε συνεργασία με την λιβυκή ακτοφυλακή. Οι συμφωνίες μεταξύ της λιβυκής ακτοφυλακής και των διακινητών περιλαμβάνουν σημάνσεις σε σκάφη που επιτρέπουν στα πλοία να διέρχονται από τα ύδατα της Λιβύης χωρίς παρεμπόδιση, ενώ το Λιμενικό Σώμα είναι επίσης γνωστό ότι συνοδεύει τα σκάφη στα διεθνή ύδατα.

Στο κείμενο σημειώνεται πως δεν είναι σαφές πόσα μέλη της ακτοφυλακής της Λιβύης συνεργάζονται με τους διακινητές, είναι σαφές ότι κατά τη διάρκεια του 2016 και του 2017, η αύξηση της δυνατότητας δράσης της Λιβυκής Ακτοφυλακής, λόγω της υποστήριξης των κρατών μελών της ΕΕ, οδήγησε σε αυξανόμενο αριθμό επιχειρήσεων που επέστρεφαν πρόσφυγες και μετανάστες πίσω στη Λιβύη. Μέχρι στιγμής το 2017, 19.452 άνθρωποι έχουν συλληφθεί από την ακτοφυλακή της Λιβύης, έχουν επιστρέψει στη χώρα και έχουν μεταφερθεί αμέσως σε κέντρα κράτησης όπου επικρατούν βασανιστήρια. 

Ένας άνδρας από τη Γκάμπια, ο οποίος κρατήθηκε για τρεις μήνες, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία πως λιμοκτόνησε σχεδόν μέχρι θανάτου και πώς χτυπήθηκε σε κέντρο κράτησης: «Με χτύπησαν με ένα σωλήνα επειδή ήθελαν χρήματα για να με απελευθερώσουν. Παίρνουν τηλέφωνο την οικογένεια σου, ενώ σε χτυπούν  έτσι ώστε η οικογένεια σου να στείλει χρήματα».

Αφότου η οικογένειά του πλήρωσε τα λύτρα, ο  ίδιος μεταφέρθηκε στην Τρίπολη από έναν οδηγό ο οποίος ζήτησε επιπλέον πληρωμή. «Έπρεπε να μείνω μαζί του μέχρι να πληρώσω όλο το ποσό, αλλιώς θα με πουλούσε».

«Ένας άμεσος τρόπος για να βελτιωθεί η μοίρα των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στα κέντρα DCIM θα ήταν οι αρχές της Λιβύης να αναγνωρίσουν επισήμως την αποστολή της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, να υπογράψουν τη σύμβαση για τους πρόσφυγες και να εγκρίνουν νομοθεσία περί ασύλου. Η αυτόματη κράτηση των μεταναστών και προσφύγων πρέπει επίσης να σταματήσει, καθώς εκεί είναι που συμβαίνουν οι πιο σοβαρές κακοποιήσεις», δήλωσε ο John Dalhuisen. 

Η λιβυκή ακτοφυλακή θέτει σε κίνδυνο ζωές και εκφοβίζει οργανώσεις

Οι αξιωματούχοι της ακτοφυλακής της Λιβύης είναι γνωστό ότι λειτουργούν σε μυστική συνεργασία με δίκτυα διακινητών και έχουν χρησιμοποιήσει απειλές και βία κατά των προσφύγων και των μεταναστών σε πλοία που κινδυνεύουν.

Πλάνα, φωτογραφίες και έγγραφα που εξέτασε η Διεθνής Αμνηστία δείχνουν ότι ένα σκάφος, το οποίο δωρίστηκε από την Ιταλία τον Απρίλιο του 2017, το Ras Jadir, χρησιμοποιήθηκε από τη λιβυκή ακτοφυλακή κατά τη διάρκεια ενός αποτρόπαιου περιστατικού στις 6 Νοεμβρίου 2017, όπου οι απερίσκεπτες ενέργειες τους συνέβαλαν στον πνιγμό 50 ατόμων. 

Αγνοώντας βασικά πρωτόκολλα ασφαλείας, το πλοίο Ras Jadir πλησίασε ένα φουσκωτό σκάφος που βυθίζονταν περίπου 30 ναυτικά μίλια από τις ακτές της Λιβύης. Όταν απέτυχε να αναπτύξει το ειδικό φουσκωτό σκάφος (RHIB) για να διευκολύνει τη διάσωση, οι πρόσφυγες και μετανάστες αναγκάστηκαν να ανέβουν στις ψηλότερες πλευρές της βάρκας και πολλοί έπεσαν στο νερό.

Ένα κοντινό σκάφος της οργάνωσης Sea-Watch 3 ανέπτυξε τα δικά του ειδικά φουσκωτά σκάφη RHIBs για να προσπαθήσουν να σώσουν τους ανθρώπους, αλλά τα πλάνα δείχνουν εκείνους που βρίσκονται στο Ras Jadir να ρίχνουν αντικείμενα στα RHIBs για να τα απωθήσουν.

Τα ίδια πλάνα δείχνουν επίσης πρόσφυγες και μετανάστες πάνω στο Ras Jadir να μαστιγώνονται με ένα σχοινί και κάποιους να προσπαθούν να πηδήξουν μέσα στο νερό για να φτάσουν στα RHIBs.

Ενώ οι απερίσκεπτες και επικίνδυνες ενέργειες της Λιβυκής ακτοφυλακής έχουν τεκμηριωθεί και παλαιότερα, φαίνεται ότι είναι η πρώτη φορά που μια βάρκα που παρέχεται από μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση έχει αποδειχθεί ότι έχει χρησιμοποιηθεί σε ένα τέτοιο περιστατικό.

«Υποστηρίζοντας τις αρχές της Λιβύης στο να παγιδεύουν τους ανθρώπους στη χώρα, χωρίς να απαιτείται από τις αρχές της Λιβύης να σταματήσουν τη συστηματική κακοποίηση προσφύγων και μεταναστών ή ακόμη και να αναγνωρίσουν ότι υπάρχουν πρόσφυγες, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν δείξει πού βρίσκονται οι πραγματικές προτεραιότητές τους: στο κλείσιμο της κεντρικής μεταναστευτικής διαδρομής στη Μεσόγειο, με ελάχιστο ενδιαφέρον για τον πόνο και την κακομεταχείριση που αυτό συνεπάγεται», είπε ο κ. Dalhuisen.

Τέλος, ο ίδιος κάλεσε τις «ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να επανεξετάσουν τη συνεργασία τους με τη Λιβύη για τη μετανάστευση και να επιτρέψουν σε ανθρώπους να φτάσουν στην Ευρώπη μέσω νόμιμών οδών, συμπεριλαμβανομένου μέσω της επανεγκατάστασης δεκάδων χιλιάδων προσφύγων.

»Πρέπει να επιμείνουν ώστε οι αρχές της Λιβύης να τερματίσουν την πολιτική και την πρακτική των αυθαίρετων συλλήψεων και κράτησης προσφύγων και μεταναστών, να απελευθερώσουν αμέσως όλους τους αλλοδαπούς υπηκόους, οι οποίοι κρατούνται στα κέντρα κράτησης και να επιτρέψουν στην  Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ να λειτουργεί ανεμπόδιστα».