Σημαντικές αποκαλύψεις και νέα στοιχεία για το σκάνδαλο Novartis έρχονται στο φως από το ντοκιμαντέρ του κανάλιου RSI της ελβετικής τηλεόρασης, το οποίο προβλήθηκε την Πέμπτη στην εκπομπή Falo.

Οι ερευνητές δημοσιογράφοι, Μαρία Ροζέλι (Maria Roselli) και Μάρκο Ταλιαμπούε (Marco Tagliabue), που μεταξύ άλλων παρουσιάζουν βίντεο ντοκουμέντο του 2012 από τα άδυτα της Novartis Hellas και συνεντεύξεις με προστατευόμενους μάρτυρες, ξετυλίγοντας τις παράνομες πρακτικές της εταιρείας, διαπιστώνουν πως πρόκειται για «ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα που γνώρισε ο κόσμος των φαρμακευτικών εταιρειών».

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε Ελλάδα, Ελβετία και ΗΠΑ και τα όσα αποκαλύπτονται για τη δράση της Novartis, διεθνώς αλλά κυρίως στην Ελλάδα που είχε επιλεγεί ως χώρα αναφοράς για τις τιμές των φαρμάκων της παγκοσμίως, προστίθενται στη μακρά λίστα των στοιχείων που καταρρίπτουν τους ισχυρισμούς περί σκευωρίας από τα εμπλεκόμενα πολιτικά πρόσωπα στη χώρα μας. «Η έρευνα του FBI στην Ελλάδα (…) έφερε στο φως μια εικόνα που προκαλεί σοκ. Η Novartis φέρεται να διέφθειρε δεκάδες χιλιάδες γιατρούς για να συνταγογραφήσουν τα προϊόντα της. Έτσι ασθενείς εντελώς υγιείς, υποβλήθηκαν σε άχρηστες θεραπείες», αναφέρεται στο τρέιλερ του ντοκιμαντέρ, επισημαίνοντας παράλληλα την αναφορά της έρευνας του FBI, σε ονόματα υπουργών και  υψηλόβαθμων στελεχών. 

Προστατευόμενος μάρτυρας δηλώνει πως «μου έβαζαν χρήματα να έχω στην διάθεσή μου, ξεχωριστά για κάθε ένα από τα προγράμματα, με τα οποία έπρεπε να δωροδοκηθούν οι Γιατροί. Μέσω αυτού του προγράμματος καταβλήθηκαν 2,5 εκατομμύρια ευρώ στους Γιατρούς σε οκτώ μήνες. Και στη Novartis είχαμε περισσότερα από 50 προγράμματα διαφθοράς κάθε χρόνο». «Οι οδηγίες για την εκτέλεση τού προγράμματος διαφθοράς, μάς έρχονταν από τη Βασιλεία (σημ: τα κεντρικά της εταιρείας) και έπρεπε να εκτελεστούν. Ο γιατρός συνταγογραφούσε ακόμη και αν δεν ήταν απαραίτητο», τονίζει. 

Σε άλλο σημείο επισημαίνεται και πάλι από προστατευόμενο μάρτυρα πως «κυβερνητικοί αξιωματούχοι ήταν χρήσιμοι για να δίνουν αστρονομικές τιμές στα φάρμακα». «Στη Novartis ήμασταν άνθρωποι με εξαιρετικές σπουδές και κατάρτιση, με οικογένειες και φίλους και μας έκαναν εγκληματίες! Δεν είναι εύκολο να αντέξει κάποιος όταν αισθάνεται έτσι», σημείωνει ο προστατευόμενος μάρτυρας. 

«Είμαστε οι πρώτοι που γνωρίζουμε τι θα συμβεί στο υπουργείο Υγείας», ακούγεται να λέει ο Κωνσταντίνος Φρουζής, επικεφαλης της Novartis στην Ελλάδα και εκ των πρωταγωνιστών του πολύκροτου σκανδάλου. «Η Novartis δεν είναι μόνο το καλύτερο μέρος για να εργαστεί κανείς, αλλά και ο καλύτερος συνεργάτης, είτε είσαι γιατρός, ασθενής ή μέλος της Κυβέρνησης», λέει προς στελέχη της εταιρείας ο Άρνουτ Πλοσ Βαν Αμστελ πρόεδρος της εταιρείας την περίοδο 2011 – 2012. 

Μανιαδάκης: «Θα τον σκοτώσω»

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αφηγήσεις των τριών μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος που συνεργάζονται με την Αμερικανική Δικαιοσύνη και το FBI για τα μέσα που χρησιμοποίησε η Novartis προκειμένου να γίνει η πρώτη σε πωλήσεις φαρμακευτική εταιρεία στην Ελλάδα.

Όταν ξέσπασε η κρίση το 2010, διηγείται το ντοκιμαντέρ, η τρόικα απαγόρευσε την εισαγωγή νέων φαρμάκων στην ελληνική αγορά και η κυβέρνηση σταμάτησε να πληρώνει τα χρέη της προς τις φαρμακευτικές εταιρείες. Προς τη Novartis είχε χρέος 140 εκατομμύρια € ενώ 10 καινούργια φάρμακα περίμεναν έγκριση. Τότε η Novartis λάνσαρε το «Project Harvard», με αποτέλεσμα τα φάρμακα να εγκριθούν μέσα και σε λίγους μήνες ενώ πληρώθηκε και το χρέος προς την εταιρεία. «Ένα κομμάτι των χρημάτων της δωροδοκίας ερχόταν κατευθείαν από την Βασιλεία (την έδρα της εταιρείας στην Ελβετία)» λέει ένας μάρτυρας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το υπόλοιπο ποσό αντλήθηκε από άλλες παράνομες πρακτικές μέσα στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με έναν από τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, η εταιρεία επιστράτευσε για το «Project Harvard» τον Νίκο Μανιαδάκη, οποίος είχε διατελέσει σύμβουλος όλων των υπουργών Υγείας της εποχής και διαπραγματευόταν με την τρόικα, για λογαριασμό του υπουργείου Υγείας. Στην πραγματικότητα , λέει ο μάρτυρας, η ελληνική κυβέρνηση δεν έπαιρνε μέρος στην διαπραγμάτευση για τη φαρμακευτική πολιτική της χώρας. «Οι διαπραγματεύσεις γίνονταν μεταξύ της τρόικα και της Novartis!»

Σε ένα επεισόδιο του ντοκιμαντέρ, οι ερευνητές συναντούν σε ένα αεροδρόμιο τον κ. Μανιαδάκη, που δηλώνει μεταξύ των άλλων ότι αν κάποιος τον κατηγορήσει «θα τον σκοτώσω». Σε ένα άλλο επεισόδιο, οι δημοσιογράφοι συναντούν τον Αδωνι Γεωργιάδη και του δείχνουν το mail του Κωνσταντίνου Φρουζή, στο οποίο ο επικεφαλής της Novartis  στην Ελλάδα υποδείκνυε στον υπουργό Υγείας τι να κάνει..

 

Ολόκληρο το ντοκιμαντέρ

Αναλυτικά όσα αποκαλύπτονται

Μάρτυρας παραδέχεται ότι η δουλειά του ήταν να διαφθείρει γιατρούς, ότι έδωσε πάνω από 2,5 εκατ. ευρώ σε γιατρούς για να γράφουν συνταγές με τρία φάρμακα της Novartis.  Αναφέρει ότι την 1η Ιανουαρίου του 2017 είχε αποφασίσει να αυτοκτονήσει πηδώντας από τον τελευταίο όροφο του ξενοδοχείου Χίλτον, γιατί είχαν διαρρεύσει φήμες ότι είχε ξεκινήσει στις ΗΠΑ έρευνα για την υπόθεση της Novartis.

Μάρτυρας Α: «Μπορώ να αποδείξω ότι ο γιατρός πληρωνόταν για να γράψει ένα φάρμακο της Novartis και δεν ενδιαφερόταν για την υγεία του ασθενή. Ο κάθε γιατρός πληρωνόταν με 1.200 ευρώ εάν μετά από ελέγχους αποδεικνυόταν ότι είχε γράψει τις απαραίτητες συνταγές»

Οι δικηγόροι των τριών στελεχών της Novartis υποστηρίζουν ότι «οι αμερικανικές αρχές δεν δέχονται εύκολα κάθε αποδεικτικό στοιχείο που έχουν καταθεθεί και ότι τα επιβεβαιώσουν και να τα διασταυρώσουν». Στις ΗΠΑ οι μάρτυρες συναντήθηκαν με το FBI και την SEC, την Επιτροπή Ελέγχου του αμερικανικού χρηματιστηρίου.

Υπάρχουν πολλά έγγραφα και πολλά αποδεικτικά στοιχεία και ότι «η υπόθεση είναι ιστορική, γιατί οι πληροφοριοδότες [μάρτυρες] είναι άτομα που εργάζονται στο εσωτερικό της Novartis, που έφεραν να απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η πολυεθνική συμμετέχει σε εγκληματικές δραστηριότητες που πλήττουν ένα ολόκληρο έθνος», εξηγεί ο Αμερικανός δικηγόρος Κόεν στην Ροζέλι την ημέρα πριν από την κατάθεση των μαρτύρων στις αμερικανικές αρχές, τονίζοντας ότι ο μάρτυρας «θα έπρεπε να θεωρείται ήρωας στη χώρα του και όχι να κρύβεται σε ένα ξενοδοχείο στις ΗΠΑ».

Ο Μάρτυρας Α παρουσιάζει στοιχεία με πίνακες που έχουν τις λίστες των γιατρών και φαίνεται πόσα κέρδιζε από τον καθένα η Novartis από τις συνταγογραφήσεις τους υποστηρίζοντας ότι θα δώσει ακόμη πιο λεπτομερή στοιχεία στις αμερικανικές αρχές. Η Ροσέλι υπογραμμίζει ότι εάν η Novartis καταδικαστεί για παρανομίες και αναγκαστεί να πληρώσει πρόστιμα ο αμερικανικός νόμος προβλέπει αποζημιώσεις προς τους μάρτυρες που θα φθάνουν σε αρκετά εκατομμύρια δολάρια. Ο μάρτυρας απαντά ότι «κανείς δεν κάνει ένα τέτοιο πράγμα για τα λεφτά». «Είναι μια ηθική επιλογή. Εάν ήταν για τα λεφτά γιατί δεν βρίσκονται και χιλιάδες άλλοι στη θέση μου;».

Μάρτυρας Β: «Όλα άρχισαν το 2006 όταν η Novartis δεν ήταν η μεγαλύτερη φαρμακευτική στην Ελλάδα, αλλά ο στόχος μας ήταν να γίνουμε το νούμερο ένα. Έτσι έπρεπε να σπρώχνουμε τους γιατρούς να γράφουν όσο το δυνατόν περισσότερα φάρμακα. Αυτός ήταν ο μόνος στόχος μας. Ήμουν ο υπεύθυνος πολλών μεγάλων και μικρών ομάδων πωλήσεων. Κάτω από την επίβλεψή μου είχα από δέκα μέχρι και είκοσι αντιπροσώπους».

Στην ερώτηση εάν ζήτησε από τους αντιπροσώπους του να χρηματίζουν τους γιατρούς ο Μάρτυρας Β απάντησε: «Αυτή ήταν η δουλειά μου». «Μου έδιναν να χρήματα για τα διάφορα προγράμματα που θα έπρεπε να χρηματίσουμε τους γιατρούς. Εγώ έπρεπε να ελέγχω ότι όλοι οι αντιπρόσωποι και οι ομάδες του μάρκετινγκ έδιναν τα χρήματα αυτά στους γιατρούς με τρόπο που να κερδίζουμε», συμπλήρωσε ο ίδιος. «Στη βάση δεδομένων της Novartis υπάρχουν χιλιάδες γιατροί, πάνω από 30.000 γιατροί, που χωρίζονται με κριτήρια. Για κάθε γιατρό είχαμε ένα ντοσιέ με τα στοιχεία του [επιδόσεις], που υπήρχε η συμφωνία για το πόσες συνταγές έπρεπε να γράφει για να παίρνει τα χρήματα. Κάθε εβδομάδα τους υπενθυμίζαμε ποιος ήταν ο στόχος των πωλήσεων. Επρόκειτο για φάρμακα, όχι για καραμέλες. Στο τέλος της ημέρας τουλάχιστον εγώ διερωτώμουν “τι στο διάβολο κάνουμε εδώ;”».

«Όλο το σύστημα διαφθοράς αποκαλύπτεται από τα έγγραφα που καταθέσαμε στο FBI», αναφέρει ο δικηγόρος που συνοδεύει έναν εκ των μαρτύρων.

Στοιχεία από τις καταθέσεις στο FBI

Μάρτυρας: Χάρις στο πρόγραμμα Exactly η Novarτιs έγινε το 2010 η πρώτη φαρμακευτική εταιρεία στην Ελλάδα. Ήταν το μεγαλύτερο πρόγραμμα διαφθοράς. Είχε σαν άξονα τρία προϊόντα για την υψηλή πίεση, το Diovan, το Exgorge και τ Rasilex. Όταν μιλάμε για το Exactly μιλάμε για 2,5 εκατ. ευρώ, που δόθηκαν στους γιατρούς για να δίνουν συνταγές για αυτά τα τρία φάρμακα.
Ερώτηση: Λέτε ότι με αυτό το πρόγραμμα πληρώσατε μίζες 2,5 εκατ. ευρώ σε γιατρούς;
Μάρτυρας: Ναι, σε 8 μήνες.
Ερώτηση: Σε πόσους γιατρούς;
Μάρτυρας: Ήταν περίπου 1.000 γιατροί. Οι γιατροί δεν έπαιρναν όλοι τα ίδια χρήματα. Όσο περισσότερες συνταγές έδιναν τόσο πιο πολλά εισέπρατταν. Υπήρχαν γιατροί που έπαιρναν 5.000 και 6.000 χιλιάδες, άλλοι μόνο 1.000 ευρώ. Πρέπει να καταλάβετε ότι την ίδια στιγμή υπήρχαν και άλλα προγράμματα κι όχι μόνο το Exactly. Έτσι ένας γιατρός μπορεί να έπαιρνε 5.000 ευρώ από το Exactly και άλλες 3.000 ευρώ από ένα άλλο πρόγραμμα. Μπορεί να έπαιρνε και 15.000 ευρώ για τα τρία φάρμακα. Στη Novartis είχαμε πάνω από 50 προγράμματα διαφθοράς κάθε χρόνο.
Ερώτηση: Από που έρχονταν τα χρήματα;
Μάρτυρας: Το Exactly χρηματοδοτείτο απευθείας από τη Βασιλεία [Την έδρα της Novartis]. Ο διευθυντής και οι top manager στην Ελλάδα πήγαινε στη Βασιλεία και εκεί έναν τον προϋπολογισμό [του προγράμματος]. Καθορίζανε πόσα χρήματα χρειαζόμασταν κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Όλα ήταν προγραμματισμένα. Από το ύψος των χρημάτων για το πρόγραμμα μέχρι τη στιγμή που θα ξεκινούσαν οι πληρωμές. Η Novartis είχε ένα είδος ανταποδοτικότητας στις δαπάνες της, γιατί για 2,5 με 3 εκατομμύρια που δαπανούσε θα έπρεπε να είχε όφελος περίπου 10 εκατομμύρια.
Ερώτηση: Πως ξέρετε αυτά τα ποσά;
Μάρτυρας: Στην εταιρεία ήταν για δημοσία χρήση. Ήταν γνωστά.
Ερώτηση: Δηλαδή ξέρατε ότι είχατε 2,5 εκατομμύρια για να δώσετε μίζες;
Μάρτυρας: Μας έδιναν 2,5 εκατομμύρια και έπρεπε να κερδίσουν 10 εκατ. Αυτά τα ποσά τα έχει και το FBI.

Ερώτηση από τους ερευνητές της εκπομπής Falo: Με ποια διαδικασία πληρώνονταν τα χρήματα στους γιατρούς; Ως αμοιβές για κλινικά σεμινάρια για πιθανές αντενδείξεις των φαρμάκων συμπληρώνοντας ειδικά ερωτηματολόγια, σύμφωνα με το μάρτυρα.
Μάρτυρας: Εάν υπήρχε ένας έλεγχος από το δημόσιο όλα θα φαίνονταν νόμιμα. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για μίζες. Τα σεμινάρια ήταν για τους γιατρούς, αλλά τα ερωτηματολόγια τα συμπλήρωσαν οι φαρμακευτικοί αντιπρόσωποι. Όλα αυτά ήταν ψεύτικα, τα σεμινάρια και οι έρευνες δεν χρησίμευαν για την ασφάλεια του φαρμάκου.
Ερώτηση: Βάζατε σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων για να αυξήσετε τις πωλήσεις;
Μάρτυρας: Δεν μπορώ να πω αυτό. Ξέρω με σιγουριά ότι η υπερ-συνταγογράφηση φαρμάκων δεν είναι κάτι καλό για τους ανθρώπους. Γιατί οι γιατροί έπρεπε να κάνουν υπερ-συνταγογραφήσεις για να φθάσουν στον στόχο τους.
Ερώτηση: Ας πούμε ότι σε έναν γιατρό πάνε 500 ασθενείς με υψηλή πίεση. Κι αυτός γράφει 600 συνταγές με φάρμακο κατά της υψηλής πίεσης. Αυτό συνέβαινε;
Μάρτυρας: Ασφαλώς. Οι γιατροί είχαν τα μπλοκ με τις συνταγές που έπαιρναν από το κράτος. Οι φαρμακευτικοί αντιπρόσωποι κάθε εβδομάδα ή ακόμη και δύο φορές την εβδομάδα ελέγχαν τις συνταγές. Για να διασφαλίσουν ότι όλα πάνε όπως προέβλεπε το πρόγραμμα. Σε πολλές περιπτώσεις καλούσαν και τους ασθενείς για να ελέγξουν τις συνταγές.

Ερώτηση: Είναι νόμιμο;
Μάρτυρας: Όχι, δεν είναι νόμιμο, είναι παράνομο. Αυτός ήταν ο έλεγχος και ήταν μέρος της συμφωνίας. Η συμφωνία ήταν εσύ παίρνεις 3.000, 4.000, 5.000 ευρώ για αυτό το πρόγραμμα και την ψεύτικη επιμόρφωση και εγώ ο αντιπρόσωπος θα έρχομαι κάθε εβδομάδα να ελέγχω ή ακόμη και όλες τις ημέρες στο ιατρείο σου για να ελέγχω τις συνταγές. Ελέγχονται κι αν οι συνταγές είναι γνήσιες. Εάν είναι γνήσιες θα σε πληρώσουμε. Εάν δεν είναι δεν θα σε πληρώσουμε.
Ερώτηση: Τι γινόταν με όλα αυτά τα στοιχεία – ντοκουμέντα;
Μάρτυρας: Η διαταγή ήταν να καταστρέφουμε ότι ήταν στα κομπιούτερ. Έρχονταν και σου έλεγαν άναψε τον υπολογιστή και διέγραψε όλα τα file που έχεις για τις πληρωμές και τα προγράμματα. Αυτές ήταν οι «ημέρες της καθαριότητας», οι clean days.
Ερώτηση: Πόσες φορές τον χρόνο σας έλεγαν να διαγράψετε τα στοιχεία;
Μάρτυρας: Μια δύο φορές τον χρόνο. Έρχονταν σε όλους, από τον βοηθό μέχρι τον επικεφαλής και σου ζητούσαν να διαγράψεις τα πάντα.
Μάρτυρας: Ένας από τους αρχιτέκτονες των πλαστών αυτών κλινικών ερευνών ήταν ο Σταύρος Ντογιάκος, ήταν η κινητήριος μηχανή αυτών των προγραμμάτων. Έκανε καριέρα στη Novartis. Ήταν έμπιστους των μάνατζερ. Μετά από την εμπειρία του στη Βασιλεία πήρε ως διευθυντής στις ΗΠΑ. Αυτός διαχειριζόταν τα λεφτά και τα μοίραζε στα διάφορα προγράμματα διαφθοράς. Διαχειριζόταν τις μίζες. Πόσα χρήματα πήγαιναν στο Exactly και πόσα στα άλλα προγράμματα. Είναι ένα πρόσωπο κλειδί γιατί ξέρει πολλά.  

Οι ερευνητές της εκπομπή Falo σημειώνουν: «Τα φάρμακα είναι διαρκώς ακριβότερα για τους ασθενείς, ενώ πολλοί άνθρωποι έχασαν την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη με την κρίση. Πολλά άτομα δεν μπορούν να πάρουν φάρμακα. Δημιουργούνται τα Φαρμακεία Αλληλεγγύης, όπως αυτό στο κέντρο της Αθήνας, που τη συγκεκριμένη περίοδο πρόσφερε δωρεάν βοήθεια σε πάνω από 35.000 άτομα. Παρόλα αυτά την περίοδο της οικονομικής κρίσης η Novartis σχεδόν διπλασίασε τα έσοδά της. Φθάνει στην κορυφή και γίνεται η μεγαλύτερη φαρμακευτική στην Ελλάδα. Στο τιμόνι της ελληνικής θυγατρικής βρισκόταν ο Κωνσταντίνος Φρουζής».

Σε συνάντηση μάνατζερ της Novartis τον Ιούνιο του 2012 στην Αθήνα, ο Κωνσταντίνος Φρουζής ακούγεται να λέει (σημ: οι δηλώσεις έχουν συμπεριληφθεί στην έρευνα του FBI):  «Πάμε καλά. Κι όπως καταλαβαίνεται δεν είναι αναγκαίο να το ανακοινώσουμε εκτός γιατί γινόμαστε στόχος. Ξέρετε ότι έξω δεν βλέπουν την ώρα να μαζέψουν χρήματα από όποιον πάει καλά και από όποιον γελάει σε αυτή την χώρα. Για αυτό για εμάς είναι καλύτερα να γελάμε μέσα μας και όχι απέξω μας». 

Συνέχεια των καταθέσεων 

Ο δικηγόρος ισχυρίζεται ότι ο Μάρτυρας Γ κατέθεσε ηχητικό υλικό με τα στελέχη της εταιρείας να μιλάνε με κλειστές πόρτες μεταξύ τους και να λένε τους πραγματικούς τους σκοπούς. «Είμαστε οι πρώτοι που ξέρουμε τι θα συμβεί στο υπουργείο [Υγείας]. Είναι τα ίδια άτομα που παίρνουν τις αποφάσεις που μας πληροφορούν. Πριν να πάρουν τις αποφάσεις. Μας ενημερώνουν για τα επόμενα βήματά τους και με αυτό τον τρόπο μπορούμε να τους επηρεάσουμε εκ των προτέρων, γιατί δεν είμαστε μόνοι σε αυτή την βιομηχανία», λέει ο Φρούζης στα στελέχη της εταιρείας το Μάιο του 2012 στο βίντεο που συμπεριλαμβάνεται στα στοιχεία του FBI.

Ερώτηση: Η Βασιλεία γνώριζε τι γινόταν στην Ελλάδα;
Μάρτυρας Γ: «Ασφαλώς. Η Βασιλεία είναι η κεντρική έδρα της εταιρείας. Από τη Βασιλεία μας έρχονταν οι οδηγίες του σχεδίου που θα πραγματοποιούσαμε τη διαφθορά. Κι αυτές οι οδηγίες έπρεπε να εκτελεστούν. Οι μάνατζερ της Βασιλείας μας επισκέπτονταν συχνά και κάναμε συχνά συναντήσεις μαζί τους. Έρχονταν για να δούνε πως είχαμε εκτελέσει τις οδηγίες διαφθοράς. Επρόκειτο πάντα για καμουφλαρισμένα σχέδια που να μοιάζουν με νόμιμα, αλλά στην πραγματικότητα ήταν για κρύψουν τα χρήματα της διαφθοράς. Ήταν πάντα προσεκτικοί για να καλύψουν τα πράγματα. Γιατί φοβόντουσαν πάντα την πιθανότητα μιας έρευνας, όπως αυτής που διεξάγεται τώρα».

«Κατηγοριοποιούσαμε τους γιατρούς θέτοντας Α, Β και Γ, ανάλογα με τη δυνατότητά τους να γράφουν συνταγές για τα φάρμακα. Οι καθηγητές Πανεπιστημίων και οι διευθυντές των κλινικών ήταν πάντα στην κατηγορία Α. Στη κατηγορία Β ήταν αυτοί που έκαναν ένα μεγάλο αριθμό συνταγών και στην Γ αυτοί που έγραφαν πάντα λίγες συνταγές. Ο τελικός στόχος μας ήταν να οδηγήσουμε όλους τους γιατρούς στην πρώτη κατηγορία, την Α».

Ερώτηση: Η κατηγοριοποίηση χρησίμευε για να ξέρετε πόσα χρήματα έπρεπε να δώσετε;
Μάρτυρας Γ: Ναι. Ήταν κάτι που δεν γνώριζαν οι γιατροί. Κανένας από την Novartis δεν θα πήγαινε σε έναν καθηγητή Πανεπιστημίου να του πει ότι εσύ ανήκεις στην κατηγορία Α1, Α2 ή Α3. 

Πρόγραμμα Eudora, Lucentis εναντίον Avastin

Στη Novartis υπήρχε το πρόγραμμα με το όνομα Eudora, που αποτελούσε ένα παγκοσμιοποιήμενο πρόγραμμα, που αφορούσε 2 φάρμακα, το Lucentis και το Avastin. Αυτά τα δύο προϊόντα στην πράξη είναι χημικώς τα ίδια, βγαίνουν από το ίδιο μόριο και έχουν τον ίδιο τρόπο δράσης για να καταπολεμήσουν την υγρή ωχροπάθεια και άλλες ασθένειες του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Η Roche εμπορεύεται το Avastin  και η Novartis το Lucentis. Η μόνη διαφορά ανάμεσα στα δύο αυτά φάρμακα είναι ότι μια δόση του Avastin κοστίζει  μεταξύ των 30 και των 50 δολαρίων, ενώ μια δόση του Lucentis κοστίζει πάνω από 1.000 δολάρια.

Ερώτηση: Ποιος ήταν ο στόχος του Eudora;
Μάρτυρας Γ: Να σταματήσει την χρήση του Avastin, γιατί το Avastin έθετε σε κίνδυνο τις εισπράξεις από το Lucentis.
Ερώτηση: Ποιες ήταν οι οδηγίες σας; Τι έπρεπε να κάνετε;
Μάρτυρας Γ: Να μην επιτρέψουμε σε καμιά περίπτωση το Avastin να συνταγογραφείται στις διάφορες χώρες από τις κυβερνήσεις και τα υπουργεία Υγείας, σε όλο τον κόσμο. Έπρεπε να εμποδίσουμε να το πληρώνουν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης. Στο επίπεδο των γιατρών είχαμε τη διαταγή να τους εκφοβίσουμε. «Εάν χρησιμοποιούν το Avastin εκφοβείστε τους». Μιλάμε για κυβερνήσεις, αξιωματούχους και νοσηλευτικό προσωπικό.  

Σε βίντεο που έχει κατατεθεί στο FBI, ο Κωνσταντίνος Φρουζής αναφέρει τον Ιούνιο του 2012: «Είναι σχεδόν μια καθημερινή δουλειά μας. Από τη μια μεριά θα ασκούμε πιέσεις στα διάφορα υπουργεία και την ίδια στιγμή θα είμαστε συνεργάτες τους με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μας ταυτίζουν με απλούς φαρμακοποιούς. Δύο είναι τα κακά παιδιά αυτής της περιόδου που μπαίνουν στο μάτι του κυκλώνα, οι φαρμακοποιοί και η Roche. Είναι πολύ απλό». 

Μάρτυρας Γ: Στο επιχειρηματικό σχέδιο της εταιρείας για το 2012 ο κ. Φρουζής έκανε μια έκθεση προς τους ανωτέρους του για το τι θα συμβεί εάν το Avastin συνταγογραφηθεί. Λέει ξεκάθαρα ότι από το Μάρτιο έως το Δεκέμβριο θα βρεθεί σε κίνδυνο το 25% των πωλήσεων του Lucentis, 2,8 εκατ. ευρώ μόνο για αυτή την περίοδο.
Ερώτηση: Και τι συμβούλευε να γίνει;
Μάρτυρας Γ: να δημιουργήσουμε μια task force με επιχειρήματα εναντίον της χρήσης του Avastin. Δράσεις και πρωτοβουλίες προς όλους όσους τους αφορά το φάρμακο. Στρατηγική υπέρ του Lucentis στο υπουργείο Υγείας και τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης υπέρ του Lucentis και κατά της χρήσης του Avastin…. Εμείς λέγαμε ξεκάθαρα στους γιατρούς, πάρτε αυτά τα χρήματα και σταματήστε να χρησιμοποιείτε το Avastin. Επρόκειτο για αρκετά χρήματα. Τα καταβάλλαμε σε όλους τους οφθαλμίατρους για να σταματήσουμε την επέκταση του Avastin… Πληρώναμε πάνω από 2 εκατ. ευρώ το χρόνο… Πήρανε πολλά χρήματα. Αλλά και ένα ευρώ να παίρνανε αποτελούσε διαφθορά κι είναι κάτι που δεν πρέπει να συμβαίνει… Οι γιατροί έπρεπε να πετύχουν τους στόχους τους και ναι, έγραψαν συνταγές για το Lucentis χωρίς να χρειάζεται. Υπήρχαν ασθενείς που πήγαιναν στο νοσοκομείο για κάποιο λόγο και ο γιατρός έγραφε το Lucentis παρόλο που δεν το χρειαζόταν ο ασθενής. Είναι πολύ συγκλονιστικό, για αυτό βρίσκομαι σήμερα εδώ, δεν μπορούσα να το υποφέρω. Δεν ήθελα να συνεχίσει να συμβαίνει.

Δικηγόρος: Συναντήσαμε τους Αμερικανούς ανακριτές επί 16 ώρες, το FBI, την SEC και το υπουργείο Δικαιοσύνης, δύο εισαγγελείς και έναν μεταφραστή.

Η απόπειρα αυτοκτονίας του Νίκου Τσενεκίδη

Μάρτυρας Γ: Όταν η κρίση έπληξε την Ελλάδα και έβλεπες τον κόσμο να είναι άσχημα έθετες το ερώτημα κατά πόσο περάσαμε τα όρια της ηθικής που δεν έπρεπε να ξεπεράσουμε; Πιστεύω ότι ο οποιοσδήποτε είχε μια κριτική αίσθηση θα έφθανε στο σημείο να πει φθάνει πια.
Μάρτυρας Β: Στη Novartis ήμασταν άτομα, ανθρώπινα όντα. Ανθρώπινα όντα μεταξύ 20 και 50 ετών με καλές σπουδές και μόρφωση. Με οικογένειες και φίλους. Κι αυτοί μας έκαναν εγκληματίες. Δεν είναι εύκολο να το υποφέρεις όταν αισθάνεσαι έτσι. Μπορώ να καταλάβω τον Τσενεκίδη [που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει πέφτοντας από το Χίλτον]. Το νομίζω. Αυτός ξέρει πολλά, γιατί ήταν ένας από τους αρχιτέκτονες όλων αυτώ των σχεδίων της διαφθοράς. Ήξερε που ακριβώς κατέληγε το χρήμα και τι γινόταν με αυτό. Έκανε τους λογαριασμούς με τη συνείδησή του.

«Συναντήσαμε τον Νίκο Τσενεκίδη στη Βασιλεία, δύο βήματα από την έδρα της Novarits. Αλλά δεν θέλησε να μας μιλήσει. Ούτε σε ότι αφορά τις κατηγορίες των μαρτύρων ούτε για τους λόγους που τον οδήγησαν να ανεβεί στην ταράτσα του Χίλτον. Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα μετά την απόπειρα αυτοκτονίας του τον Ιανουάριο του 2017 η εισαγγελία εναντίον της διαφθοράς δημοσιοποίησε ότι είχε ανοίξει μια έρευνα εναντίον της Novartis και ότι συνεργαζόταν με τις αμερικανικές αρχές. Μετά τον Φεβρουάριο του 2018 το σκάνδαλο συμπαρέσυρε τον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας. Η εισαγγελία έστειλε το ντοσιέ της Novartis στο κοινοβούλιο με τις καταθέσεις των μαρτύρων, γιατί ανάμεσα στο ονόματα των πιθανώς διεφθαρμένων συμπεριλαμβάνονται τα ονόματα δέκα υπουργών των προηγούμενων συντηρητικών κυβερνήσεων. Στο κοινοβούλιο αναπόφευκτα δημιουργήθηκε μια αναστάτωση», αναφέρουν οι δημοσιογράφοι ερευνητές, ενώ σε αυτό το σημείο προβάλλονται αποσπάσματα από τις ομιλίες των εμπλεκόμενων πολιτικών στη Βουλή: «Εγώ έχω και το λέω ανοικτά μια πλήρη εμπιστοσύνη στην ελληνική δικαιοσύνη», ακούγεται να λέει ο Αντώνης Σαμαράς. «Έχετε κάτι που να επιβεβαιώνει ότι βρήκατε κάτι που να ενισχύει τις ελπίδας σας, τα όνειρά σας. Όχι, αρχίζει ο εφιάλτης σας, γιατί είναι άνθρακες ο θησαυρός της Novartis», αναφέρει ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ενώ ο Μάριος Σαλμάς τονίζει: «Δεν πήρα καμιά απόφαση για να φάρμακα, καμιά απόφαση που να ζημίωσε και το κράτος και τους πολίτες». «Ουαι υμίν φαρισαίοι υποκριτές, όπως έλεγε ο Ιησούς Χριστός. Υποκριτές σαν εσάς δεν τους είχαμε δη ποτέ στην ιστορία», ακούγεται να λέει ο Άδωνις Γεωργιάδης.

«Η εντύπωσή μου είναι ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάνδαλο στην Ελλάδα μετά τη δικτατορία της δεκαετίας του ’70. Εμείς υπολογίζουμε ότι από το 2005 και μετά η Novartis παρουσίασε μια υπερτιμολόγηση, χρήματα που δεν έπρεπε να δώσουμε και που τα δώσαμε. Γύρω στα 6 με 7 δισ. ευρώ», αναφέρει ο Παύλος Πολάκης στους δημοσιογράφους που τον επισκέφτηκαν. «Είναι ένα πρόβλημα της Novarits ή της Ελλάδας;», τον ρωτάνε και απαντάει:«Συμβαίνει και σε άλλες χώρες. Γιατί εάν δεν είχε συμβεί και σε άλλες χώρες  οι Αμερικάνοι δεν θα είχαν διεξάγει έρευνα. Δεν είναι ένα ελληνικό, αλλά ένα παγκόσμιο θέμα. Μόνο που εδώ είχαμε μια διεφθαρμένη πολιτική τάξη που συνεισέφερε για να  χρεωκοπήσει την χώρα». 

Σε ένα ακόμη βίντεο, που βρίσκεται στα στοιχεία του FBI, εμφανίζεται ο Arnout Ploos Van Amstel, πρόεδρου Novartis στην Ελλάδα (2011-2012), να αναφέρει: «Εμείς είμαστε η Novartis. Έχουμε την καλύτερη στρατηγική για τα προϊόντα μας. Έχουμε τα καλύτερα φάρμακα για τους ασθενείς μας. Έχουμε τα καλύτερα εργαλεία που μπορούμε να δώσουμε στους γιατρούς για να εργάζονται καλύτερα. Όλοι εμείς το ξέρουμε και συνεχίζουμε να το λέμε σε όλους. Η Novartis δεν είναι μόνο ο καλύτερος χώρος για να εργαστείς, αλλά και ο καλύτερος συνεργάτης αν είσαι ένας ασθενής, ένας γιατρός ή ένα μέλος της κυβέρνησης. Εμείς είμαστε η πιο σημαντική θυγατρική της Ευρώπης και είναι εξαιρετικό».

Μάρτυρας Γ: Μας είχε ζητηθεί να βρίσκουμε γκρίζες ζώνες σε κάθε νόμο ή εγκύκλιο εργαζόμενοι ακόμη και εκτός νόμου εκεί που δεν θα μπορούσαν να μας πιάσουν. Και δεν το αισθανόμαστε ότι ήταν παράνομο. Η νοοτροπία και η πλήρης λογική της εταιρείας ήταν να δείχνει ότι πρόκειται για ομαλές επιχειρηματικές συναλλαγές. Αυτό που συνηθίζεται στις μπίζνες.
Ερώτηση: Πότε καταλάβατε ότι υπήρχε κάτι παράξενο σε αυτή την εταιρεία;
Μάρτυρας Α: Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους που εργάστηκα. Βλέποντας την από έξω ότι επρόκειτο για μια πολύ επιθετική επιχείρηση, που σπρώχνει τους γιατρούς να γράφουν συνταγές, που σπρώχνει την κυβέρνηση να συμφωνεί σε υψηλότερες τιμές. Δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ τις πραγματικές διαστάσεις του εγκλήματος.