Η υγρασία τρυπάει τα κόκκαλα. Το κρύο δε λέει να καταλαγιάσει κι ας έχουν καλυτερέψει οι καιρικές συνθήκες. Οι φωτιές καίνε ασταμάτητα, αλλά δεν μπορούν να ζεστάνουν τις καρδιές των προσφύγων. Ούτε και τα λόγια συμπαράστασης πολιτικών και λοιπών επισήμων, των όψιμων δήθεν αλληλέγγυων, που καταφθάνουν στην εσχατιά της Ελλάδας.

Λίγες μέρες πέρασαν από την τελευταία φορά που επισκέφθηκα τον καταυλισμό στην Ειδομένη. Από μακριά η εικόνα που κάνει το γύρο του κόσμου εδώ και λίγες εβδομάδες είναι η ίδια.
Εκατοντάδες μικρές πολύχρωμες σκηνές ανάμεσα σε λασπόνερα μέχρι εκεί που φθάνει το μάτι και στο βάθος οι μεγαλύτερες λευκές της UNHCR και των ΜΚΟ. Βαν με δορυφορικά πιάτα και τηλεοπτικά συνεργεία και πιο πέρα το σιδερόφραχτο Τείχος που φρουρείται νύχτα και μέρα από τους Ράμπο της Fyrom. Και μέσα σ΄ αυτό το σκηνικό, που έστησε η υποκρισία των Ευρωπαίων ηγετών, περιδιαβαίνουν χιλιάδες κατατρεγμένοι.

Καθώς πλησιάζω, διαπιστώνω λιγότερη αναταραχή και μεγαλύτερο πλήθος. Οι σκηνές έχουν φθάσει σχεδόν μέχρι τις παρυφές του χωριού. Πράγμα που σημαίνει ότι είναι περισσότεροι οι πρόσφυγες που έρχονται, παρά αυτοί που φεύγουν, αναζητώντας καταφύγιο κάπου απάνεμα. Κάποιοι μάλιστα έστησαν τα τσαντίριά τους κάτω από τη στέγη ενός εγκαταλελειμμένου σπιτιού.

Η δύναμη της απόγνωσης απέναντι στο Τείχος

Στον κεντρικό δρόμο λίγες εκατοντάδες μέτρα από τη συνοριακή γραμμή πρόσφυγες μέσ΄ στη λάσπη, που πάνε πέρα δώθε κάποιοι ντυμένοι με αδιάβροχα, που περιμένουν σε ουρές για ένα σάντουϊτς, που προσπαθούν να στεγνώσουν ό,τι τους απέμεινε, που κουβεντιάζουν κατάχαμα κι ας είναι βρεμένη η γη. Γυναίκες που πλένουν ρούχα μπρος στον αγωγό ποτίσματος ενός χωραφιού, χρησιμοποιώντας μεγάλες πλαστικές σακούλες αντί για λεκάνες, που ταϊζουν βρέφη δίπλα στη φωτιά.

Στο δρόμο νεαροί μεταφέρουν  ξερά ξύλα και κλαδιά από τη γύρω περιοχή, άλλοι φορτίζουν τα κινητά τους γύρω από ένα πολύπριζο, κάποιοι παίζουν μπάλα, ένας μπαρμπιέρης κουρεύει ένα συμπατριώτη του και παιδιά παίζουν μεσ΄ στα λασπόνερα με ό,τι βρουν μπροστά τους.

Ένας ολόκληρος κόσμος, ένα μικρό χωριό που περιμένει να πέσει το… Τείχος. Δώδεκα χιλιάδες, δεκατέσσερις είναι, όποιον κι αν ρωτώ, κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό. Δύο φορές μέσα σ΄ ένα μήνα επιχείρησαν να αφήσουν τη «γη του κανενός» για αυτούς, κι ας βρήκαν εδώ τη μεγαλύτερη φιλοξενία, που δεν χάνουν ευκαιρία να το πουν. Και τις δύο φορές απέτυχαν.

Την πρώτη στις 29 Φεβρουαρίου. Εκατοντάδες άτομα, ανάμεσά τους γυναίκες, μικρά παιδιά, φαμίλιες με τα μπαγκάζιά τους, ουρλιάζοντας, έσπασαν τα μπλόκα που είχαν δημιουργήσει Άραβες συμπατριώτες τους και τα ΜΑΤ και σαν ένα ορμητικό ποτάμι ξεχύθηκαν προς  τη σιδερόφρακτη πύλη της Fyrom. Σ΄ ελάχιστο χρόνο οι ατσάλινες κολώνες υποστύλωσης της πύλης είχαν μετατραπεί σε πολιορκητικούς κριούς για να διαρρήξουν το Τείχος. Κανένας, καμία γυναίκα με βρέφη στην αγκαλιά τους δεν οπισθοχωρούσε έστω κι ένα βήμα, ακόμη κι όταν ήταν βέβαιο ότι οι πάνοπλοι αστυνομικοί της Fyrom θα έριχναν από στιγμή σε στιγμή δακρυγόνα. Κι όταν τα παιδιά τους έπεφταν λιπόθυμα από τα δηλητηριώδη αέρια και τα μάτια ολονών μας έτσουζαν, μια μάνα γύρισε και μου είπε μέσα στην κάπνα: «ό,τι και να γίνει, θα περάσουμε», ενώ ένας νεαρός ούρλιαζε «φύγαμε για να σωθούμε από τον πόλεμο. Βρήκαμε πάλι τον πόλεμο μπροστά μας».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: 

* Ποιοί οργάνωσαν τη μεγάλη έξοδο των προσφύγων στην Ειδομένη

* Το tvxs στο Χέρσο: Οι κολασμένοι παλεύουν για να επιβιώσουν

Η δεύτερη απόπειρα, που έγινε στις 14 Μαρτίου, ήταν πιο οργανωμένη, πιθανότατα με τη βοήθεια διακινητών. Δεν χρειαζόταν, άλλωστε, και πολύ όταν έχεις να κάνεις με ανθρώπους απελπισμένους. Απέτυχε, όμως, και αυτή. Για λίγους τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή χάθηκαν στα παγωμένα νερά ενός παραπόταμου του Αξιού, για τους περισσότερους η ελπίδα ότι θα τα καταφέρουν ανακόπηκε έστω προσωρινά από τις συλλήψεις και τους ξυλοδαρμούς.

Οι βουρδουλιές από τα κλομπ των σλαβομακεδόνων αστυνομικών είναι ακόμη αποτυπωμένες στα πρόσωπα μερικών προσφύγων, που συναντώ. Αν μη τι άλλο, υπάρχουν και χειρότερα από την απουσία της ελληνικής κυβέρνησης στη μεθοριακή ζώνη.

Ποιος θα φύγει, με ποιο τρόπο και προς τα πού;

Και τώρα τι θα γίνει; Ο κόσμος έχει αντιληφθεί ότι τα σύνορα είναι σχεδόν αδύνατο ν΄ ανοίξουν; Ελπίζει ακόμη; Θα επιχειρήσει μια νέα έξοδο; Θα αρχίσει σιγά σιγά να αναζητά άλλες διαύλους φυγής προς το βορρά; Ή μήπως θα πειστεί από τις παροτρύνσεις της ελληνικής κυβέρνησης για να βρει καταφύγιο σε καταυλισμούς;

«Προσπαθήσαμε να περάσουμε τα σύνορα γιατί δεν είχαμε τίποτε να χάσουμε», «Δεν με νοιάζει αν με συλλάβουν», «Θα ξαναπροσπαθήσουμε» μου λένε οι νεότεροι. «Γιατί δεν ανοίγουν τα σύνορα;». «Έχουμε κουραστεί να περιμένουμε». «Πού είναι η ανθρωπιά, πού είναι η αποτελεσματικότητα της ΕΕ; Εγώ βλέπω μόνον ένα Τείχος». Ο Μοχάνα και ο Αλί, απόφοιτοι του Πανεπιστημίου της Δαμασκού,   ο Αμπντάλ, η Φατιμά από το Χαλέπι, η Ζάρα με την οικογένειά της, ο Μοχάμεντ περιμένουν άλλος τρεις εβδομάδες, άλλος πάνω από ένα μήνα. Η υπομονή τους έχει εξαντληθεί. Η κούραση είναι εμφανής.

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία κρατούν το στόμα τους κλειστό. Ίσως αντιλαμβάνονται ότι μια μετωπική σύγκρουση ανάμεσα σε απεγνωσμένους πρόσφυγες και  στις δυνάμεις καταστολής των σλαβομακεδόνων θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες. Όπως και να ΄χει η δυσφορία είναι έντονη. Το καταγράφω στις κουβέντες, το βλέπω στα πρόσωπα.

Σκεπτικισμός υπάρχει και στις ΜΚΟ που δρουν στο πεδίο. «Ο κόσμος φαίνεται να έχει κουρνιάσει προς το παρόν. Προφανώς αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει επαρκές φαγητό και καλύπτει τις βασικές του ανάγκες» λένε στελέχη οργανώσεων που συνομιλούν καθημερινά με πρόσφυγες. «Δεν θα πρέπει, όμως, οι άνθρωποι να θεωρήσουν ότι είναι ένας καταυλισμός, ότι μπορούν να μείνουν εδώ συνεχώς όπως αλλού. Πράγματι, είναι ηλίου φαεινότερο ότι ο εγκλωβισμός τους στην Ειδομένη δημιουργεί τις συνθήκες για μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση.

Αναζητώ το φυλλάδιο που είχε εκδώσει πριν μία εβδομάδα το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής. Αυτό που ζητούσε από τους πρόσφυγες στα αραβικά, σε φαρσί και παστούν να συνεργαστούν με τις ελληνικές αρχές ώστε να μεταφερθούν σε χώρους φιλοξενίας. «Η Ελλάδα –έγραφε η ανακοίνωση- θα σας παράσχει διαμονή, σίτιση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κ.λπ., όπως και δομές φιλοξενίας». Κανείς, όμως, ούτε οι αστυνομικοί γνωρίζουν τίποτε. Άλλωστε, οι άνδρες των ΜΑΤ, που βρίσκονται εδώ, ευγενικοί και πράοι, γεγονός ασυνήθιστο για τα ελληνικά δεδομένα, εξυπηρετούν την κίνηση στον κεντρικό δρόμο και τη διέλευση του τρένου, όταν διέρχεται  ανάμεσα στις σκηνές. Η απουσία του κράτους είναι εκκωφαντική.

Πέραν τούτου, το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα πειστούν αυτοί οι άνθρωποι να εγκαταλείψουν την Ειδομένη; Θα πειστούν μήπως από τις άσχημες καιρικές συνθήκες; Από μια επιδημία; Θα εξαναγκαστούν βίαια, όπως έγινε με ομάδες προσφύγων από το Αφγανιστάν και το Ιράν; Ο όγκος τώρα είναι πολύ μεγάλος και οποιαδήποτε απόπειρα θα οδηγούσε σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις που θα αμαυρώσουν όχι μόνον το πρόσωπο της κυβέρνησης, αλλά στο σύνολο τον τόπο μας.

«Οι πρόσφυγες θα πρέπει ν΄ αντιληφθούν ότι η απομάκρυνση δεν είναι υποχώρηση. Είναι θέμα επιβίωσης για τους ίδιους πριν είναι αργά» μου αναφέρουν άλλα στελέχη ΜΚΟ.

Εθελοντισμός σε δράση

Μοναδική παρηγοριά η φιλοξενία των ντόπιων και η παρουσία  της UNHCR και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Δύο-τρία Datsun πουλούν ζαρζαβατικά, άλλες τόσες καντίνες νερό και σάντουϊτς χωρίς καπέλο και το χωριό έχει γεμίσει με κόσμο. «Μπορεί να είναι δύσκολα, αλλά έχουμε ανοίξει τα σπίτιά μας σε οικογένειες Σύρων και Ιρακινών» λένε κάτοικοι της Ειδομένης.

Οι εθελοντές εδώ και μήνες δουλεύουν ασταμάτητα. Δεκαπέντε ΜΚΟ δρουν εδώ υπό την εποπτεία της UNHCR. «Δεν το βάζουν κάτω» παρά τον καταιγισμό των συκοφαντιών από τα main stream ελληνικά μέσα ενημέρωσης ότι δήθεν για τη φυγή των προσφύγων προς το έδαφος της Fyrom ευθύνονται οι ίδιοι. Οι ανάγκες υπερβαίνουν την προσφορά τους. Στα ιατρεία του Ερυθρού Σταυρού, των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα», των «Γιατρών του Κόσμου» περιμένουν ουρές για εξέταση. Εκατοντάδες είναι τα περιστατικά λοιμώξεων του αναπνευστικού, του πεπτικού και οι μολύνσεις. Το ΕΚΑΒ παραλαμβάνει κάθε τόσο ασθενείς για να τους μεταφέρει στο νοσοκομείο του Κιλκίς.

Στο camp 2 η Οικόπολις με το Σύλλογο Αρχιμαγείρων Β. Ελλάδας ετοιμάζουν δύο χιλιάδες γεύματα. Άλλες οκτώ με δέκα χιλιάδες μερίδες η Aid Delivery Mission. Πριν λίγο κατέφθασε ένα φορτηγάκι από την Ιρλανδία γεμάτο με πέντε χιλιάδες χυμούς για παιδιά.

Σε αντίσκηνο της οργάνωσης Save the Children τριάντα παιδιά προσχολικής ηλικίας με τη φροντίδα εθελοντών ζωγραφίζουν. Δεκάδες ξυλομπογιές και μαρκαδόροι σκορπισμένες πάνω στα τραπεζάκια. Και στις κόλες τα χαρτιά κυριαρχούν οι καρδιές. Πολλές καρδιές κατακόκκινες που στάζουν δάκρυα. Και μετά βάρκες πάνω σε φουρτουνιασμένα κύματα. Βάρκες γεμάτες με ανθρωπάκια. Στην παιδική χαρά τίποτε δεν δείχνει τι συμβαίνει λίγα μέτρα έξω. Τα παιδιά ζωγραφίζοντας φαίνονται χαρούμενα. Γελούν, πειράζονται, κουβεντιάζουν μεταξύ τους στα αραβικά, αλλά οι ζωγραφιές τους είναι ένα μαχαίρι στο δικό μας κόσμο.

Αρχίζει να σουρουπιάζει. Οι ώρες, οι μέρες περνούν. Κάποιοι περίμεναν τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής, μια κίνηση από την Ευρώπη. Αλλά προς το παρόν τίποτε δεν φαίνεται ν΄ αλλάζει στο βάθος του ορίζοντα. Η Ειδομένη παραμένει ένα καζάνι που άλλοτε κουφοβράζει και άλλοτε φαίνεται έτοιμο να εκραγεί. Και αν τα σύνορα παραμείνουν κλειστά, η δύναμη της απόγνωσης θα φουντώσει ακόμη πιο πολύ.