Ο Αντρές Σολιμάνο, ο διάσημος χιλιανός οικονομολόγος και συγγραφέας, γνωστός για τις μελέτες του πάνω στις κοινωνικές ανισότητες, τον νεοφιλελευθερισμό και τη μετανάστευση στην εποχή της παγκοσμοποίησης, βρέθηκε στην Αθήνα για την παρουσίαση του νέου του βιβλίου «Παγκόσμιος καπιταλισμός σε αταξία: Ανισότητα, Χρέος και Λιτότητα». 

Μιλώντας στο tvxs.gr στην «αυγή» της εποχής Τραμπ προειδοποιεί ότι «ζούμε σε πολύ επικίνδυνους καιρούς», θεωρεί «απολύτως πιθανό» ένα σοκ απο-παγκοσμιοποίησης και εξηγεί γιατί απέτυχαν τα ελληνικά Μνημόνια:

Ο τίτλος του νέου σας βιβλίου είναι «Παγκόσμιος καπιταλισμός σε αταξία: Ανισότητα, Χρέος και Λιτότητα». Πως λειτουργεί αυτός ο άξονας των πολιτικών λιτότητας, οικονομικής στασιμότητας και, εν τέλει, συγκέντρωσης του πλούτου στους λίγους;

Η λιτότητα οδήγησε στην οικονομική στασιμότητα, τη συρρίκνωση των επιπέδων παραγωγής, την υψηλή ανεργία και τη μείωση των επενδύσεων. Στον αντίποδα, οι χαμηλές τιμές των περιουσιακών στοιχείων (ακινήτων, μετοχών) διευκολύνει εκείνους που διαθέτουν ρευστότητα να συσσωρεύσουν τον πλούτο στα χέρια τους. Με τον ίδιον τρόπο οι ιδιωτικοποιήσεις, οι οποίες επιβάλλονται ως προαπαιτούμενο για τη χορήγηση δανείων από τους ξένους πιστωτές, παράγουν επίσης συγκέντρωση πλούτου. Λιτότητα, στασιμότητα και ανισότητα ανατροφοδοτούνται μεταξύ τους και οδηγούν την οικονομία σε καθοδικό σπιράλ.

Η Ελλάδα έχει γίνει πλέον παγκόσμιο φαινόμενο: Μετά από επτά χρόνια στα Μνημόνια του ΔΝΤ και της Ευρώπης, παραμένει ακόμη στη δίνη της ύφεσης, της υψηλής ανεργίας και της κατάρρευσης της μεσαίας τάξης. Γιατί απέτυχαν τα Μνημόνια;

Το πρόβλημα είναι ότι αφήνουν πολύ λίγο χώρο για ανάταξη των δαπανών και των επενδύσεων προκειμένου να βγει η οικονομία από την ύφεση ή τη στασιμότητα, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας. Μια πιο ισορροπημένη και υποσχόμενη προσέγγιση κατά την άποψή μου, είναι να τεθεί ένα πλαφόν στην αποπληρωμή του χρέους, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ο δημοσιονομικός χώρος που θα επιτρέψει την αύξηση των επενδύσεων και την τόνωση της οικονομικής ανάκαμψης.

Ο ιδιωτικός τομέας σπανίως επενδύει σε ένα υφεσιακό οικονομικό περιβάλλον από τη στιγμή που δεν υπάρχει ζήτηση για την αγορά των αγαθών που θα παράξουν οι νέες επενδύσεις. Και η κοινωνική συνέπεια μιας παρατεταμένης ύφεσης είναι η εξασθένιση της μεσαίας τάξης και φτωχοποίηση των εργαζομένων. Την ίδια ώρα όμως, οι οικονομικές ελίτ ευνοούνται από την ίδια υφεσιακή οικονομία αποκτώντας υψηλής αξίας περιουσιακά στοιχεία σε χαμηλό κόστος.

Γίνεται έντονος δημόσιος διάλογος για το μέλλον της ευρωζώνης. Εσείς βλέπεται ως υπαρκτή πιθανότητα μια διάλυση του ευρώ;

Είναι δύσκολο να το πει κανείς αυτό. Η ευρωπαϊκή περιφέρεια δεν επωφελήθηκε ιδιαιτέρως από το ευρώ, σε ό,τι αφορά την ενίσχυση των ρυθμών ανάπτυξης και την τόνωση της ανάκαμψης. Αντιθέτως οι πιο προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες, οι χώρες με υψηλότερους δείκτες παραγωγικότητας, είχαν περισσότερα οφέλη.

Νομίζω ότι η επιλογή πρέπει να είναι η αναζήτηση λύσεων μέσα από τη συνεργασία και τη διαπραγμάτευση αλλά αυτό απαιτεί ευελιξία απ’ όλες τις πλευρές.

Τι θα σήμαινε για μια χώρα και μια οικονομία σαν την Ελλάδα η έξοδος από το ευρώ; Ποιο θα ήταν το κοινωνικό κόστος ή το κοινωνικό όφελος;

Δεν υπάρχει προηγούμενο εξόδου μιας χώρας από το ευρώ, άρα θα ξεκινούσατε μια πλεύση σε αχαρτογράφητα νερά. Οι συνέπειες στο χρηματοοικονομικό πεδίο θα ήταν σοβαρές. Από την άλλη πλευρά η «λιτότητα χωρίς τέλος» δεν αποτελεί ελκυστική προοπτική. 

Θεωρώ ότι μια σημαντική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους από τους πιστωτές σε συνδυασμό με εσωτερικές προοδευτικές μεταρρυθμίσεις θα συνέβαλε στην αποκατάσταση της ανάπτυξης στην Ελλάδα χωρίς να χρειαστεί μια, πιθανώς τραυματική, έξοδος από το ευρώ.

Ο παγκόσμιος καπιταλισμός έχει να προσφέρει σήμερα κάποια ουσιαστική, αναπτυξιακή εναλλακτική στο δόγμα της λιτότητας;

Υπάρχουν χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και άλλες, που κατάφεραν να εμφανίσουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τις τελευταίες δεκαετίες. Πρόκειται όμως για μεγάλες οικονομίες, με χαμηλό κόστος εργασίας, που αποτελούν προνομιακούς προορισμούς των πολυεθνικών κολοσσών. Υπήρξαν κι άλλες χώρες που επέδειξαν υψηλή ανάπτυξη την τελευταία 25ετία, καταβάλλοντας όμως υψηλό τίμημα σε ανισότητες και σε εκχώρηση των φυσικών τους πόρων. Η περίπτωση της Ελλάδας είναι διαφορετική και μια ουσιαστική ανάκαμψη προϋποθέτει ελάφρυνση χρέους και εσωτερική κινητοποίηση νέων πηγών ανάπτυξης αλλά και κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η προεδρία Τραμπ στις ΗΠΑ ξεκίνησε με τρόπο που σοκάρει πολλούς. Πιστεύετε ότι ζούμε το τέλος της εποχής της παγκοσμιοποίησης; Και ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες των πολιτικών Τραμπ στην παγκόσμια οικονομία, το εμπόριο, αλλά και την ίδια τη δημοκρατία;

Υπάρχει πραγματικά σοβαρός κίνδυνος αποδόμησης της παγκοσμιοποίησης όταν μια μεγάλη χώρα όπως οι ΗΠΑ αρχίζει να επιβάλλει δασμούς στις εισαγωγές, να πιέζει τις επιχειρήσεις να μην επενδύουν στο εξωτερικό και να θέτει φραγμούς στη μετανάστευση. Οι εθνικιστικές οικονομικές πολιτικές είναι πιθανό ότι θα απαντηθούν με τον ίδιον τρόπο κι από άλλες χώρες της Ευρώπης. Ο επακόλουθος κίνδυνος για τη δημοκρατία μπορεί να έρθει μέσα από τους περιορισμούς στην κίνηση των πολιτών και την απουσία σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα. Ζούμε σε πολύ επικίνδυνους καιρούς. Και μια οξεία αντίδραση από-παγκοσμιοποίησης είναι απολύτως πιθανή.