To Εurogroup της επόμενης Δευτέρας θα είναι πιθανώς το τελευταίο στο οποίο θα μετάσχει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ως υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας. Η αποχώρησή του όμως και η μετάβαση του στην προεδρία της Bundestug κάθε άλλο παρά σηματοδοτεί και την εγκατάλειψη της «ατζέντας Σόιμπλε» στις αποφάσεις για το μέλλον της ευρωζώνης.

Αντιθέτως, οι προτάσεις και το μοντέλο Σόιμπλε για την οικονομική διακυβέρνηση φαίνονται να διαμορφώνουν ήδη τη βάση της συζήτησης για τις θεσμικές αλλαγές στην ευρωζώνη – αλλαγές, οι οποίες δείχνουν καταδικασμένες πλέον να περάσουν μέσα από το «φίλτρο» της συντηρητικοποίησης που επιβάλει το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών.

Σύμφωνα με το Reuters η συζήτηση αυτή θα ανοίξει άμεσα, από την συνεδρίαση του Eurogroup της Δευτέρας, σε δύο πεδία αναγνωριστικά ακόμη αλλά ενδεικτικά ίσως των συμβιβασμών που θα ορίσουν την λεγόμενη «νέα αρχιτεκτονική» της Ευρώπης στην σκιά της ακροδεξιάς απειλής στην Γερμανία και της ψαλιδισμένης δύναμης της Ανγκελα Μέρκελ.

«Εκπτώσεις» από την Κομισιόν

Το πρώτο πεδίο είναι το πολυαναμενόμενο – και υπό διαμόρφωση εδώ και δύο χρόνια – σχέδιο της Κομισιόν για την πανευρωπαϊκή εγγύηση των καταθέσεων και το δεύτερο η μετεξέλιξη του ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Το σχέδιο της Κομισιόν για το πανευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων EDIS (European deposit insurance scheme) αναμένεται να παρουσιαστεί σήμερα. Σύμφωνα όμως με πληροφορίες που επικαλείται το Reuters περιλαμβάνει σημαντικές «εκπτώσεις» σε σχέση με τους αρχικούς, φιλόδοξους στόχους του, ακριβώς για να καμφθούν οι γερμανικές επιφυλάξεις και αντιρρήσεις.

Ο αρχικός σχεδιασμός της Κομισιόν ανέβαζε τον πήχη σ’ ένα πανευρωπαϊκό δίχτυ αλληλεγγύης, με ασφάλιση όλων των καταθέσεων έως το ποσό των 100.000 ευρώ και με πλήρη επιμερισμό της προστασίας των καταθετών. Το μοντέλο όμως που θα παρουσιαστεί τελικά σήμερα αρκείται, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Reuters, σε μια πολύ πιο ήπια προσέγγιση και σε σταδιακή εφαρμογή της εγγύησης καταθέσεων. Συγκεκριμένα, το EDIS θα παρέχει αρχικά μόνο δάνεια για την στήριξη των καταθετών των χρεοκοπημένων τραπεζών. Οι πιθανές απώλειες των καταθετών θα καλύπτονται μόνον σε δεύτερη φάση, και αφού οι τράπεζες θα έχουν καταφέρει να μειώσουν σημαντικά το ύψος των «κόκκινων δανείων» τους.

Το μοντέλο αυτό αποτελεί και μια σαφή παραχώρηση προς το Βερολίνο και τον ίδιο τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που θεωρεί ότι μια πανευρωπαϊκά επιμερισμένη προστασία των καταθετών μπορεί να έχει υψηλό κόστος για τις γερμανικές τράπεζές. Και συναινεί στην λειτουργία του νέου μηχανισμού ασφαλείας μόνον εάν έχει μειωθεί στο ελάχιστο ο κίνδυνος της τραπεζικής χρεοκοπίας.

Το «ευρωπαϊκό ΔΝΤ»

Το έτερο πεδίο που αναμένεται να προσδιοριστεί επίσης μέσα από την «ατζέντα Σόιμπλε» είναι εκείνο που αφορά τον μελλοντικό ρόλο του ESM, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας – ένα ζήτημα, που επίσης θα ανοίξει στο Eurogroup της Δευτέρας. Εδώ, όπως έχει ήδη προαναγγείλει ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ – και με κοινή γραμμή Βρυξελλών, Βερολίνου και Παρισιού – ο πρώτος στόχος είναι η μετεξέλιξη του Μηχανισμού σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, εν είδει ευρωπαϊκού αντίβαρου στο ΔΝΤ.

Το «ευρωπαϊκό ΔΝΤ» βασίζεται επίσης σε πρόταση του Σόιμπλε από το 2010,  εμπεριέχει όμως αρκετά θολά και πιθανώς επικίνδυνα σημεία. Η αρχική πρόταση Σόιμπλε, για παράδειγμα, προέβλεπε διασώσεις χωρών από τον ESM και χωρίς την συμμετοχή του ΔΝΤ, μέσω όμως μιας διαδικασίας συντεταγμένης χρεοκοπίας. Το τι ακριβώς θα σήμαινε αυτό σε μια κρίση τύπου Ελλάδας και – κυρίως – το εάν θα οδηγούσε ντε φάκτο και εκτός ευρώ παραμένει ανοιχτό ερώτημα στην συζήτηση που μόλις ξεκινά.

Ανοιχτό παραμένει επίσης και το θέμα του καταμερισμού ισχύος και ρόλων σε μια τέτοια προοπτική, καθώς η πρόταση Σόιμπλε – σε πλήρη ταύτιση και με την «σκληρή» ομοσπονδιακή τράπεζα της Γερμανίας, την Bundesbank – προβλέπει την μεταβίβαση στον ESM και του εποπτικού ρόλου της Κομισιόν στο δημοσιονομικό πεδίο. ‘Ητοι, την μεταβίβαση των εξουσιών ενός αιρετού οργάνου που λογοδοτεί στο Ευρωκοινοβούλιο, της Κομισιόν, σε έναν γερμανοκρατούμενο και μη θεσμικό μηχανισμό, τον ESM.

Το κατά πόσο το σχέδιο Γιούνκερ για την θεσμική μεταρρύθμιση της Ε.Ε., αλλά και το φιλόδοξο όραμα του γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν για την δημοκρατική εμβάθυνση της Ευρώπης, μπορούν να συγκεραστούν με ένα τέτοιο μοντέλο είναι ένα πολύ ενδιαφέρον και κρίσιμο ερώτημα που θα αρχίσει να απαντάται από την επόμενη Δευτέρα…